جهان: متفاوت بودن، یکی از تفاوت های نسل جدید با والدینشان است. آنها می خواهند متفاوت باشند. این را از سبک زندگی و نوع پوشش آنها می توان به راحتی فهمید اما خاص تر از همه آنها مهریه های عجیب و غریبی است که برای خود در نظر می گیرند و غافل از این که این مهریه ها نمی تواند ضامن خوشبختی آنها شود.
علاقه شخصی
شاید ریشه بسیاری از این تفاوت‌ها گرفتن یک ژست روشنفکرمآبی باشد و این احساس که با داشتن مهریه ای متفاوت در برابر دیگران حس برتری پیدا می کند.
وقتی دختر جوانی مهریه اش را 1000 کیلو بال مگس قرار داده است می خواهد این حس را به اطرافیان خود منتقل کند که داماد حاضر است به خاطر وی تا سر کوه قاف هم برود و برایش 1000 کیلو بال مگس فراهم کند.
بعضی از این مهریه های نامتعارف و عجیب و غریب به علاقه شخصی زوج های جوان به شی خاص بر می گردد زن جوانی که استاد یکی از دانشگاههای تهران بود و مهریه اش که یک دستگاه پیانو بود وقتی به دادگاه آمد مهریه اش را به اجرا گذاشت دلیل تعیین این مهریه را چنین عنوان کرد (چون به موسیقی علاقه داشتم مهریه ام را یک پیانو قرار دادم و حالا هم مهریه ام را از همسرم می خواهم)!
«مینا» و «احمد» زوجی هستند که پس از 3 سال زندگی مشترک کارشان به دادگاه خانواده کشیده شد. او وقتی برای مطالبه مهریه خود که 100 لپ تاپ آخرین مدل تعیین شده بود، دلیل تعیین این مهریه را به قاضی دادگاه این طور عنوان کرد. «من مهندس کامپیوتر هستم و همان ابتدا این وسیله را به عنوان مهریه به خاطر علاقه ام به کامپیوتر تعیین کردم. اکنون هم مهریه ام را از شوهرم که به مواد مخدر اعتیاد دارد، مطالبه می کنم.»
عجیب ترین مهریه های سال
اما گاهی طرز فکر و قدرت خلاقیت بعضی از افراد مثال زدنی است و گاهی این موضوع پرونده های عجیبی را در دادگاه خانواده باز کرده است. بعضی مهریه های عجیبی که به قول مادربزرگ به عقل جن هم نمی رسد.
همین دو سه هفته پیش زنی به نام زلیخا به شعبه 268 دادگاه خانواده رفت و مهریه‌اش را اجرا گذاشت: 10 رأس آهوی وحشی. اگر این زن کوتاه نیاید و به خواسته‌اش پافشاری کند، مرد بیچاره باید کار و زندگی‌اش را ول کند و در کوه و دشت به شکار آهو برود.
زلیخا به قاضی دادگاه گفت: من و شوهرم در یکی از شهرستان های کوچک اطراف بوشهر زندگی می‌کردیم اما اداره شوهرم را به تهران منتقل کرد. از وقتی به تهران آمدیم رفتار شوهرم عوض شد، تا اینکه یک روز همسران همکارانش را به رخم کشید و گفت من عقب مانده هستم. از این حرفش خیلی ناراحت شدم و حالا مهریه ام را می خواهم.
اما خواندن این ماجرا نیز خالی از لطف نیست. این هم نوع دیگری است: عاشق هم شده بودیم. هر دو خانواده برای تفریح به شمال رفته بودیم و من در ساحل داریوش را دیدم. پسر خیلی خوبی بود. در آن چند روز مفصل با هم صحبت کردیم و وقتی به تهران آمدیم قرار ازدواج گذاشتیم. پدر و مادرهایمان مخالفتی نکردند وقتی از من درباره مهریه پرسیدند چون من و داریوش کنار دریا با هم آشنا شده بودیم، مهریهام را 5 هزار مرجان دریایی تعیین کردم.
آن روزها در ابرها سیر می کردم. چه می دانستم دعوایمان می شود. از کجا می دانستم تا این حد با هم اختلاف سلیقه داریم، مادر هیچ زمینه ای با هم تفاهم نداریم. کارمان شده دعوا و جنگ و جدال.
