مهریه، هدیه‌ای است که پس از عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد اما گاهی، مرد از پرداخت آن به زن امتناع می‌کند. زن در این مواقع می‌تواندبا گرفتن مهریه از طریق مراجع قضایی این حق خود را از مرد دریافت کند. در این مطلب شما را با وصول مهریه از طریق دادگاه و اداره ثبت آشنا می‌کنیم.
وصول مهریه از طریق دادگاه
زوجه یا وکیل وی در ابتدا با همراه داشتن شناسنامه و کارت ملی (زوجه)، سند ازدواج و در صورت امکان کپی شناسنامه و کارت ملی زوج، به دفاتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه و پس از تنظیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی و هزینه های مربوط به دفاتر، دادخواست ثبت و به مرجع صلاحیت‌دار قضائی (دادگاه خانواده) ارسال می‌شود.
وصول مهریه از طریق اجرای ثبت
در این طریق نیز زوجه یا وکیل وی به همراه مدارک شناسایی، اصل سند ازدواج را به دفترخانه‌ای می‌برد که ازدواج را ثبت کرده است و تقاضای صدور اجرائیه نسبت به تمام یا قسمتی از مهریه را می‌کند. دفترخانه برگه اجرائیه‌ای صادر، هزینه اندکی نیز دریافت و در سند ازدواج قید می‌کند که روی مهریه این سند، نسبت به مقداری که توسط زوجه مطالبه می‌شود، اجرائیه صادر شده است. این بدان معناست که دیگر نمی‌توانید نسبت به آن میزان از طریق دیگری برای وصول مهریه اقدام کنید.
چه زمانی زن مالک مهر می‌شود؟
به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد. بنابراین مهریه در مالکیت زن قرار می‌گیرد. ممکن است مهریه حال باشد یا موجل، عندالمطالبه باشد یا عندالاستطاعه، گرفتن مهریه منوط به اثبات استطاعت (توانایی مالی) زوج است. درهرصورت به لحاظ استقرار مهریه در مالکیت زن، وی می‌تواند آن را مطالبه کند.
بازداشت اموال زوج
زن می‌تواند با ابلاغ اجرائیه طلب خود را از اموال زوج طلب کند. در این صورت، معادل طلب زوجه از اموال نامبردگان بازداشت می‌شود. در صورتی که زوج مهریه را پرداخت نکند، اموال بازداشتی از طریق مزایده به فروش رسیده و مطالبات زوجه پرداخت می شود.
اجراییه چگونه صادر می‌شود؟
گرفتن مهریه به موجب سند رسمی باشد. سندی که مطابق مقررات مورد نظر تنظیم شده باشد «رسمی» شناخته می شود. صدور ورقه اجرائیه نسبت به تعهداتی که در سند منجزا (مهریه معلق نباشد) قید شده باشد، امکان پذیر است. مهریه در صورتی موجل است که برای پرداخت آن مدتی مقرر شود که در این صورت، قبل از فرارسیدن مدت، زوجه حق مطالبه نخواهد داشت.
پس از احراز هویت، سردفتر موظف است رونوشت سند را در برگ‌های ویژه ظرف ۲۴ ساعت با خط خوانا در سه نسخه تهیه کرده و موضوعی را که باید اجرا شود (مطالبه سکه، وجه نقد و … ) در محل مخصوص آن نوشته ظرف ۴۸ ساعت از تاریخ وصول تقاضا برگ های اجراییه را امضا کرده و به مهر ویژه (اجرا شود) رسانده و برای اجرا نزد مسئول اجرای ثبت ارسال و رسید دریافت می‌کند. پس از صدور اجرائیه مراتب را به آخرین نشانی زوج از طریق پست سفارشی به او اطلاع داده و برگ‌های اجرائیه را به ضمیمه قبض پست به او اطلاع دهد.
