این
مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر آمنه لاهوتی اشکوری (متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری)، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده
است.
تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که از
هر هشت زن یک نفر از آنها به راحتی باردارنمی شوند. این افراد جهت باردار شدن می
توانند از روش های کمک باروری مانند IVF استفاده نمایند. ای وی اف یک روش درمان ناباروری می باشد که طی آن تخمک
خانم و اسپرم مرد در محیط آزمایشگاهی لقاح داده می شوند و جنین تشکیل می گردد.
جنین حاصل از IVF را می توان در داخل رحم خانم قرار داد و یا می توان آن را فریز نمود. افرادی که ای وی
اف انجام می دهند، نگرانی های متعددی از قبیل میزان موفقیت IVF،
هزینه انجام آن و مسائل دوران باردری دارند بنابراین ممکن است دچار اضطراب شوند.
با رعایت برخی اصول و انجام مراقبت های بعد از انتقال جنین، می توان میزان موفقیت
ای وی اف و در نتیجه شانس بچه دار شدن زوجین را افزایش داد.
مراقبت های بعد از انتقال جنین شامل موارد مختلفی است که رعایت هر کدام از این موارد، بسیار مهم و ضروری می باشد. در ادامه به مهم ترین موارد مراقبت های بعد از انتقال جنین می پردازیم.
تغذیه بعد از انتقال جنین:
چگونگی تغذیه بعد از انتقال جنین، از جمله مسائلی است که بسیاری از خانم ها در مورد آن کنجکاو هستند. در هنگام انجام IVF و پس از انتقال جنین، رژیم غذایی فرد باید سالم و متعادل باشد. تغییرات بنیادی در رژیم غذایی بعد از انتقال جنین، از جمله استفاده از مواد غذایی فاقد گلوتن توصیه نمی شود. مطالعلات نشان داده اند که داشتن وزن طبیعی و رژیم غذایی مناسب، می تواند سبب افزایش سلامت مادر در خانم هایی که سن آن ها کمتر از 35 سال است گردد.. بهتر است تغذیه بعد از انتقال جنین شامل مواد زیر باشد زیرا که :
- وعده های غذایی سرشار از میوه و سبزیجات؛
- افزایش مصرف پروتئین که در مواد غذایی مانند ماهی و مرغ وجود دارد؛
- مصرف انواع غلات؛
- خوردن حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس؛
- استفاده از چربی های سالم مثل آواکادو، روغن زیتون، مغزها و دانه های خوراکی؛
- اجتناب از مصرف گوشت خام، شکر و مواد غذایی حاوی نگهدارنده ها؛.
ورزش بعد از انتقال جنین:
خیلی از خانم ها در حین IVF و پس از انتقال جنین از انجام ورزش اجتناب کرده و یا انجام آن را متوقف می نمایند، زیرا تصور می کنند که انجام ورزش بعد از انتقال جنین می تواند به بارداری آنها آسیب برساند. پزشکان توصیه می کنند مادران به ورزش ادامه دهند خصوصا کسانی که از قبل ورزش انجام می دهند. تحقیقات نشان داده است کسانی که دارای BMI مناسب هستند و ورزش می کنند رحم مناسب تری جهت بارداری دارند. البته لازم به ذکر است که دویدن، می تواند در بارداری اختلال ایجاد کند و ضخیم شدن بخش اندومتر رحم را تحت تاثیر قرار دهد زیرا جریان خون را از رحم به دیگر اعضای بدن منتقل می نماید و بر روی سیستم تولید مثل تاثیر می گذارد. افرادی که از دویدن اجتناب می کنند، می توانند ورزش هایی مانند قدم زدن را جایگزین آن نمایند.
دارو های مصرفی پس از انتقال جنین:
خانم هایی که تحت درمان ای وی اف هستند و انتقال جنین انجام داده اند، باید تمام داروهای مصرفی خود را بشناسند و با دستور پزشک خود، داروها را قطع کرده یا تغییر بدهند. اصولا داروهای مصرفی بعد از انتقال جنین به قرار زیر خواهند بود:
- داروهای هورمونی؛
- مکمل های دارویی.
- داروهایی که در موارد خاص پس از انتقال جنین استفاده می شوند شامل موارد زیر هستند:
- داروهای ضد افسردگی؛
- داروهای استروئیدی در افرادی که بیماری های خاص مانند لوپوس و آسم دارند؛
- داروهای تیروئید؛
- داروهای مربوط به شیمی درمانی؛
- همچنین داروهایی که اثرات داروهای هورمونی را کاهش دهند.
داروهای نام برده، اصلی ترین داروهای مورد استفاده در ای وی اف و پس از انتقال جنین می باشند. گاهی به صلاحدید پزشک ممکن است تغییراتی در داروهای مصرفی ایجاد گردد.
مصرف مکمل های دارویی پس از انتقال جنین:
یکی از مهمترین مکمل های دارویی پس از انتقال جنین اسید فولیک است زیرا از ایجاد آسیب مغزی و اختلال در ستون فقرات جنین جلوگیری می نماید. ویتامین D یکی دیگر از مکمل های دارویی است که پس از انتقال جنین برای زنان تجویز می شود زیرا کاهش ویتامین D می تواند سبب بیماری اوتیسم در جنین شود. روغن ماهی هم توسط بسیاری از پزشکان به بیماران داده می شود. نکته مهم این است که مکمل های دارویی نیز باید توسط پزشک و با توجه به شرایط بیمار تجویز گردند.
