رنگ سنگ کلیه می تواند متنوع بوده و به رنگ های سفید، سیاه، زرد، قرمز و نارنجی و ... باشد. که معمولا سنگ کلیه سیاه رنگ می باشد! که درمان هر کدام به نوع آن بستگی دارد.
سنگ های کلسیمی رایج ترین نوع سنگ های کلیوی بوده و در حدود 80 درصد این موارد را به خود اختصاص می دهند. سنگ های کلیسمی خود نیز از دو دسته کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات تشکیل شده که نوع اول از رواج بیشتری برخوردار است. ادرار برخی افراد حاوی مقادیر زیادی از کلسیم است که این وضعیت خطر ابتلا به سنگ های کلسیمی را بیشتر می کند. حتی افرادی که دارای مقادیر طبیعی کلسیم در ادرار خود هستند نیز می توانند در اثر عوامل دیگر به این سنگ ها دچار شوند.
سنگ کلیه قرمز رنگ نشانه چیست؟
سنگ های اسید اوریکی 5 تا 10 درصد سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند. اسید اوریک یک ماده زائد است که در اثر تغییرات شیمیایی بدن به وجود می آید. کریستال های اسید اوریک به خوبی در ادرار اسیدی حل نشده و سنگ های اسید اوریکی را تشکیل می دهند. این سنگ ها می توانند در اثر اسهال مزمن، دیابت، نقرس و چاقی به وجود آیند. علاوه بر این، مصرف رژیم های غذایی سرشار از پروتئین حیوانی و دارای مقادیر اندک میوه و سبزیجات نیز می تواند امکان تشکیل این سنگ ها را فراهم کند. سنگ های اسید اوریکی می توانند بزرگ، متعدد بوده و رنگ سنگ کلیه اسید اوریکی نارنجی یا قرمز باشد.
این سنگ ها به دلیل جذب محصولات حاصل از تجزیه هموگلوبین به رنگ قرمز یا نارنجی هستند.
گاهی اوقات این کریستال ها به صورت سنگ های قرمز یا نارنجی به همراه ادرار دفع می شوند. سنگ های اسید اوریکی بر خلاف انواع کلسیمی، جهت تشکیل کریستال نیازمند اتصال به دیگر اتم ها و مولکول ها نیستند. هنگامی که اسیدیته خون به اندازه کافی پایین است کریستال های اسید اوریک به سرعت و ظرف چند ثانیه تشکیل می شوند. این کریستال ها به صورت سنگ های کوچک و نارنجی به همراه ادرار دفع می شوند.
کریستال ها در صورت ماندن در بدن به سرعت به سنگ هایی بزرگ تبدیل می شوند. از آنجایی که مقدار اسید اوریک ادرار بسیار بیشتر از اکسالیک اسید است، سنگ های اسید اوریکی می توانند به سرعت به اندازه های بزرگی برسند. برخی از این سنگ ها تمام مجاری جمع کننده ادرار را در کلیه در بر می گیرند.
درباره اندازه سنگ کلیه و تأثیر آن بر انتخاب روش درمانی بیشتر بدانید.
سنگ کلیه سیاه رنگ از چیست؟
نوشیدن کم آب مهمترین علت ایجاد سنگ کلیه است. رژیم غذایی نیز نقش مهمی دارد. خوردن مقدار زیادی پروتئین حیوانی، سدیم و غذاهای با اگزالات بالا، مانند شکلات می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه از جمله سنگ کلیه سیاه رنگ را در برخی افراد افزایش دهد.
سنگ های کلیه دارای مدل های مختلف و رنگ های متفاوتی می باشند که خر کدام در اثر شرایط خاصی ایجاد می شوند. در جدول زیر انواع سنگ کلیه بر اساس رنگ و اطلاعات کامل درباره ی هر یک آمده است.
نام مدل سنگ کلیه | درصد شیوع | رنگ سنگ کلیه | شرایط تشکیل | حساس به پرتو | اطلاعات |
اسید اوریک | 5 – 10 درصد | زرد یا قهوه ای مایل به قرمز | هنگامی که ادرار به صورت مداوم اسیدی است. | رادیو لوسنت | رژیم های غذایی سرشار از پورین ها و پروتئین ها. |
سیستئین | 1 – 2 درصد | صورتی یا سفید | ختلال ژنتیکی نادر | رادیو اوپاک | سیستئین (آمینو اسید) از کلیه ها وارد ادرار می شوند و کریستال تشکیل می دهند. |
کلسیم اگزلات | 80 درصد | سیاه رنگ یا قهوه ای تیره | وقتی که ادرار اسیدی است. (کاهش اسیدیته) | رادیو اوپاک | اگزالات در رژیم های غذایی یات می شوند. مقداری از اگزلات موجود در ادرار توسط بدن تولید می شود. کلسیم موجود در استخوان ها نیز اگر زیاد باشند در تشکیل سنگ کلیه نقش دارند. |
استروویت | 10 – 15 درصد | سفید تیره | عفونت های کلیوی | رادیو اوپاک | تشکیل سنگ های استروویتی هیچ ارتباطی به تغذیه شما نداردو طی تحقیقات انجام شده تشکیل این ها سنگ ها با به وجود آمدن عفونت ارتباط دارد. |
گزانتین | – | قرمز آجری | بسیار نادر | رادیو لوسنت | – |
کلسیم فسفات | 5 – 10 درصد | سفید تیره | هنگامی که ادرار قلیایی است. | رادیو اوپاک | دلیل تشکیل این سنگ وجود باکتری پروتئوس در ادرار است. |
اسیدیته ادرار و کنترل تشکیل سنگ ها
از آنجایی که فرایند تشکیل سنگ تقریبا به طور کامل به اسیدیته ادرار بستگی دارد، درمان سنگ های اسید اوریکی بسیار آسان است. تنها با مصرف مقادیری از مکمل های قلیایی می توان ادرار هر بیماری را قلیایی و از اتصال اتم های هیدروژن و نیتروژن جلوگیری کرد. علاوه بر این موارد، اسید اوریک نیز به صورت محلول در آب باقی می ماند. با انجام این درمان ساده، ابتلا به سنگ ها رفع شده و بیماری بازگشت نخواهد کرد.
