پیشگفتار
مفهوم نفقه در ماده 1107 قانون مدنی بیان شده است و به معنای همه نیازهای متعارف و متناسب زن که شامل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خدمه درصورتی که زن عادت به خدمه داشته و یا به واسطه مرض یا نقصان به آن نیاز دارد، خواهد بود. این موارد به صورت مصداق و تمثیل است و می تواند شامل موارد دیگر بر اساس عرف و تشخیص قاضی گردد. البته باید گفت که پرداخت نفقه به زن دارای شرایطی است که اگر زن آن شرایط را نداشته باشد مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
زمانی که زن و مرد به عقد یکدیگر در می آیند دارای حقوق و تکالیفی در مقابل هم خواهند بود و ملزم به انجام آن می باشند. یکی از آن حقوق و تکالیف نفقه زوجه است و مرد می بایست به موجب قانون آن را پرداخت نماید به طوری که عدم پرداخت نفقه هم از جنبه حقوقی و هم از جنبه کیفری از سوی زن قابل پیگیری است. مرد باید مطابق با قانون تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن را برای ایشان فراهم نماید و تهیه مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و خدمه از جمله مصادیق نفقه می باشد. البته برای اینکه زن مستحق دریافت نفقه باشد باید وظایف زناشویی خود را که شامل تمکین عام و خاص یعنی اطاعت زن از مرد و یا رابطه زناشویی می شود را انجام دهد البته این مورد دارای استثنائاتی هم است، برای مثال زن به موجب قانون موظف است در منزل شوهر سکونت نماید لکن اگر سکونت زن در منزل شوهر برای او ضرر جانی و مالی و شرافتی داشته باشد مرد موظف است برای زن منزل مستقل تهیه نماید و کلیه نفقه زن نیز بر عهده شوهر می باشد. باید گفته شود که از ماده 1196 تا 1206 قانون مدنی در خصوص نفقه اشخاص واجب النفقه به غیر از زوجه نیز صحبت شده است که عدم پرداخت نفقه این افراد نیز هم از حیث حقوقی و هم کیفری قابل پیگیری خواهد بود. برای اینکه در مورد ترک انفاق و مراحل اقدام کیفری و حقوقی آن بیشتر بدانید تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
برای انتخاب وکیل متخصص و دریافت مشاوره حقوقی در این حوزه از طریق لینک های زیر اقدام نمایید:
ترک انفاق چیست و شرایط ترک انفاق چه می باشد
به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده هرکس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند دادگاه او را به حبس درجه شش محکوم می کند. در این ماده هم در خصوص ترک انفاق زوجه صحبت شده و هم به ترک انفاق اشخاص واجب النفقه غیر از زوجه اشاره شده است که به بررسی ترک انفاق نسبت به هریک از آنها می پردازیم:
شرایط طرح شکایت ترک انفاق زن
نفقه زن به موجب ماده 1107 قانون مدنی شامل مواردی از قبیل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خدمه درصورت عادت و یا مرض می باشد که مرد موظف به پرداخت آنها به زن است لکن جنبه کیفری عدم پرداخت نفقه منوط به وجود شرایطی است که در زیر گفته شده است:
1- مرد باید تمکن مالی برای پرداخت نفقه زن داشته باشد البته باید گفته شود که مرد موظف است نفقه زن را در هر شرایطی پرداخت کند اما برای اینکه این موضوع از حیث کیفری قابل پیگیری باشد باید استطاعت مالی مرد احراز گردد درغیر اینصورت فقط از جنبه حقوقی قابل پیگیری است.
2- زوجه موظف به تمکین نسبت به همسر خود است و تمکین هم شامل تمکین عام و تمکین خاص می شود برای مثال زن باید در منزل مرد سکونت نماید یا اینکه باید با همسرش رابطه جنسی برقرار کند و اینکه باید از همسرش اطاعت کند.
مقاله مرتبط: جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد شکایت نفقه ، مقاله " نفقه چیست و در چه صورتی نفقه زن قابل مطالبه نیست" را مطالعه نمایید.