5هزار مرجان دریایی را که حق ام است میخواهم به اجرا بگذارم تا درس ادبی به شوهرم بدهم. اینها را زنی به اسم شیرین وقتی به دادگاه خانواده ونک آمده بود گفت و به این ترتیب اسمش در فهرست عروسانی با مهریه های عجیب ثبت شد.
از جانوران و آبزیان که بگذریم نوبت به مهریههای فرهنگی می رسد. عروس خانمی که مهریه اش یک دوره کامل آثار دکتر شریعتی بود، بعد از کلی جنجال و کشیده شدن کار به دادگاه تجدید نظر توانست طلاق بگیرد و البته در دقایق آخر قید فرهنگ را زد و مهریه اش را بخشید تا زودتر مراحل کار انجام شود.
البته مهریههای فرهنگی تری هم تا به حال در مجتمع قضایی خانواده ثبت شده است. مثلاً زنی که مهریه اش رونویسی از دیوان بابا طاهر بود در دادگاه اصرار کرد مهریه اش حفظ کردن دیوان حافظ است و حالا شوهرش باید این کار را انجام بدهد. البته چون این نمونه آخر ارزش مالی نداشت و طبق قانون مهریه باید حتماً ارزش ریالی داشته باشد دادگاه خودش برای تعیین مهریه جایگزین دست به کار شد.
احساس خلأ شخصیتی
اما دکتر ابهری جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی با اشاره به دلایل انتخاب چنین مهریه هایی از سوی زوجهای جوان عنوان می کند: مهریه هدیه ای است از طرف مرد که هم زن بتواند از آن بهره ببرد و هم مرد در هر زمانی که توان پرداخت آن را داشت، بپردازد به همین دلیل آن را عندالمطالبه قرار داده اند.اما متاسفانه باید اذعان داشت در سالهای اخیر مهریه که یکی از استحکامات زندگی مشترک است، رنگ و بوی احساسی به خود گرفته و کمتر معیارهای عقلی و منطقی برای آن تعیین می شود .به عنوان نمونه تعیین مهریه های متعارف و غیرقابل باور هیچ گاه نمی تواند توجیه منطقی داشته باشد. همین امر سبب می شود ازدواجها به سمت احساسی می رود که این مسأله می تواند زنگ خطری برای زندگی مشترک زوجهای جوان باشد.
این تحلیلگر مسائل اجتماعی ادامه می دهد: زمانی که مهریه از سطح متعادل خود خارج می شود، نشانگر این است که آسیبهای اجتماعی بر یک اصل خوب خانوادگی اثر گذاشته و آن را به انحراف کشانده است.گاه مواردی برای مهریه تعیین می شود که برای طلاق سختگیری به دنبال داشته باشد. به عنوان نمونه ذکر می کنم مطالبه مهریه یکصد کیلویی بال مگس مواردی از این دست نه مبانی درستی دارد نه ارزشمند است، بلکه مضحک و خنده دار است.
وی ادامه می دهد: آنچه که مهم است سنت و آدابی است که به استحکام خانواده کمک کند.به همان اندازه که مهریه ناچیز ممکن است اثر منفی بر زندگی داشته باشد، مهریه نامتعارف هم می تواند چنین تاثیری بر زندگی مشترک بگذارد. اینها تضمین کننده ادامه زندگی سالم نیست زیرا برخلاف تصور برخی ها در بسیاری از موارد مهریه های بالا عامل استحکام زندگی نیست، بلکه از عوامل فروپاشی کانون خانواده محسوب می شود.
وی ادامه می دهد: دلایل روی آوردن به مهریه های نامتعارف می تواند متفاوت باشد. بیشتر کسانی که این مهریه را برای خود تعیین می کند، کسانی هستند که شناخت کافی نسبت به زندگی و خانواده ندارند و موارد تحکیم بنیان خانواده را نمی شناسند.
دکتر ابهری انتخاب مهریه های عجیب را نشانی از کمبودهای اجتماعی، روحی، روانی واحساسی می داند.
