درگاه:مزدیسنا/احکام/۱ نماز زرتشتی یکی از پرستشهایمزدیسنا است که برای داشتن توجه همیشگی به دستورهای دینی و سپاسگزاری خدا گزارده میشود. این دستورات عمدتاً ماهیتی اخلاقی دارند. هنگامی که کودکی در یک خانواده زرتشتی به سن «رشد فکری» میرسد و دین زرتشت را میپذیرد، پس از سدرهپوشی به تکلیف میرسد. سن رشد فکری معمولاً میان ۸ تا ۱۵ سالگی (بیشتر ۹ تا ۱۱ سالگی) است.
امروزه نماز پنجگانه را معمولاً موبدان میگزارند و بیشتر زرتشتیان به خواندن دعاهای صبحگاه و شامگاه اکتفا میکنند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۲ کُستی یا کُست یا کُستیک یا کُشتی یا بند دین عبارت از بند سفید و باریک و بلندی بوده، که از هفتاد و دو نخ پشم سفید گوسفند بافته میشده، هر فرد زرتشتی پس از سن پانزده سالگی ناگزیر بوده آنرا به دور کمر ببندد.
کستی کمربند ویژه زرتشتیان است که روی سدره بسته میشود. آئین سدره و کشتیبندی یکی از مراسم باشکوه زرتشتیان است. در شبانه روز چندین بار کشتی نو کنند یعنی رشته را از میان گشوده، خدای را یاد کرده، به اهریمن نفرین فرستاده، شرح و تفسیر کشتی خوانده و دوباره به میان بندند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۳ خَویدوده یا خوهدوده (پهلوی:خوئیتوک دس) و صورت کتابی آن «خوئیتودات» که به معنی ازدواج با محارم بکار رفته در واقع معنای «ازدواج با خویشاوندان» می داده، که بر اثر سؤ تعبیر واژه های معادل «دختر» و «خویش» و «خواهر»، به ازدواج با محارم تفسیر شده و مایهٔ گمراهی مورخان یونانی و رومی و ارمنی و مسیحی و اسلامی و حتی زرتشتی گردیده است. ازدواج با محارم در ایران باستان روا نبوده است با اینحال به رغم این ناروایی، چند مورد تاریخی از این گونه ازدواجها رخ داده است.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۴ گاهنبار یا گاهبار یا گهنبار دراسطورههای زرتشتی و آریایی آن شش روزی است که خدا دنیا را آفرید و در کتاب اوستا از زرتشت نقل میکنند که اهورامزدا دنیا را در شش گاه آفرید و اول هر گاهی نامی دارد و در اول هر گاهی جشنی سازند. همانطور که در دینهای سامی آفریدگار جهان هستی را در شش روز میآفریند در دین ایرانیان کهن نیز اهورامزدا آفرینش جهان مادی را در شش گاهنبار به انجام میرساند
درگاه:مزدیسنا/احکام/۵ آیین سدره پوشی یکی از آیینهای زرتشتیان است. سدره پوشی به منزله زایش نوین است و در گویش دری گجراتی NAVJOT نیز گویند. از همین رو این آیین را «نوزاد» یا «نوزات» نیز مینامند. آیین سدره پوشی باید در بامداد انجام شود ولی امروزه در ایران، به دلایل عملی، پس از نیمروز برگزار میشود. امروزه زرتشتیان این مراسم را برای فرزندان خود بین سنین ۷ تا ۱۰ سالگی برگزار میکنند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۶ آیینهای طهارت زرتشتی آیینها و مناسکی هستند که بطور آیینی از سوی زرتشتیان برای پاکیزگی و اجتناب از آلودگی بکار میروند. از این مناسک میتوان به شستن چهره دستها و پاها پیش از نمازهای پنج گانه اشاره کرد. آب روان و آفتاب نیز در دین زرتشتی طاهر و پاک کننده بشمار میروند. ویلیام جکسون از پژوهشگران آیینهای باستانی در کتاب خود بنام <<پژوهشهای زرتشتی>> عنوان میکند که: «کمتر دینی به اندازه دین ایرانیان بر لزوم پاکیزه نگاهداشتن تن و روان تاکید میکند». در مزدیسنا بدلیل اینکه پلیدیها و آلودگیها ناشی از انگره مینو است باید برای از میان برداشتن آن کوشش کرد. آب روان در این دین اگرچه طاهر است اما باید پاکیزگی آن را نیز حفظ نمود. به این ترتیب که باید پس از خشک نمودن آثار آلودگی با نور خورشید یا ماسه آن را با آب روانی که از منشا مانند چاه یا چشمه جدا شدهاست پاکیزه نمود و نباید گذاشت که آلودگی با آب روان تماس مستقیم پیدا کند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۷ دَرون یا دَرَئونَ نان مخصوصی است که هنگام اجرای مراسم مذهبی زرتشتیان سر سفره گذاشته میشود. در سابق در آئین مهری چهار الی شش قرص نان سر سفره میگذاردهاند و همین رسم از آئین مهر به دین مسیح هم انتقال یافتهاست. در هنگام جشن فروردگان نیز نان درون حاضر مینمایند. واژه پهلوی درون که در اوستا درئون یا دَرَاٌنَه گفته شده عبارت از نان کوچک سفید گرد بدون خمیر مایه (پتیر) است که به ایزدسروش نذر میشود. این نان مقدس فقط علامت و اشاره ای است از برای هرگونه میزد و میزد کلیهٔ نذورات و خیرات غیرمایع مثل نان و میوه و گوشت است. درون یشتن از جمله مراسمی است که در آن از درون برای امشاسپندان یا ایزدان و فروهرهای درگذشتگان خیرات میشود.