احکام دین زرتشت در مورد زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• ناهید السادات قائم‌مقام فراهانی

دکتری فرهنگ و زبان های باستان، مدرس رسمی دانشکده فنی قم

چکیده

دین زرتشتی، مانند دیگر ادیان جهان، بر اهمیت زن، ازدواج و تداوم نسل‌ها تأکید فراوان داشته، همواره جایگاه بسیار رفیعی برای زن در نظر گرفته است. ترسیم چنین جایگاهی برای زن، فقط به دین زرتشتی باز نمی‌گردد؛ حتی پیش از ورود آریایی‌ها به ایران، ساکنان نخستین فلات ایران به نظام مادرسالاری پای‌بند بودند. بیشتر اندیشمندان غربی که درباره جایگاه زن در دین زرتشتی تحقیقاتی داشته‌اند، سیمایی بسیار ضعیف و فاقد حق و حقوق و قدرت برای زنان در نظر گرفته‌اند. اما با مراجعه به کتب فقهی و حقوقی زرتشتیان می‌توان به جایگاه حقیقی زنان در دین زرتشتی پی برد؛ مخصوصاً با مرور بر نقش آنها در امر ازدواج و مراسم آن، زایش، طلاق و حقوق متقابل زن و مرد نسبت به یکدیگر. این مقاله بر آن است تا با بررسی کتب فقهی و حقوقی زرتشتیان، جایگاه اصلی و حقیقی زن را در دین مزدایی بررسی کند و آداب و احکام مربوط به آنها را توضیح دهد.

کلیدواژه‌ها

• زن
• زرتشتیان
• ایران باستان
• ازدواج
• حقوق زن

اونوالا، مانک رستم (1922). روایات داراب هرمزدیار، به کوشش: مدی، بمبئی: بی‌نا.

آذرگشسب، اردشیر (1375). مراسم مذهبی و آداب زرتشتیان، تهران: کانون زرتشتیان شریف‌آباد یزد مقیم مرکز.

آیین‌نامه احوال شخصیة زرتشتیان ایران (1386). تهران: ادارة حقوقی قوة قضاییه.

بارتلمه، کریستیان (1337). زن در حقوق ساسانی، ترجمة: ناصرالدین صاحب‌الزمانی، تهران: انتشارات عطایی.

بیرونی، ابوریحان (1385). آثار الباقیه، ترجمة: اکبر داناسرشت، تهران: انتشارات امیرکبیر.

پورداوود، ابراهیم (1377). یشت‌ها، تهران: نشر اساطیر.

پیگولوسکایا (1337). شهرهای ایران در دورة پارتیان و ساسانیان، ترجمة: عنایت‌الله رضا، تهران: انتشارات علمی ‌و فرهنگی.

ترجمه وندیداد (حصه سوم کتاب اوستا) (1948). ترجمه: محمدعلی داعی‌الاسلام، حیدرآباد دکن.

چند متن پهلوی (1374). ترجمه: محمدتقی بهار، به کوشش: محمد گلبن، تهران: نشر سپهر.

دامغانی، محمدتقی (1377). احوال شخصیة زرتشتیان ایران، تهران: امیرکبیر.

رضایی، عبدالعظیم (1374). اصل و نسب دین‌های ایران باستان، تهران: ناشر: مؤلف.

شاپور شهبازی، علیرضا (1381). «خُوّئتودَثه»، در: سروش پیر مغان، تهران: انتشارات ثریا، ص237-247.

علوی، هدایت (1377). زن در ایران باستان، تهران: انتشارات هیرمند.

ماتیکان هزار دادستان (1386). ترجمه: رستم شهزادی، تهران: انتشارات فروهر.

مزداپور، کتایون (1369). حیات اجتماعی زن در ایران، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

نقبائی، حسام (1342). سیر تکامل حقوق زنان در تاریخ و شرایع، تهران: چاپ بدیع.

یسن53 (1382). ترجمه: محسن ابوالقاسمی، تهران: انتشارات فروهر.

Cawasgi Katrak, Jamshid (1965). Marriage in Ancient Iran, Bombay.

Darmester, James (1998). The zend Avesta, sacred Books of the East, F. Max Muller (ed.), Motial Banarsidass, Delhi, vol. 4.

Dhalla, Maneckji Nusservanji, (1928). ''Crimes and Punishments (Pars)'', Encyclopedia of Religion and Ethics, James Hastings (ed.), Edinburgh.

Gray, Louis H. (1928). "Family (Persian)", Encyclopedia Religion and Ethics, James Hastings (ed.), Edinburg.

Kotwal, Firuze and Kreyenbroek, Philiph G. (1992). The Herbedestan and Nerangestan, vol. I, Herbedestan Paris, Association poul l avansment des Etudes Iraniannes.

Perikhanian, T. A. (1977). The Book of a Thousand Judgements (A sasanian low-book), Translated by Nina Gasoian, California and New York: Mazda Publishes and Bibliotheca Persica.

Shaki, Mansour (1987). "Den", Encyclopaedia of Iranica, vol. VIII, pp. 279-281.