اینکه آیا مصرف روزانه یک یا دو یا چند قرص ویتامین ، مواد معدنی و یا سایر مکمل ها صحیح است یا خیر موضوع سوال بسیاری از مردم است .
از طرفی تصمیم گیری در مورد اینکه آیا از مکمل های ویتامینی استفاده شود و در این صورت ایا از چه مکملی استفاده شود روز به روز سخت تر می شود . به نظر می رسد در هر روز یک مطالعه جدیدی در مورد این مواد انجام شده که باعث ابهام بیشتر در مورد نقش این مکمل ها در سلامتی ما می شود .
اگر چه افراد مبتلا به بیماریهای خاص ممکن است به مکمل های بیشتری احتیاج داشته باشند ، اما متخصصین عقیده دارند که تقریباً تمام افراد از مصرف روزی یک عدد مولتی ویتامین دارای مواد معدنی سود خواهند برد .
حتی در صورت استفاده از بهترین رژیم غذایی نمی توان تمامی بیش از ۴۰ ماده غذایی مورد نیاز روزانه بدن را بطور کامل تأمین کرد . تخمین زده می شود که فقط ۳ درصد افراد به اندازه کافی توصیه های تغذیه ای را بطور کامل رعایت می کنند و روشن است که وضعیت کلی بیشتر ررژیم های غذایی را می توان با مصرف روزانه یک عدد قرص مولتی ویتامین مینرال بهبود بخشید .
و بدین منظور لزومی در استفاده از مارک های مشهور وجود ندارد و یک مارک ژنریک بهمان خوبی مارک های مشهور می باشد . برای انتخاب مارک مناسب اجزاء تشکیل دهنده روی بسته را با سایر مارک ها مقایسه کرده و به دنبال قرص هائی باشید که تا ۱۰۰ درصد نیاز روزانه بیشتر ویتامین ها و مواد معدنی را تأمین کنند .
یکی از مسائل مبتلا به در مورد ویتامین ها و مواد معدنی مصرف بیش از حد آنها می باشد . متخصصین تغذیه سالهاست که در مورد خطرات مصرف بیش از حد ویتامین ها ومواد معدنی هشدار داده اند ، بخصوص در مورد ویتامین های محلول در چربی شامل آ و ای و دی و ک که به راحتی از بدن دفع نمی شوند و در کبد ما ذخیره می شوند و اضافه مصرف آن ها ایجاد مسمومیت می نماید.
افرادی که روز خود را با یک نوشیدنی ویتامینی شروع می کنند ، در طول روز شکلاتهای انرژی زا و غذاهای غنی شده مصرف می کنند و معجونی از مکمل های مختلف را می خورند در معرض ابتلا به مسمومیت های شدید با ویتامین و مواد معدنی هستند .
از طرف دیگر مصرف روزانه یک عدد مولتی ویتامین شما را د رمعرض خطر مسمومیت قرار نخواهد داد . احتمال کمبودهای تغذیه ای بسیار بیشتر از خطر مصرف بیش از حد ویتامین ومواد معدنی است .
متخصصین اعتقاد دارند که این نکته را باید در ذهن داشت که مکمل ها برای بهبودی ونه جایگزینی یک رژیم صحیح است . دلیل این مسئله نیز وجود موادی بیشتر از مواد معدنی و ویتامین در غذاست .
بهتر است که مواد مغذی را از غذاها بدست بیاوریم تا مکمل ها ، چون ترکیبات مهمی مثل فیبرها و مواد شیمیائی گیاهی که در غذا هست در یک قرص وجود ندارد . مرتباً اثرات مفید مواد مختلف موجود در غذا بر روی سلامتی انسان کشف می شود . برای مثال محققین اخیراً دریافته اند که آنتی اکسیدانهای موجود در بعضی از میوه ها و سبزیهای روشن در مقابل آرتریت از انسان محافظت می کنند .
افرادی که رژیم می گیرند ممکن است در صورت انتخاب غذاهای اشتباه دچار کمبود مواد غذائی شوند . بهترین استراتژی خوردن حداقل سه وعده غذا در روز و انتخاب غذاهای غنی مثل میوه ، سبزیجات ، غلات کامل و لبنیات کم چرب می باشد . برای پوشاندن کمبودهای تغذیه ای ، هوشمندانه ترین روش مصرف یک عدد مولتی ویتامین است .