متاسفانه، سنگ ها اغلب حاوی اسید اوریک و کلسیم اگزالات هستند. در این موارد علاوه بر قلیایی کردن ادرار، باید علت تشکیل سنگ های کلسیم اگزالات را نیز شناسایی کرد. کریستال های فسفات کلسیم به ندرت با اسید اوریک ترکیب می شوند زیرا جهت برداشتن اتم های هیدروژن از فسفات به ادراری نسبتا قلیایی نیاز است. با برداشته شدن اتم های هیدروژن، فسفات دارای دو بار منفی شده و می تواند با اتم های کلسیمی پیوند مناسبی برقرار کند. در اسیدیته های بالا تر، اسید اوریک به صورت محلول باقی خواهد ماند.
سنگ های شاخ گوزنی شایع نبوده اما با این حال 10 درصد سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند. این سنگ ها با عفونت های عود کننده مجاری ادرار ارتباط دارند. برخی باکتری ها اسیدیته ادرار را کاهش و خاصیت قلیایی آن را افزایش می دهند. سنگ های منیزیوم آمونیوم فسفات یا استروویتی در ادرار قلیایی شکل می گیرند. این موارد اغلب دارای اندازه بزرگ، انشعاب و سرعت رشد بالا هستند.
سنگ های سیستئینی کمترین شیوع را در بین سنگ های کلیوی دارند. سیستئین یک آمینو اسید است که در برخی مواد غذایی وجود دارد. آمینو اسید ها اجزای سازنده پروتئین ها هستند. وجود مقادیر زیاد سیستئین در ادرار (سیستئنوری) ناشی از یک اختلال متابولیکی نادر و وراثتی است. کلیه های افراد مبتلا به این اختلال سیستئین را از ادرار بازجذب نمی کنند. چنین سنگ هایی اغلب در دوران کودکی شکل می گیرند.
شاید این مطلب نیز برای شما جالب باشد: علائم افتادن سنگ کلیه چیست؟
سنگ های کلسیمی
کریستال های کلسیم اگزالات در اثر ترکیب کلسیم با اکسالیک اسید تشکیل می شوند.
اگزالیک اسید یک ماده زائد است که توسط کلیه ها از بدن دفع می شود.
این ترکیب حاوی دو اتم کربن، چهار اتم اکسیژن و دو اتم هیدروژن است. در مواردی که ادرار اسیدی است هیدروژن های دارای بار مثبت اکسیژن های دارای بار منفی را رها می کنند. در نتیجه، مولکول اگزالات حاوی دو بار منفی می شود. در شکل سمت راست، یک اکسیژن دارای بار منفی هیدروژن مولکول آب مجاور و اتم اکسیژن دیگر اتم کلسیم حاوی بار مثبت را به خود جذب می کند.
سنگ کلیوی کلسیم اگزالات به صورت دو نوع کلسیم اگزالات مونو هیدرات و دی هیدرات وجود دارد. نوع اول سخت تر بوده و مقاومت بیشتری نسبت به شکسته شدن توسط سنگ شکنی از خود نشان می دهد. همچنین، در مواردی که مقدار اگزالات ادرار بالا می رود احتمال تشکیل نوع اول بیشتر است.
🛑معمولاً پس از دفع سنگ کلیه ممکن است دردی را احساس کنید. برای آگاهی از چگونگی کنترل درد بعد از دفع سنگ کلیه کلیک کنید.
عوامل تشکیل سنگ کلیه اگزالاتی
عوامل مختلفی می تواند احتمال تشکیل سنگ های کلسیم اگزالات را افزایش دهد که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماری های سیستمی
گاهی اوقات این نوع سنگ کلیوی ناشی از عوامل سیستمی است که از جمله آن ها می توان به بیماری روده، پرکاری پاراتیروئید نوع اول یا هایپر اگزالوری نوع اول اشاره کرد. تنها پزشکان قادر به تشخیص علت و یا بیماری ایجاد کننده سنگ ها هستند. بیماران قادر به تشخیص این عوامل نیستند اما می توانند با ارائه سابقه کامل پزشکی خود به پزشک کمک کنند.
ایدیوپاتیک (بدون علت)
اغلب اوقات این نوع سنگ کلیوی در اثر ترکیبی از عوامل وراثت، رژیم غذایی و سبک زندگی به وجود می آیند. این موارد تحت عنوان سنگ های کلسیم اگزالات ایدیوپاتیک شناخته می شوند. با اینکه پزشکان ارتباط بین سبک زندگی و ابتلا به سنگ ها را تشخیص داده و پیشنهاد هایی نیز جهت تغییر سبک زندگی ارائه می دهند، اما بیماران خود باید این تغییرات را ایجاد و حفظ کنند. هنگامی که تغییر در سبک زندگی کافی نیست، پزشکان مصرف دارو را نیز برای بیماران تجویز می کنند. در این موارد نیز بیماران نقش درمانگر فعال را در مقابله با بیماری خود دارند.
دکتر کلیه، مرجع درمان کلیه و مجاری ادراری
زیر نظر: دکتر حسین کرمی، متخصص جراحی کلیه