آخرین مرحله: ابلاغ اجراییه
پس از وصول اجرائیه، باید آن را در دفاترلازم وارد و پروند برای آن تنظیم و نام مامور ابلاغ را در آن نوشته و جهت ابلاغ به مامور تسلیم کند. مامور اجرا، اجرائیه را به زوج یا ضامن ابلاغ می‌کند. از تاریخ ابلاغ اجرائیه، زوج یا ضامن باید ظرف ده روز دین را بپردازد یا ترتیبی برای پرداخت دین خود بدهد.
زمانی که می‌توان مهریه را مطالبه کرد
اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، منظور این است زمانی می‌توان مهریه را مطالبه کرد که شوهر از لحاظ مالی توانایی و استطاعت پرداخت مهریه را داشته باشد و این تنها با معرفی اموال شوهر به دادگاه امکان پذیر است. اگر هم مهریه موجل یا زمان دار باشد باید زوجه منتظر بماند تا زمانی که مشخص شده سپری شود و پس از آن زمان است که در واقع صاحب مهریه می‌شود و می‌تواند برای دریافت آن اقدام کند. البته قابل ذکر است که در حال حاضر عرف نیست که در دفاتر ازدواج مهریه به صورت زمان‌دار ثبت شود ولی در بسیاری اوقات مهریه به صورت عندالاستطاعه ثبت می‌شود که مرد باید توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، در غیر این صورت هیچ اقدام قانونی در مقابل شوهر نمی‌توان انجام داد.
معایب گرفتن مهریه از طریق اجرای ثبت نسبت به مطالبه از طریق دادگاه
- در صورت افزایش قیمت سکه در طول عملیات اجرایی، زن ممکن است ضرر کند زیرا اجرای ثبت، به افزایش قیمت توجه نمی‌کند ولی دادگاه، قیمت زمان اجرای حکم را ملاک می‌داند.
- در اجرای ثبت نمی‌توان زوج را زندانی کرد ولی در شیوه دادگاه می‌توان به زندان انداخت.
مزایای مطالبه از طریق اجرای ثبت نسبت به گرفتن مهریه از طریق دادگاه
- شیوه اجرای ثبت، بسیار سریعتر از دادگاه است.
- هزینه اقدام از طریق اجرای ثبت از دادگاه کمتر است.
- در شیوه اجرای ثبت در زمان اندک می‌توان زوج را ممنوع‌الخروج کرد ولی اگر از طریق دادگاه اقدام شود ممنوع الخروج شدن زوج منوط به صدور و قطعی شدن دادنامه محکومیت وی است.
- مراجعه به اجرای ثبت که به دلیل طبیعت اداری آن، کراهت کمتری از دید جامعه دارد، می تواند آثار زیان بار عدم ایجاد سازش را تا حد زیادی کاهش دهد.
- در اجرای ثبت، عملیات اجرایی به مجرد درخواست کتبی زوجه یا اشخاص ذی سمت، شروع می‌شود ولی در محاکم دادگستری، عملیات اجرایی پس از فرآیند دادرسی و صدور حکم قطعی با درخواست اجرای حکم توسط محکوم له یا نماینده او شروع می‌شود.
درخواست صدور اجرائیه
صدور اجرائیه با تقاضای ذی نفع است. این درخواست الزاما باید «کتبی» باشد. بنابراین درخواست شفاهی پذیرفته نمی‌شود. به علاوه، این درخواست از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک تهیه و در اختیار دفاتر ازدواج قرار می‌گیرد، به عمل می‌آید. منظور از ذی نفع، زوجه یا وکیل وی و قیم او حسب مورد است. ارائه وکالت نامه و قیم نامه در فرض اخیر لازم است.
اطلاعاتی که برای تقاضای اجراییه به آن‌ها نیاز است
- نام، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، محل اقامت درخواست کننده اجرائیه یا نماینده قانونی او.
- نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کد ملی، محل اقامت متعهد.
- موضوعی که اجرای آن تقاضا شده است.
- شماره و تاریخ مستند درخواست صدور اجرائیه.
محمد سعید رمضانی