اگر شما دچار یک بیماری مزمن هستید مصرف روزانه یک عدد مولتی ویتامین روش مطمئنی است . با پزشک خود در مورد برآورده شدن تمامی نیازهای تغذیه ای تان مشورت کنید .
اگر شما گیاهخوار هستید رژیم غذائی مخصوص شما نشان میدهد که به چه مکمل هائی نیاز دارید . گیاهخوارانی که اصلاً از محصولات حیوانی استفاده نمی کنند باید توجه خاصی به پروتئین ، آهن ، روی ، کلسیم ، ریبوفلاوین ، ویتامین آ و د و ب-12 و ید داشته باشند . کمبود اینگونه مواد تغذیه ای را می توان با طراحی یک روش تغذیه ای مناسب و شامل مکمل ها برطرف کرد . تمامی افراد از مصرف روزانه یک عدد مولتی ویتامین مینرال سود می برند؟
یک مولتی ویتامین پایه و متناسب با سن و جنس تأمین کننده ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای برطرف کردن کمبودهای تغذیه ای رژیم غذائی شماست . اکثر قرصهای مولتی ویتامین تا ۱۰۰ درصد نیاز روزانه شما به مواد تغذیه ای را که در این قرص ها وجود دارد برطرف می کند . البته استثناءهایی وجود دارد ، کلسیم و منیزیوم مورد نیاز برای برطرف نمودن نیاز روزانه ۱۰۰ درصد در یک قرص مولتی ویتامین بسیار حجیم می باشد .
در صورتی که روزانه سه وعده از محصولات لبنی یا غذاهای غنی از کلسیم استفاده نمی کنید احتمالاً نیازمند مصرف کلسیم اضافی خواهید بود اما اکثریت رژیم های غذائی صحیح که شامل اسفناج ، ماهی و آجیل باشند منیزیوم کافی را تأمین می کنند .
آیا برای تکمیل رژیم غذائی روزانه یک قرص مولتی ویتامین و مصرف غذاهای غنی شده ضرورت دارد ؟
پاسخ این است که تعداد بسیار معدودی از غذاهای غنی شده در بازار وجود دارند که ۱۰۰ درصد نیاز روزانه شما به مواد تغذیه ای را مرتفع سازند . همیشه یک حاشیه اطمینان در قرصهای مولتی ویتامین وجود دارد و بنابراین استفاده همزمان از یک عدد مولتی ویتامین و غذاهای غنی شده مجاز است .
همچنین تمام شیشه های مواد مکمل باید دارای تاریخ انقضاء باشند هنگام خرید این تاریخ را بررسی کرده و مطمئن شوید که می توانید تمامی آنرا قبل از تاریخ انقضاء مصرف کنید . در غیراینصورت می توانید مولتی ویتامین با شیشه های کوچکتر خریداری نمائید .
آیا می توان در هر سنی بدون مصرف مکمل ها سالم باشیم ؟
می گوییم شما می توانید تمام نیاز های تغذیه ای خود را از یک رژیم غذایی صحیح بدست آورید ولی مسئله در این است که اکثریت افراد این کار را نمی کنند . برای اطمینان از وضعیت تغذیه ای خود حداکثر تلاشتان را برای استفاده از یک رژیم غذایی مناسب بعمل آورده و مصرف روزانه یک عدد مولتی ویتامین را بصورت یک عادت درآورید.
در چه زمانی از روز باید مکمل مصرف شود ؟
مصرف مکمل ها با غذا توصیه می شود و بهترین حالت مصرف مکمل با حجیم ترین وعده غذایی است تا جذب را به حداکثر رسانده و مانع از ناراحتی معده شود . البته بهترین زمان مصرف مکمل برای شما زمانی است که بصورت مستمر مصرف مکمل را به یاد داشته باشید .
از نظر کفایت مکمل ها برای تامین انرژی
علیرغم ادعاهای ذکر شده بر روی بعضی از برچسب ها ، تنها راه بدست آوردن انرژی از طریق کربوهیدراتها ، پروتئینها و یا چربی هاست . ویتامین ها و مواد معدنی انرژی را تأمین نمی کنند . معمولاً توصیه می شود از یک مولتی ویتامین پایه استفاده شده و از مکمل های دارای گیاهان و یا مواد شیمیائی اضافی که ادعای افزایش انرژی می کنند پرهیز شود.
دکتر سید مرتضی صفوی
متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان