تابلوی صلوات نوشته شده با
متعلق به قرن ۱۸ میلادی که عبارت "اللهم صل على محمد وآل محمد" بر آن نگاشته شده است.
صلوات جمله‌ای دعایی و احترام خاص بر پیامبر اسلام که مسلمانان هنگام آوردن نام وی به صورت «(به عربی: ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ)» آن را ذکر می‌کنند و در نوشته‌ها پس از نام وی به طور کامل یا اختصاری به صورت «(به عربی: مُحَمَّدٌ صَلَّىٰ ٱللَّٰهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ)» یا «(به عربی: محمد ﷺ)» یا «(به عربی: محمد (ص))» می‌آورند.
صلوات[ویرایش]
و آن جمله «ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» یا «ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَعَلَیٰ آلِ مُحَمَّدٍ» است.[۱] گاهی بخش «آل محمد» بنا به ضرورت خلاصه گویی گفته نمی‌شود اما شیعیان بر ذکر آن اصرار دارند و مسلمانان سنی گاهی به آن احترام بر صحابه را نیز می‌افزایند. شیعیان نیز گاهی جمله‌های دعایی دیگری نظیر «وَعَجِّلْ فَرَجَهُم» و «وَٱلْعَنْ أَعْدَاءَهُم» نیز می‌افزایند که به نظر ایشان این مورد اخیر صلوات کامله است.
اصل معنی صلوات[ویرایش]
«ٱللَّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ» به معنی: «ای خدا! درود کن بر محمد و آل محمد»
کلمهٔ «صَلِّ» امر فعل «صَلَّىٰ» و «يُصَلِّ» می‌باشد که از ریشه «ص-ل-و» و مصدر کلمهٔ «صَلَاة» می‌باشد. «صَلَوَات» جمع کلمهٔ مصدر «صَلَاة» می‌باشد. در زمان عربی قرآنی کلمهٔ «صَلَاة» به شکل «صَلَوٰة»، و «صَلَوَات» به شکل «صَلَوَٰت» نوشته می‌شدند.
در سورهٔ احزاب (۳۳) آیهٔ ۵۶ ذکر شد:
إِنَّ ٱل‍لَّٰهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَىٰ ٱلنَّبِيِّ يَا أَيُّهَا ٱلَّذِينَ آمَنُوا۟ صَلُّوا۟ عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا۟ تَسْلِيمًا
حقیقتاً خدا و فرشتگان بر نبی درود می‌فرستند. اى كسانى كه ایمان آورده‌اید، بر او درود بفرستید و سلام كنيد با سلامى نيكو.
از آنجا که صلوات انواع گوناگون دارد در بیان آنکه کدام ذکر صلوات افضل است باید گفت خود ذکر صلوات در قرآن نیامده اما اهل فن ذکر اصلی را همانی دانند که ابجد آن ذکر با کلمه صلوات ۹۰ ، ۳۰ ، ۶ ، ۱ ، ۴۰۰ یکی است بی کم و بیش فافهم. صلاة و نماز نیز به معنی برقراری اتصال به نور الهی است که از دنیا باید فارغ شد.
علیه السلام[ویرایش]
برای شخصان اسلامی دیگر معمولاً جمله «علیه السلام» ذکر می‌شود.
