نماز جماعت
اجوبه الاستفتائات
س 551: امام جماعت در نماز باید چه نیتی بکند؟ آیا نیت جماعت باید بکند یا نیت فرادی؟
ج: اگر بخواهد فضيلت نماز جماعت را درک کند، بايد قصد امامت و جماعت کند، و اگر بدون قصد امامت نماز، مشغول آن شود، نماز وى و اقتداى ديگران به او اشکال ندارد.
س 552: در اماکن نظامی هنگام بر پایی نماز جماعت که در وقت اداری است، تعدادی از نظامیان به خاطر شرایط کاری در آن شرکت نمیکنند، با آنکه انجام آن کارها بعد از وقت اداری و یا در روز بعد ممکن است. آیا این عمل سبک شمردن نماز است؟
ج: بهتر است براى درک فضيلت نماز اول وقت و جماعت، کارهاى ادارى به گونه‌اى تنظيم شود که آنها بتوانند اين فريضه الهى را به‌صورت جماعت و در کمترين مدت بخوانند.
س 553: نظر جنابعالی درباره انجام کارهای مستحبی مثل نماز مستحب یا دعای توسل و یا سایر دعاهای طولانی که قبل یا بعد از نماز جماعت و یا در اثنای آن در نماز خانه ادارات دولتی برگزار می‌شود و بیشتر از نماز جماعت طول میکشد، چیست؟
ج: دعاها و اعمال مستحبى زائد بر فريضه الهى نماز جماعت که از شعائر اسلامى است، اگر منجر به تضييع وقت ادارى و تأخير در انجام کارهاى واجب شود، اشکال دارد.
س 554: آیا اقامه نماز جماعت دوم در نزدیکی مکانی که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زیادی از نمازگزاران اقامه می‌شود، و صدای اذان و اقامه آن شنیده می‌شود، صحیح است؟
ج: اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولى مناسب است که مؤمنين در يک مکان اجتماع کرده و همگى در يک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دينى نماز جماعت افزوده شود.
س 555: بعضی از اشخاص هنگام برپایی نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادی می‌کنند، این کار چه حکمی دارد؟
ج: اين عمل اگر تضعيف نماز جماعت و اهانت و بى‌احترامى به امام جماعتى که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوب شود، جايز نيست.
س 556: در محلهای چند مسجد وجود دارد که در همه آنها نماز جماعت اقامه می‌شود، خانهای بین دو مسجد واقع شده که فاصله آن از یک مسجد ده خانه و از دیگری دو خانه است، در این خانه هم نماز جماعت اقامه می‌شود، این نماز جماعت چه حکمی دارد؟
ج: سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسيله وحدت و انس باشد، نه اينکه باعث ايجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورت اقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگى نگردد، اشکال ندارد.
س 557: آیا جایز است شخصی بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأیید مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟
ج: اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نيست، ولى بهتر است کسى مزاحم امام جماعت راتب مسجد هنگام حضور وى در آن مسجد براى اقامه نماز جماعت نشود، و حتى اگر ايجاد مزاحمت براى او موجب برانگيخته شدن فتنه و مانند آن شود، حرام است.
س 558: اگر گاهی امام جماعت سخنی بگوید و یا مزاحی کند که خوشایند و مناسب شأن عالم دینی نباشد، آیا با این کار از عدالت ساقط می‌شود؟
ج: اگر مخالف شرع نباشد، ضررى به عدالت نمىزند.
س 559: آیا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعی او جایز است؟
ج: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طريقى ثابت باشد، اقتدا به او جايز و نماز جماعت صحيح است.
س 560: اگر شخصی اعتقاد به عدالت و تقوای فردی داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردی به او ظلم کرده است، آیا می‌تواند او را به‌طور کلی عادل بداند؟
ج: تا براى او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم مىشمارد، با علم و اختيار و بدون مجوّز شرعى بوده، مجاز نيست که حکم به فسق او نمايد.
س 561: آیا اقتدا به امام جماعتی که می‌تواند امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی انجام نمیدهد، جایز است؟
ج: مجرد ترک امر به معروف و نهى از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولى نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمىزند و مانع اقتدا به او نيست.
