نظر به جایگاه والای انسان در صحنه آفرینش، شریعت مقدّس اسلام، برای تکوین و مراحل رشد آدمی، اهتمام ویژه ورزیده تا این موجود برگزیده، به شکلی نیکو و سالم به حیات خویش ادامه دهد. بدین منظور برای زناشویی، آداب خاصّی را پیشنهاد کرده که جملگی حکمت‌آمیز، سودمند و هماهنگ با عقل و فطرت است. آوردن همه دستورهای اسلام در این مورد، فراتر از گنجایش یک درس است؛ پس مهم‌ترین آن‌ها را بیان می‌کنیم.
فهرست مندرجات
۱ - تسلیم بودن زن در زناشویی
۱.۱ - عذر شرعی در زناشویی
۱.۲ - عذر عقلی در زناشویی
۲ - وظیفه مرد در زناشویی
۳ - وجوب مهریه در زناشویی
۴ - تحقق عمل زناشویی
۵ - موجبات جنابت
۶ - بیان غسل جنابت
۷ - وجوب نفقه بر مرد
۸ - عدالت در همخوابی
۹ - حرمت زناشویی در حال استحاضه
۱۰ - جماع در عادت ماهیانه
۱۱ - کفاره برای آمیزش
۱۲ - قبول حرف زن در حیض
۱۳ - طلاق و جماع بعد از حیض
۱۴ - طلاق و جماع در حال نفاس
۱۵ - حرمت افطار با نزدیکی
۱۶ - حالات کفاره آمیزش در ماه رمضان در حال روزه
۱۷ - ثبوت کفاره جمع بر مرد
۱۸ - حرمت زناشویی در اعتکاف
۱۹ - حرمت لذت جنسی در احرام
۲۰ - حرمت شهادت به ازدواج در احرام
۲۱ - مستحبّات زناشویی
۲۲ - مکروهات زناشویی
۲۳ - یادآوری در احکام زناشویی
۲۴ - پانویس
۲۵ - منبع
تسلیم بودن زن در زناشویی
[ویرایش]
بر زنواجب است در برابر هرگونه کامجوییشوهر، تسلیم باشد، مگر این که عذر شرعی یا عقلی داشته باشد.
← عذر شرعی در زناشویی
عذر شرعی مانند عادت ماهیانه، نفاس، اعتکاف واجب، احرام برای حج یا عمره و روزه واجب.
← عذر عقلی در زناشویی
عذر عقلی مانند بیماری. هم‌چنین بر زن لازم است آنچه را مورد تنفّر شوهر و مانع لذّت‌جویی اوست، از خود دور کند و طبق خواست شوهر، خود را نظیف و آرایش نماید.
وظیفه مرد در زناشویی
[ویرایش]
بر مرد واجب است دست‌کم، هر چهار ماه یک‌بار با همسر خود، آمیزش کند.
وجوب مهریه در زناشویی
[ویرایش]
با اوّلین عمل زناشویی، پرداخت همه مهریه بر مرد واجب می‌شود.
تحقق عمل زناشویی
[ویرایش]
عمل زناشویی، با دخول به اندازه ختنه‌گاه، تحقّق می‌یابد و غسل جنابت بر مرد و زن واجب می‌شود.
موجبات جنابت
[ویرایش]
انسان به دو چیز، جُنُب می‌شود؛ اول: جماع. دوم: بیرون آمدن منی؛ چه در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی‌شهوت، با اختیار باشد یا بی‌اختیار.
بیان غسل جنابت
[ویرایش]
غسل جنابت به خودی خود مستحب است و برای خواندن نماز واجب و مانند آن واجب می‌شود، ولی برای نماز میت و سجده شکر و سجده‌های واجب قرآن لازم نیست.»
وجوب نفقه بر مرد
[ویرایش]
پس از آن که، زن، خود را در اختیار شوهر قرار داد (و تمکین کرد)، نفقه او بر مرد واجب می‌شود.
عدالت در همخوابی
[ویرایش]
مشهور آن است که همسر دائمی در هر چهار شب، حقّ یک شب بیتوته دارد و اگر بیش از یک همسر باشد و مرد نزد یکی از آنان بیتوته کند، چنین حقّی در چهار شبانه‌روز برای دیگری نیز واجب می‌شود.
حرمت زناشویی در حال استحاضه
[ویرایش]
اگر بر زن غسل استحاضه واجب باشد نزدیکی شوهر با او، بنابر احتیاط واجب در صورتی حلال می‌شود که غسل کند.
جماع در عادت ماهیانه
[ویرایش]
در ایّام عادت ماهانه جماع کردن در فرج، هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به‌مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنه‌گاه را هم داخل نکند.
کفاره برای آمیزش
[ویرایش]
اگر در حال حیض، آمیزش صورت گیرد، مرد باید کفّاره بدهد.
قبول حرف زن در حیض
[ویرایش]
اگر زن بگوید حائضم یا از حیضپاک شده‌ام، باید حرف او را قبول کرد.
طلاق و جماع بعد از حیض
[ویرایش]
بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، اگرچه غسل نکرده باشد، طلاق او صحیح است و شوهرش نیز می‌تواند با او جماع کند، ولی احتیاط مستحب آن است که پیش از غسل، از جماع با او خودداری کند.
طلاق و جماع در حال نفاس
[ویرایش]
طلاق دادن زنی که در حال نفاس می‌باشد، باطل و نزدیکی کردن با او حرام است و اگر شوهرش با او نزدیکی کند احتیاط واجب آن است به دستوری که در احکام حیض گفته شد، کفّاره بدهد.
حرمت افطار با نزدیکی
[ویرایش]
افطار عمدی روزهماه رمضان، حرام است و یکی از کارهایی که روزه را باطل می‌کند، آمیزش است.