مسافرت بعد از انتقال جنین:
انتقال جنین منعی برای مسافرت کردن به وجود نمی آورد. پس از انتقال جنین در صورت مسافرت طولانی مدت با ماشین و یا هواپیما، بهتر است هر یک ساعت یکبار خانم پیاده شده، راه برود و مایعات بنوشد. اگر پس از انتقال جنین، بارداری صورت گیرد، فرد هنگام سفر باید به مناطقی برود که امکانات کافی وجود داشته باشد تا در صورت نیاز بتواند از امکانات لازم استفاده نماید. سفر به کشورهایی که امکان عفونت های خاص از جمله عفونت با ویروس زیکا وجود دارد پس از انتقال جنین به زنان توصیه نمی شود.
استراحت بعد از انتقال جنین:
در دستورالعمل های جدید، استراحت بعد از انتقال جنین توصیه نمی شود. علت اصلی عدم توصیه به استراحت بعد از انتقال جنین این است که عدم تحرک به همراه استروژن می تواند سبب افزایش لخته شدن خون شود، بنابراین استراحت بعد از انتقال جنین می تواند مانع خون رسانی به جنین شده و در رشد جنین و جفت اختلال ایجاد نماید.
کار کردن پس از انتقال جنین:
کار کردن بعد از انتقال جنین بلامانع است. خانم ها پس از انتقال جنین می توانند سر کار بروند و هیچ دلیل خاصی برای استراحت وجود ندارد.
رابطه جنسی پس از انتقال جنین:
داشتن رابطه جنسی پس از انتقال جنین تاثیری بر موفقیت درمان ناباروری ندارد درنتیجه انجام آنن بلامانع است .
استحمام بعد از انتقال جنین:
بسیاری از افراد تصور می کنند که استحمام بعد از انتقال جنین صحیح نیست این در حالی است که استحمام بعد از انتقال جنین ممنوع نمی باشد و خانم ها می توانند پس از انتقال جنین حمام کنند. هنگام استحمام بعد از انتقال جنین، آب مورد استفاده نباید بسیار گرم باشد زیرا می تواند به بارداری آسیب وارد نماید. همچنین رفتن به سونا و جکوزی به دلیل گرمای بیش حد ممنوع می باشد.
نحوه خوابیدن بعد از انتقال جنین:
مطالعات نشان داده اند شیوه خاصی در خوابیدن بعد از انتقال جنین وجود ندارد، بنابراین نحوه خوابیدن بعد از انتقال جنین تاثیری بر روی افزایش احتمال لانه گزینی جنین ندارد. هر نوع نحوه خوابیدن بعد از انتقال جنین حتی لم دادن در این دوران امکان پذیر است. تنها نکته قابل توجه در نحوه خوابیدن بعد از انتقال جنین این است که خانم ها باید احساس راحتی داشته باشند. در این دوران راه هایی جهت بهبود کیفیت خواب توصیه می شوند که به شرح زیر می باشند:
- دمای مناسب اتاق خواب 16 تا 19 درجه سانتی گراد؛
- دوش آب گرم قبل از خواب؛
- قرار دادن اسطوخودوس در اتاق خواب؛
- اجتناب از نوشیدن چای و کافئین 4 تا 6 ساعت قبل از خواب؛
- عدم مصرف مواد غذایی 2 تا 3 ساعت پیش از خواب؛
- گوش دادن به موزیک های آرام؛
- استفاده نکردن از تلویزیون، لپ تاپ و گوشی تلفن همراه 30 دقیقه قبل از خواب.
تاثیر مصرف الکل و سیگار پس از انتقال جنین:
مصرف سیگار، الکل و تنباکو از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روی میزان موفقیت بارداری می باشند. مصرف موارد نامبرده، تاثیر منفی بر باروری، کیفیت تخمک و اسپرم و در نتیجه کیفیت جنین دارد. مطالعات نشان می دهند که حتی مصرف کوتاه مدت سیگار و تنباکو اثرات منفی بر روی مراحل مختلف بارداری دارد.
احساس خستگی پس از انتقال جنین:
جهت رفع احساس خستگی پس از انتقال جنین، انجام اقدامات زیر توصیه می شود:
- داشتن خواب شبانه به مدت هشت ساعت هر شب؛
- داشتن هر روز 30 تا 45 دقیقه خواب نیمروزی؛
- مثبت اندیشی.
- راهکار هایی جهت کاهش استرس پس از انتقال جنین:
انجام IVF و انتقال جنین یکی از پرچالش ترین مسائل مربوط به زندگی زوجین می باشد، بنابراین زنان باید بتوانند این مرحله از زندگی خود را مدیریت نمایند. موارد زیر در کاهش اضطراب این دوران، نقش مؤثری دارند:
- مصرف مقدار فراوان مایعات؛
- داشتن خواب شبانه به میزان کافی؛
- ملاقات دوستان؛
- دیدار والدین؛
- مطالعه کتاب؛
- انجام یوگا؛
- تماشای فیلم.