نماز نافله و غفیله

نماز غُفَیله چیست و چه زمانی خوانده می شود؟

از جمله نماز های مستحب معروفی که در میان نماز مغرب و عشا به جا آورده می شود نماز غُفَیله است. طبق روایات تاثیر این نماز برای آمرزش گناه ها و همچنین برآورده شدن حاجات بسیار بالا است.

اسم مصغر از غفلت را غُفَیله گویند. چنانچه دو رکعت نماز به جا آورده شود هر چند مختصر و مفید پروردگار آن شخص را از بهشتیان قرار می دهد (همان، ص 120) باید بدانید واژه غُفَیله از ماده غفلت می باشد و دلیل نامگذاری آن به این دلیل است که ساعت غفلت بین مغرب و عشا اتفاق می افتد، چرا که معمولاً در این ساعت تمام تلاش شیطان بر این است که انسانها را از یاد خدا و فضیلت بی نظیر نافله مورد غفلت قرار دهند.

ممکن است یکی از علل توصیه به اقامه نماز غفیله و ثواب آن، این باشد که:حضرت یونس علیه السلام با لحظه ای غفلت کردن سرنوشت خود را از قوم خود جدا کرد و در نهایت اسیر دریا و ماهی شد و پس از این که به درگاه خداوند بازگشت نجات پیدا کرد و شاید تنها دلیل تاکید رسول اکرم صلی الله علیه و آله برای خواندن این نماز به خاطر غفلت های کوچک و بزرگی است که ما در زندگی خود دچار آنها می شویم و با توصیه آن خواهد ما از ظلمت های باطنی و ظاهری نجات پیدا کنیم.

بنا به گفته بزرگان: ارزشمند ترین ذکر در میان اذکار متعلق به ذکر یونسیه یعنی همان «لااله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» می باشد.

همه اهل بیت علیهم السلام از تمامی آیات و نشانه هایی که در نماز غفیله وجود دارد آگاه هستند:بنابراین دستوراتی به ما داده شده است به عنوان مثال در باره ذکر«لااله الاّانت» که در ابتدای نماز غفیله گفته می شود، از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند:این ذکر از اسم اعظم خداست و موجب برآورده شدن دعاها می باشد.

بخشی از ذکر نماز مستحبی که در رکعت اوّل گفته می شود در سوره انبیا، آیه های 87 و 88 آمده که به ذکر «یونسی» نیز مشهور است و همان ذکری می باشد که حضرت یونس (علیه السلام) هنگامی که در شکم ماهی بزرگ بود زمزمه کرد و برای نجات خود از خدا کمک خواست. ذکر دیگر نماز غفیله که در رکعت دوم و پس از سوره حمد می آید ـ در سوره انعام، آیه 59 آمده است که در این آیه پرفضیلت، از اسرار غیب و علم و قدرت خدا و وسعت دایره حکم و فرمان او صحبت شده است.

فواید و ثواب بسیار زیادی در روایات شیعه برای نماز غفیله مطرح شده که ما در این قسمت از دین و مذهب سایت نمناک به بعضی از آنها اشاره ای خواهیم داشت.

فضیلت و فواید نماز غفیله

همانطور که پیش از این اشاره شد فواید و آثار بسیار زیادی در آیات نماز غفیله نهفته است. با ما همراه باشید تا هر آن چیزی که درباره نماز غفیله وجود دارد را بخوانید.