حالات کفاره آمیزش در ماه رمضان در حال روزه
[ویرایش]
اگر زن و شوهر، در ماه رمضان، در حالی که روزه هستند، آمیزش کنند؛
- در صورتی که زن با اختیار خود از شوهر اطاعت کند، هریک از آن‌ها باید کفاره روزه را بپردازند و با ۲۵ ضربه شلاقتعزیر شوند.
- اگر مرد، زن را مجبور به آمیزش کرده باشد، کفّاره و تعزیر زن را نیز باید تحمّل کند.
- اگر زن، مرد را مجبور به آمیزش کند، کفّاره و تعزیر مرد بر عهده زن نیست.
• در احکام یادشده، تفاوتی میان همسر دائمی و موقّت نیست.
اگر مرد با عذر شرعی مثل مسافرت یا بیماری روزه نباشد، حق ندارد همسر روزه‌دارش را به آمیزش مجبور کند و اگر چنین کند باید کفّاره او را بپردازد.
ثبوت کفاره جمع بر مرد
[ویرایش]
اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلًا حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به دلیلی حرام شده باشد، مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاطکفاره جمع بر او (مرد) واجب می‌شود؛ یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هرکدام آن‌ها یک مُد- که تقریباً ده سیر است- گندم یا جو یا نان و مانند این‌ها بدهد و چنانچه هرسه برایش ممکن نباشد، هرکدام آن‌ها را که ممکن است باید انجام دهد.
حرمت زناشویی در اعتکاف
[ویرایش]
کسی که اعتکاف کرده، خواه زن باشد یا مرد، آمیزش، بوسیدن همسر و لمس کردن بدن او از روی شهوت برایش حرام است.
حرمت لذت جنسی در احرام
[ویرایش]
بر کسی که برای عمره یا حج، مُحرِم شده است، هرگونه لذّت بردن از همسر، حرام است حتّی لمس کردن و نگاه شهوت‌آلود به او.
حرمت شهادت به ازدواج در احرام
[ویرایش]
اجرای صیغه عقد، شاهدازدواج شدن و شهادت دادن به آن نیز در حال احرام، حرام است.
مستحبّات زناشویی
[ویرایش]
در روایات و کتاب‌های فقهی، مستحبّات فراوانی را پیرامون خلوت زن و شوهر یاد کرده‌اند از جمله:
۱- زن و شوهر، نام خدا را بر زبان آورند، چنین کاری از شرکت شیطان ممانعت می‌کند. از امام صادق علیه‌السّلام چنین نقل شده: «هرگاه یکی از شما با همسر خود خلوت می‌کند، حتماً نام خدا را ببرد، وگرنه شیطان در فرزندی که پدید می‌آید، شریک می‌شود.» در این‌باره روایات فراوانی وارد شده است.
۲- دعا کند و از خدا بخواهد فرزندِ سالم، مبارک، باتقوا، پاک و سالم به او عنایت فرماید.
۳- وضو داشته باشد؛ به‌خصوص اگر همسرش حامله است.
۴- در مکان مستور و پوشیده انجام گیرد.
۵- ملاعبه با همسر، قبل از آمیزش و عجله نکردن و درنگ داشتن.
امیر مؤمنان علیه‌السّلام در این‌باره می‌فرماید:
«اذا ارادَ احَدُکُمْ انْ یَأْتِیَ زَوْجَتَهُ فَلا یُعَجِّلْها فَانَّ لِلنِّساءِ حَوائِجَ»
هرگاه یکی از شما تصمیم به آمیزش با همسرش می‌گیرد، عجله نکند؛ زیرا زنان نیازهایی دارند (که با عجله شوهر، آن نیازها برآورده نمی‌شود.)
۶- مرد پیش از آمیزش و پس از بیرون آمدن منی، ادرار کند.
۷- آمیزش در شب دوشنبه، سه‌شنبه، پنج‌شنبه و جمعه (بعد از نماز عشا) و ظهر پنج‌شنبه و عصر جمعه و شب اوّل ماه رمضانمستحب است.
مکروهات زناشویی
[ویرایش]
مکروهات زناشویی نیز فراوان است، از جمله:
۱- از نظر زمانی؛ در شبی که ماه می‌گیرد، روزی که خورشید می‌گیرد، روزهایی که بادهای سیاه و زرد می‌وزد یا زلزله می‌شود، هنگام غروب خورشید تا محو شدن شفق، بین اذانصبح تا طلوع خورشید، آخر ماه و شب اوّل هر ماه، جز ماه رمضان، شب نیمه هر ماه، شب چهارشنبه، شب عید قربان و عید فطر.
۲- از نظر حالات؛ در سفر، اگر آب برای غسل کردن موجود نیست، در حال برهنگی، در انظار دیگران حتّی کودک، رو به قبله، پشت به قبله،در کشتی، سخن گفتن جز یاد خدا، با شکم پر از [۲۷] ، ایستاده، زیر آسمان، زیر درختمیوه، استفاده زن و مرد از یک دستمال، در روایت آمده چنین کاری سبب دشمنی میان زن و شوهر می‌شود.
یادآوری در احکام زناشویی
[ویرایش]
مستحبّات و مکروهات، بیش از موارد یادشده است، که برای مراعات اختصار، آن‌ها را نیاوردیم. هم‌چنین در روایات، آثار سودمندی برای مستحبّات یادشده، آمده؛ همان‌طور که پیامدهای زیان‌بار مکروهات نیز بیان شده است.
[۲۸]وسائل الشیعة ج۲۰، ص۱۱۳-۱۵۱.
پانویس
[ویرایش]
منبع
[ویرایش]
فقه خانواده، ص۵۱-۵۷.
رده‌های این صفحه : احکام زناشویی | فقه