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۸ بَرسَم یا بَرِسمَن عبارت از شاخههای بریده درختی که هر یک از آنها را در زبان پهلوی تاک و به پارسی تای گویند. ار اوستا برمیآید که برسم باید از جنس رستنیها باشد، مانند انار و گز (درخت) و هوم. شاخهها معمولاً با کاردی به نام بَرسَمچین بریده میشود. در فرهنگهای پارسی آمده «برسم شاخههای باریک بیگره باشد به مقدار یک وجب که آن را از درخت هوم ببرند، و آن درختی است شبیه به گز (درخت) و اگر هوم نباشد، درخت گز والا درخت انار که با نیایش و باژ و زمزمه و با وسیلهٔ بَرسَمچین میبرند.» گاهی در مراسم برسمهای فلزی از برنج و نقره به جای گیاه به کار میبرند. هر یک از تایهای فلزی به بلندی نه بند انگشت و به قطر یک هشتم بند انگشت است. در اوستا شمارهٔ برسمها از ۳ تا ۳۵ ذکر شدهاست. دور برسمها را با بندی که از برگ الیاف خرما بافتهاند، میبندند، نظیر کٌشتی و کمربند زرتشتیان، این بند نیز کٌشتی نامیده میشود.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۹ وَر (در پهلوی:وَر var؛ در اوستایی: ورنگه varangh) یا پَساخت(pasâxt)یا آزمایش ایزدی یا داوری ایزدی آزمونهایی بوده در دین مزدیسنی که از سوی داوران برای اثبات راستگویی یا حقانیت کسی برگزیده و به اجراگذاشتهمیشد. ور تنها ویژهٔ ایرانیان نبوده و در اروپا نیز تا سدههای میانه رواج داشتهاست.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۱۰ آیین پیو کانی در دین زرتشتی به آیین زناشویی یا ازدواج گفته میشود. از نظر آنان پیوکانی گویای همسری و پیوندی است که در آن زن و مرد با هم برابراند و آرمان این پیوند رسایی است. در وندیداد آمده که زرتشت از اهورا مزدا پرسید: ای خداوند، چه جایی در این جهان بهترین است؟ اهورامزدا پاسخ داد: آن جا که مرد دیندار خانه و کانونی میسازد که در آن آتش، گله، زن، فرزندان، پیروان و یاران خوب گرد هم آیند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۱۱ بدرود با گذشتگان آئینی که برای درگذشتگان برگزار میشود با باور به دو اندیشهاست:
- جاودانی روان: بازماندگان میخواهند رفتن روان در گذشته را به پشتیبانی و همکاری آنان از گیتی، به سرای جاودانی با آسودگی و کم ترین رنج انجام گیرد.
- دگرگونی شکل بدن: بازماندگان میخواهند بدن در گذشته به وضعی تغییر یابد که کمترین آلودگی را پدید آورد و کمترین زیان را به طبیعت و محیط زیست برساند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۱۲ در ارجگذاری به روان جاویدان در دین زرتشتی باور بر این است که روان در گذشته سه روز زیر راهنمایی سروش در این جهان میماند. از اینرو نمازهای ویژه در سه شب برای آسایش روان و خشنودی سروش خوانده میشود. باور این است که روان درگذشتگان سالی پنج روز پیش از نوروز و سپس در روز فروردین ماه از بازماندگان خود در این جهان دیدن میکنند و از این رو در آنروزها بازماندگان نیز در آیین ویژه شرکت میکنند.
درگاه:مزدیسنا/احکام/۱۳ آفرینگانها یا آفرنگانها یک رشته از نمازهایزرتشتیان است که در مدت سال در جشنها و هنگامهای مختلف به جای آوردهمیشود. چهار آفرینگان مهم در متن اوستایگلدنر به این ترتیب ضبط شدهاست: آفرینگان دهمان، آفرینگان گاتا، آفرینگان گاهنبار، آفرینگان رپیتون. آفرینگانها از همان کلمهٔ آفرین و به معنی دعای نیک و ستایش است در مقابل نفرین که دعای بد است. در این نمازها به روان مردگان آفرین و درود فرستاده میشود یا به زندگان دعا میکنند. هر یک از آفرینگانها را در هنگامی ویژه طی مراسمی میخوانند. پاره ای از اوقات صرفاً برای برگزاری مراسمی مذهبی است که کسی بانی آن است گاه جهت شکرگزاری و بزرگداشت کسی است گاه نیز برای درگذشتگان و در روزهای معینی پس از درگذشت اشخاص.