| جمله | کاربرد | کوته‌نوشت |
|---|---|---|
| عَلَيْهِ ٱلسَّلَامُ (مفرد مذکر) | این گویش معمولاً بعد از نام‌های نبیان، پیامبران، امامان و فرشتگان استفاده می‌شود. | (ع) |
| عَلَيْهَا ٱلسَّلَامُ (مفرد مؤنث) | ||
| عَلَيْهِمَا ٱلسَّلَامُ (جمع دوگانه) | ||
| عَلَيْهِمُ ٱلسَّلَامُ (جمع مذکر) | ||
| عَلَيْهِنَّ ٱلسَّلَامُ (جمع مؤنث) | ||
| عَلَيْهِ ٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلَامُ (مفرد مذکر) | این گویش هم معمولاً بعد از نام‌های نبیان، پیامبران، امامان و فرشتگان استفاده می‌شود. | (عص)، (صس) |
| عَلَيْهَا ٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلَامُ (مفرد مؤنث) | ||
| عَلَيْهِمَا ٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلَامُ (جمع دوگانه) | ||
| عَلَيْهِمُ ٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلَامُ (جمع مذکر) | ||
| عَلَيْهِنَّ ٱلصَّلَاةُ وَٱلسَّلَامُ (جمع مؤنث) | ||
| صَلَوَاتُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِ (مفرد مذکر) | این گویش معمولاً بعد از نام‌های چهارده معصوم و گاهی وقت‌ها بعد از نام‌های نبیان و فرشتگان استفاده می‌شود. | (ص)، (صع) |
| صَلَوَاتُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهَا (مفرد مؤنث) | ||
| صَلَوَاتُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِمَا (جمع دوگانه) | ||
| صَلَوَاتُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِم (جمع مذکر) | ||
| صَلَوَاتُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِنَّ (جمع مؤنث) | ||
| سَلَامُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِ (مفرد مذکر) | این گویش هم معمولاً بعد از نام‌های نبیان، پیامبران، امامان و فرشتگان استفاده می‌شود. صرف مؤنثش معمولاً بعد از نام‌های زنان اسلام استفاده می‌شود (مثلاً حضرت فاطمه، خدیجه، مریم، آسیه، حواء، و...) | (س) |
| سَلَامُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهَا (مفرد مؤنث) | ||
| سَلَامُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِمَا (جمع دوگانه) | ||
| سَلَامُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِم (جمع مذکر) | ||
| سَلَامُ ٱللَّٰهِ عَلَيْهِنَّ (جمع مؤنث) | ||
| رَحِمَهُ ٱللَّٰهُ (مفرد مذکر) | این گویش بعد از نام‌های شخصان صالح، هم از بازماندگان هم از گذشتگان، و هم برای شخصان عادی هم برای صحابه (مثلاً سلمان فارسی، ابوذر، عمار، مقداد، و...) استفاده می‌شود. | (ر)، (رح) |
| رَحِمَهَا ٱللَّٰهُ (مفرد مؤنث) | ||
| رَحِمَهُمَا ٱللَّٰهُ (جمع دوگانه) | ||
| رَحِمَهُمُ ٱللَّٰهُ (جمع مذکر) | ||
| رَحِمَهُنَّ ٱللَّٰهُ (جمع مؤنث) | ||
| رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُ (مفرد مذکر) | این گویش معمولاً بعد از نام‌های صحابه استفاده می‌شود. | (ر)، (رض) |
| رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهَا (مفرد مؤنث) | ||
| رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُمَا (جمع دوگانه) | ||
| رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُم (جمع مذکر) | ||
| رَضِيَ ٱللَّٰهُ عَنْهُنَّ (جمع مؤنث) | ||
| عَجَّلَ ٱللَّٰهُ فَرَجَهُ | این گویش فقط بعد از نام امام مهدی استفاده می‌شود. | (عج) |
در ادبیات[ویرایش]
صلوات در ادبیات ایرانی/شیعی نیز جلوه کرده:
از ناصر خسرو:
| بسوال تو چو درماند بگوید به نشاط | بر پیمبر صلواتی خوش خواهم به آواز |
از سنائی:
| آنکه او را دهیم ما صلوات | گفت کالمکرمات دفن نبات |
از خاقانی:
| چون نوبت نبوت او در عرب زدند | از جودی و احد صلوات آمدش صدا |
از فردوسی:
| درود تو بر گور پیغمبرش | که صلوات تاجست بر منبرش |
از مولوی:
| شادی روان مصطفی را صلوات | ناگه ز درم درآمد آن دلبر مست |
از سعدی:
| بلغ العلی بکماله | کشف الدجی بجماله | |
| حسنت جمیع خصاله | صلّوا علیه و آله |
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ مدخل «صلوات» در لغت‌نامه دهخدا
پیوند به بیرون[ویرایش]
 | مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به صلوات در ویکی‌گفتاورد موجود است. |