س 562: به نظر شما معنای عدالت چیست؟
ج: عدالت عبارت از حالت نفسانى است که باعث مىشود انسان هميشه تقوايى داشته باشد که مانع از ترک واجبات يا انجام محرمات شرعى است، و براى احراز آن، حسن ظاهر، کافى است.
س 563: ما تعدادی جوان هستیم که در تکیهها و حسینیهها دور هم جمع میشویم و هنگام رسیدن وقت نماز فرد عادلی را مقدم کرده و برای نماز به او اقتدا میکنیم. ولی بعضی از برادران به این کار اشکال نموده و میگویند امام راحل(قدّسسرّه) خواندن نماز پشت سر غیر عالم دینی را حرام می‌داند، وظیفه ما چیست؟
ج: با دسترسى به روحانى، به غير روحانى اقتداء نکنند.
س 564: آیا دو نفر می‌توانند نماز جماعت اقامه کنند؟
ج: اگر مراد تشکيل نماز جماعتى است که مرکب از امام و يک مأموم باشد، اشکال ندارد.
س 565: اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را برای تمرکز ذهن قرائت کند با اینکه بر او واجب نیست، نماز او چه حکمی دارد؟
ج: در نمازى که بايد آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت براى او جايز نيست حتى اگر براى تمرکز ذهن باشد.
س 566: اگر امام جماعت با دوچرخه برای اقامه نماز جماعت برود و همه قوانین عبور و مرور را رعایت کند، چه حکمی دارد؟
ج: اين کار به عدالت و صحّت امامت جماعت ضرر نمىزند.
س 567: اگر انسان نماز جماعت را به‌طور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و برای درک ثواب آن، تکبیرة الاحرام را گفته و بنشیند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخیزد و رکعت اول را بخواند، آیا این کار را در تشهد رکعت دوم نمازهای چهار رکعتی هم می‌تواند انجام دهد؟
ج: اين طريق مختص تشهد آخر نماز جماعت و براى درک ثواب جماعت است.
س 568: آیا جایز است امام جماعت برای نماز اجرت بگیرد؟
ج: مانعی ندارد.
س 569: آیا جایز است امام جماعت در یک زمان عهدهدار امامت دو نماز (دو نماز عید یا هر نمازی) گردد؟
ج: تکرار نماز جماعت براى يکبار به خاطر مأمومين ديگر در نمازهاى يوميه جايز و بلکه مستحب است. ولى جواز آن در نماز عيد مشکل است.
س 570: اگر امام جماعت در رکعت سوم یا چهارم نماز عشا باشد و مأموم در رکعت دوم، آیا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟
ج: در فرض سؤال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.
س 571: در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آیه صلوات بر پیامبر تلاوت می‌شود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد(صلی الله علیهم اجمعین) میفرستند، بعد از آن سه بار تکبیر میگویند و سپس شعارهای سیاسی به‌صورت دعا و برائت توسط مؤمنین با صدای بلند داده می‌شود، آیا این کار اشکال دارد؟
ج: قرائت آيه و ذکر صلوات بر پيامبر و آل او(صلى الله عليهم اجمعين) نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، و مواظبت بر شعارهاى اسلامى و شعار انقلاب اسلامى (تکبير و ملحقات آن) که يادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامىاست، هم مطلوب است.
س 572: اگر شخصی در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که باید در رکعت بعد بجا آورد، انجام ندهد، آیا نماز وی صحیح است؟
ج: نماز صحیح است. ولیقضای تشهد را بجا آورد و دو سجده سهو، هم برای ترک تشهد بنابر احتیاط بر او واجب است.
س 573: آیا رضایت کسی که در نماز به او اقتدا می‌شود، شرط است؟ آیا اقتدا به مأموم صحیح است؟
ج: رضايت امام جماعت شرط صحّت اقتدا نيست، و اقتدا به مأموم تا وقتى که نمازش را به جماعت ادامه مىدهد، صحيح نيست.
س 574: دو نفر که یکی امام است و دیگری مأموم، اقامه نماز جماعت کردهاند. شخص سومی به تصور اینکه فرد دوم امام است، به او اقتدا می‌کند و بعد از نماز می‌فهمد که وی مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمی دارد؟
ج: اقتدا به مأموم صحيح نيست، ولى زمانى که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظيفه نمازگزار منفرد عمل کرده، بدين معنى که رکنى را عمداً و يا سهواً کم يا زياد نکرده باشد، نمازش صحيح است.