1. فضیلت بسیاری برای نماز بین نماز مغرب و عشاء بسیار بیان شده است و آن نماز مختص توبه‏ کنندگان می باشد و در روایت آمده است که از آن با نام «غفیله» یاد می شود و دارای دو رکعت می باشد که در رکعت اول بعد از حمد آیه وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً و در رکعت دوم پس از حمد آیه وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ خوانده می شود، و ثواب این نماز پیشگاه خدا بالاتر از گرفتن روزه است.[دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، سلگی نهاوندی، علی، ج‏1، ص 232]

2. امام صادق(ع) از پدرش و او از پدرانش(علیه السلام) روایت نموده که پیامبر خدا(ص) فرمود:در ساعاتی که غافل شدید نماز نافله به جا بیاورید اگر چه دو رکعت نماز ساده باشد؛ چراکه آن دو رکعت بهشت و سرای ارجمندی را برای شما مقام می آورد.سوال شد:ای پیامبر خدا! ساعت غفلت کدام است؟ فرمود:بین مغرب و عشاء (نماز غفیله).[صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، حسن زاده، صادق، ص 115، ح 1]

3. به نقل از هشام بن سالم از امام صادق(ع) که آن حضرت فرموده است:هر شخصی در بین نماز مغرب و عشا این دو رکعت را به جا بیاورد و به این دعا تبرّک جوید و حاجتی از درگاه خدا درخواست نماید پروردگار حاجت برآورده خواهد کرد خود و هر آن چه را می خواهد به او می بخشد».[ بهایی، منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، بسطامی‏، علی بن طیفور، ‏ص 309]

نحوه و کیفیت خواندن نماز غفیله

نحوه خواندن نماز غفیله بدین صورت است که همانطور که دارای دو رکعت می باشد در رکعت اوّل آن،پس از حمد بایستی به جای سوره، این آیه را بخوانند:

«وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی‏ فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِی الْمُوْمِنِینَ».

و همینطور در رکعت دوم پس از حمد به جای سوره، این آیه را بخوانند «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلَّا هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ».

و در قنوت آن خوانده شود: «اللَّهُمَّ إِنِّی اسْأَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتِی لا یَعْلَمُهَا الَّا انْتَ انْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تَفْعَلَ بِی کَذا وَ کَذا» و به جای کلمه «کذا و کذا» حاجت های خود را بگویند و بعد بگویند: «اللَّهُمَّ انْتَ وَلِیُّ نِعْمَتِی وَ الْقادِرُ عَلَی طَلِبَتِی تَعْلَمُ حاجَتِی فَأسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ لَمَّا قَضَیْتَهَا لِی»؛ [خمینی، روح الله، توضیح المسائل (المحشی) ، ج ‏1، ص 430،]

ارجحیت نافله مغرب بر نماز غفیله

با اینکه نماز غفیله از جایگاه ارزشمند و والایی برخوردار است اما با وجود سفارشات بسیاری که بر خواندن نمازهای نافله شده است خواندن نوافل بر خواندن نماز غفیله ترجیح داده شده است. البته باید چند نکته را در نظر گرفت:

1:گاه انسان از لحاظ روحی و حالات درونی خود، ترجیح می دهد که نماز غفیله را بخواند زیرا مفاهیم موجود در اذکار نماز غفیله را با حالات روحی خود هماهنگ تر و مناسب تر می بیند.

2:با وجود اینکه نماز نافله مغرب و نماز غفیله مجزا از یکدیگر هستند اما در صورت کمبود وقت می توان یکی از نافله های دو رکعتی مغرب را به شکل نماز غفیله خواند.

نافله مغرب ارجح است و می تواند نماز غفیله را به هر دو نیت به قصد رجاء بخواند و امید است ثواب هر دو داده شود.(پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم)

نماز های نافله روز و شب:

1- نافله صبح :دو رکعت نماز قبل از نماز صبح

2- نافله ظهر :چهار نماز دو رکعتی قبل از نماز ظهر

3- نافله عصر :چهار نماز دو رکعتی قبل از نماز عصر

4- نافله مغرب :دو نماز دو رکعتی بعد از نماز مغرب

5- نافله عشاء :دو رکعت نماز نشسته بعد از نماز عشاء

6 - نافله شب :هشت رکعت نماز بعد از نیمه شب شرعی تا اذان صبح

برای آشنایی بیشتر با فضیلت و احکام نمازهای نافله روی لینک زیر کلیک کنید:

احکام و فواید نماز نافله