استثنائات این شرط
به موجب تبصره ماده 53 قانون حمایت از خانواده در صورتی که زن به موجب قانون مجاز باشد که تمکین نکند و مرد از پرداخت نفقه امتناع کند این موضوع هم دارای جنبه کیفری خواهد بود. بعضی از مواردی که در قانون به زن اجازه داده شده که تمکین نکند بیان می شود:
الف: اگر زن دارای حق حبس باشد یعنی از همسرش بخواهد ابتدا مهریه او را پرداخت کند تا او تمکین نماید در چنین شرایطی مرد با وجود عدم تمکین زوجه وظیفه دارد نفقه همسرش را بدهد درغیر اینصورت این موضوع قابل پیگیری است.
ب: زمانی که سکونت زن در منزل همسرش برای او خطر جانی، مالی و شرافتی داشته باشد مرد موظف است برای همسرش منزل مستقل تهیه کند و کلیه نفقه زوجه نیز با او خواهد بود.
پ: زمانی که اختیار تعیین منزل به زن داده شود و زن نخواهد در منزلی که مرد تهیه می کند سکونت نماید.
ت: زمانی که زن به واسطه عادت ماهانه نتواند تمکین کند.
ث: زمانی که زن به واسطه بیماری نتواند تمکین کند.
د: در صورت وجود بیماری های مقاربتی مرد
مقاله پیشنهادی: برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مهریه و قانون جدید آن، مقاله " قانون جدید مهریه چیست و در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد" را مطالعه نمایید.
شرایط طرح شکایت ترک انفاق زوجه در ازدواج موقت
همانطور که در ماده 1106 قانون مدنی بیان شده است تنها نفقه زن دائم به عهده مرد است و در ازدواج موقت مرد الزامی به پرداخت نفقه به زن ندارد مگر اینکه این موضوع در ازدواج موقت شرط شده باشد. در فرض شرط نفقه در ازدواج موقت و عدم پرداخت آن از طرف شوهر آیا زن می تواند شکایت کیفری ترک انفاق مطرح کند یا اینکه فقط از جنبه حقوقی می تواند اقدام کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفته شود که در رویه اختلاف نظر وجود دارد و برخی قائل به طرح شکایت کیفری در این شرایط هستند و بیان می کنند که قانون به طور مطلق گفته زن و تفاوتی بین زن موقت و دائم قائل نشده و برخی قائل به عدم امکان طرح شکایت کیفری هستند و استدلال آنها این است که در قانون مدنی مرد ملزم به پرداخت نفقه زوجه دائم است و زوجه موقت حقی بر دریافت نفقه ندارد با توجه به اصل عدم تکلیف مرد به پرداخت نفقه در ازدواج موقت نمی توان در صورت شرط این موضوع در ازدواج موقت و عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر از جنبه کیفری این موضوع را پیگیری کرد.
شرایط طرح شکایت ترک انفاق افراد واجب النفقه
به موجب مندرجات مواد 1196 تا 1206 قانون مدنی افراد واجب النفقه غیر از زوجه عبارتند از پدر، مادر، فرزندان، نوه ها و اجداد که پرداخت نفقه آنها که شامل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل می باشد با وجود شرایطی بر عهده منفق(کسی که باید نفقه پرداخت کند) قرار دارد:
1- پدر، مادر، فرزندان، نوه ها و اجداد زمانی مستحق دریافت نفقه هستند که دارا نباشند و نتوانند با اشتغال به شغلی برای خودشان امرار معاش کنند.
2- کسی ملزم به پرداخت نفقه است که دارای تمکن مالی است به طوری که پرداخت نفقه در وضعیت معیشتی او مشکلی ایجاد نکند.
3- این افراد برای عدم پرداخت نفقه ایام گذشته نمی توانند هیچ اقدامی اعم از حقوقی و کیفری نمایند و فقط عدم پرداخت نفقه حال برخلاف نفقه زن برای آنها حقی ایجاد می کند.
در صورت وجود شرایط گفته شده فرد منفق( کسی که باید نفقه پرداخت کند) باید نفقه اشخاص واجب النفقه را بدهد و در صورت عدم پرداخت نفقه به آنها به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده این عمل جرم و قابل پیگیری است.