س 575: کسی که قصدِ خواندن نماز عشا را دارد، آیا می‌تواند به کسی که نماز مغرب می‌خواند، اقتدا نماید؟
ج: اشکال ندارد.
س 576: آیا عدم رعایت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومین، موجب بطلان نماز آنها می‌شود یا خیر؟
ج: اگر بلندى جايگاه امام نسبت به جايگاه مأمومين، بيشتر از حدى باشد که شرعاً مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت است.
س 577: اگر یکی از صفهای نماز جماعت به‌طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نماز کسانی که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی می‌ماند یا فرادی می‌شود؟
ج: اگر افراد صف جلو، بعد از خواندن دو رکعت نماز فورا برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، نماز افراد صفهای بعدی اشکال ندارد و در فرص سوال که بلافاصله اقتدا می‌کنند، نماز جماعت باقی می‌ماند.
س 578: اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا می‌تواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستادهاند، وارد نماز جماعت شود؟
ج: اگر مأمومينى که بين او و امام ايستادهاند، بعد از اينکه امام جماعت شروع به نماز کرد، به‌طور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، مى‌تواند به نيت جماعت وارد نماز شود.
س 579: کسی که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خیال اینکه امام در رکعت اول است، چیزی نخواند، آیا اعاده نماز بر او واجب است؟
ج: اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولى اگر بعد از اينکه داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحيح است و چيزى بر او واجب نيست؛ هرچند احتياط مستحب اين است که دو سجده سهو براى ترک سهوى قرائت بجا آورد.
س 580: برای برگزاری نماز جماعت در ادارههای دولتی و دبیرستانها نیاز شدیدی به امام جماعت وجود دارد، و چون غیر از من عالم دیگری در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم یک نماز را در مکانهای مختلف برای سه یا چهار بار به عنوان امام جماعت اقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه میهند، آیا در بیشتر از آن نیت نماز قضای احتیاطی جایز است؟
ج: امامت به نيت نماز قضاى احتياطى صحيح نيست.
س 581: یکی از دانشگاهها اقدام به برگزاری نماز جماعت برای کارمندان خود در یکی از ساختمانهای مربوط به دانشگاه که در مجاورت یکی از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به اینکه در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه می‌شود، شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمی دارد؟
ج: شرکت در نماز جماعتى که از نظر مأموم واجد شرايط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هرچند نزديک مسجدى باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار مىشود.
س 582: آیا نماز خواندن پشت سر امام جماعتی که شغل قضاوت دارد، ولی مجتهد نیست، صحیح است؟
ج: اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وى توسط کسى که صلاحيت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نيست.
س 583: آیا کسی که در نماز مسافر مقلد امام خمینی(قدّسسرّه) است، می‌تواند به امام جماعتی که در آن مسأله مقلد مرجع دیگری است، به‌خصوص در نماز جمعه، اقتدا نماید؟
ج: اختلاف در تقليد مانع از صحّت اقتدا نيست، ولى اقتدا در نمازى که طبق فتواى مرجع تقليدِ مأموم، قصر است و طبق فتواى مرجع تقليدِ امام جماعت، تمام است، يا بالعکس صحيح نيست.
س 584: اگرامام جماعت سهواً بعد از تکبیرةالاحرام به رکوع برود، وظیفه مأموم چیست؟
ج: اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پيش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نيت فرادى نموده و حمد و سوره را قرائت کند.
س 585: اگر تعدادی از دانشآموزان غیر بالغ مدارس بعد از صف سوم یا چهارم نماز جماعت ایستاده باشند و بعد از آنها تعدادی از افراد مکلّف ایستاده باشند، نماز مکلفین صفهای بعدی چه حکمی دارد؟
ج: در فرض مذکور اشکال ندارد.
س 586: آیا تیمم بدل از غسل نسبت به امام جماعتی که معذور است، برای اقامه نماز جماعت کافی است؟
ج: اگر شرعاً معذور باشد، مى‌تواند با تيمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد.
نماز جماعت
استفتائات جدید