این تحلیلگر مسائل اجتماعی تاکید می کند: اگر بتوانیم مهندسی فرهنگی مهریه کشور را تدوین و ترسیم کنیم بی گمان مشکلات به وجود آمده درخصوص مهریه های امروزی که به سمت نامتعارف و غیر منطقی می رود، برطرف خواهد شد
مهریههای عجیب در قانون مصداق ندارد
شاید اگر به هر دلیل گذرتان به دادگاه خانواده میدان ونک افتاده باشد قاضی خوشروی شعبه 268 این دادگاه را دیده باشید که در روز با 10 ها پرونده اختلافات خانوادگی روبرو است وی در مورد مهریه های نامتعارف می گوید : تعریف مهریه در قانون مشخص است و چیزی به عنوان مهریه در نظر گرفته می شود که قابل تبدیل به وجه رایج مملکت باشد یعنی مهریه هایی مانند 1000 کیلو بال مگس و یا 1000 پای هزار پا چون قابل قیمت گذاری و تبدیل به وجه نقد نیست جز مهریه محسوب نمی شود و نباید به عنوان مهریه قرار داده شود.
وی در ادامه می گوید ما در اینجا گاهی با پرونده های عجیبی روبرو می شویم و یکی از این پرونده ها زن جوان مهریه اش را 1000 بوسه همسرش قرار داده بود و شاید در زمان ازدواج قصد داشته است با این کار عشق و علاقه اش را به همسرش نشان دهد اما وقتی 6 ماه از زندگی مشترکشان گذشته بود و زن جوان متوجه خیانت همسرشده بود تصمیم گرفت از وی جدا شود و حتی حاضر نشد که یکی از 1000 بوسه مهریه اش را پس بگیرد
تخلف در دفترخانه
همان طور که اشاره شد، مهریه دارای شرایط معین و تعریف شده ای در قانون مدنی کشور ماست .حالا این سوال مطرح می شود که وقتی قانون این گونه مهریه های فانتزی و رویایی را غیر مجاز و غیر قابل اجرا می داند پس در برخی دفتر خانه ها چه اتفاقی می افتد که زنی با نشان دادن سند ازدواجش درخواست 5 هزار مرجان دریایی را به عنوان مهریه مطالبه می کند؟
علی مظفری نائب رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق در این باره می گوید: در قانون مدنی کشور برای مهریه زوجه شروطی معین شده است، از جمله اینکه مهریه باید مالیت داشته باشد.یعنی قابل دریافت و استفاده باشد، برای همین مهریه هایی که جنبه فانتزی و رویایی دارند نباید در سند ازدواج درج شوند، اگرچه عقد صحیح است، ولی مهریه اثری ندارد.
وی در ادامه می افزاید: بهتر است زوجهای جوان بدانند که تعیین مهریه های فانتزی هم خلاف شرع و هم خلاف قانون است و این امر تخلف محسوب می شود.البته مظفری دلیل تعیین چنین مهریه هایی را نداشتن اهمیت و ارزش مهریه بین خانواده ها ذکر می کند و ادامه می دهد: بخشی از مشکلات دیگر در خصوص مهریه، پذیرش مهریه غیر متعارف و به اصطلاح بالا و سنگین است که این هم مشکلات زیادی را برای زوجها در دادگاه های خانواده و زندان ها ایجاد می کند.
وی می افزاید: معقول و منطقی کردن مهریه ها نیازمند کارشناسی و تلاش برای فرهنگ سازی است که این کانون در قالب برنامه های تلویزیونی برای آگاه سازی خانواده ها این کار را انجام داده است .
چه باید کرد؟
واقعیت موجود در جامعه نشان می دهد که 50 درصد افراد جامعه مهریه را بالا تعیین می کنند، در حالی که باید به گونه ای تعیین شود که مرد به راحتی بتواند آن را بپردازد، زیرا مهریه عند المطالبه است، یعنی هرگاه زن اراده کند باید مرد آن را بپردازد.به نظر می رسد برای آنکه مهریه ارزش و جایگاه خود را در بین خانواده ها و زوج های جوان پیدا کند. اصلاح نگاه به مهریه با کار فرهنگی و آموزشی بلند مدت و هدفدار ضروری است و در مقابله با مهریه های فانتزی نیز تنها راهکار جدی عدم ثبت از سوی سردفتران است .در غیر این صورت شاهد در معرض خطر قرار گرفتن بنیان خانواده خواهیم بود. نهادی که همواره دولتها برای استحکام آن، که مهم ترین رکن جامعه است، تلاش می کنند و بیشتر اهداف بلند مدت خود را بر کانون خانواده محوری و خانواده مداری بنا می کنند.