مسئولیت پرداخت نفقه افراد واجب النفقه با کیست؟
پرداخت نفقه فرزندان برعهده پدر است و در صورتی که پدر فوت کند و یا توانایی پرداخت نفقه نداشته باشد پرداخت نفقه به عهده اجداد پدری است و در صورتی که اجداد پدری نیز فوت شده باشند و یا قدرت پرداخت نداشته باشند نفقه به عهده مادر خواهد بود و در صورتی که مادر هم فوت شده باشد یا قادر به پرداخت نفقه نباشد نفقه به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری است.
نفقه پدر و مادر بر عهده فرزندان و در صورت نبودن فرزندان بر عهده نوه ها و در صورت نبودن آنها به عهده نتیجه(فرزندان نوه ها) خواهد بود.
در صورتی که هم پدر و مادر واجب النفقه باشند و هم فرزندان و کسی که باید نفقه بدهد توانایی پرداخت نفقه همه آنها را نداشته باشد در چنین شرایطی نفقه فرزندان مقدم بر نفقه پدر و مادر خواهد بود و علاوه بر آن نفقه زوجه بر همه آنها مقدم می باشد.
مجازات جرم ترک انفاق در قانون حمایت از خانواده
عدم پرداخت نفقه زن و افراد واجب النفقه به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده جرم و دارای مجازات حبس بیش از 3 ماه تا یک سال خواهد بود.
جرم ترک انفاق یک جرم قابل گذشت است و شروع به تعقیب آن نیاز به شکایت شاکی خصوصی دارد و در هر زمانی شاکی گذشت کند تعقیب و اجرای مجازات آن متوقف خواهد شد.
صدور حکم قطعی نسبت به این جرم نیز برای شخص محکوم سابقه کیفری نخواهد داشت.
مجازات جرم ترک انفاق در صورتی که دارای شرایط مقرر قانونی ازجمله جهات مخففه، پیش بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیب جبران آن و فقدان سابقه کیفری موثر باشد قابل تعلیق خواهد بود و درصورت وجود جهات مخففه مجازات این جرم قابل تبدیل به جزای نقدی هم می باشد.
مقاله پیشنهادی: برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد طلاق توافقی ، مقاله " مراحل طلاق توافقی ؛ از توافق تا اجرا" را مطالعه نمایید.
دلایل اثبات جرم ترک انفاق
زمانی که زن یا اشخاص واجب النفقه جهت ترک انفاق به طرح شکایت کیفری می پردازند می بایست با ادله ای که دارند این جرم را اثبات نمایند:
جهت اثبات این امر شخص متهم باید به عدم پرداخت نفقه اقرار کند یا اشخاص واجب النفقه باید با معرفی دو شاهد این امر را ثابت کنند یا اینکه باید امارات و قرائنی ارائه نمایند که موجب علم قاضی شود مبنی بر اینکه نفقه به ایشان پرداخت نمی گردد. برای مثال زمانی که دعوای تمکین مرد رد می شود و مرد دلایلی بر پرداخت نفقه همسرش ارائه نمی کند به این معنی است که مرد ترک انفاق کرده است و یا زمانی که زن با دلایل قانونی منزل مشترک را ترک کرده و مرد هیچ اقدامی برای الزام زن به تمکین نمی کند و زن هم نسبت به طرح دعوای نفقه اقدام می کند اما مرد نفقه را پرداخت نمی کند.
انتخاب وکیل ترک انفاق از سامانه دادیاب
سامانه دادیاب به منظور سهولت دسترسی به وکلا و مشاوران حقوقی متخصص تاسیس گردیده است. شما در این سامانه می توانید از بین وکلای متخصص وکیل مورد نظر خود را با در نظر گرفتن سابقه و حق الوکاله تعرفه شده در قسمت خدمات وکالتی کیفری، جرائم علیه اشخاص، ترک انفاق انتخاب نمایید. شما می‌توانید قبل از انتخاب وکیل پایه یک دادگستری از خدمات مشاوره‌ای استفاده نمایید، به همین دلیل دادیاب برای پرسش و پاسخ حقوقی کاربران بخش مشاوره حقوقی رایگان و همچنین برای سوالات تخصصی کاربران و ارائه راهکار تخصصی وکلا بخش مشاوره حقوقی تلفنی با هزینه به صرفه و مناسب را در نظر گرفته است تا با راهنمایی مشاوران، کاربران بتوانند بهترین وکیل و مسیر درست را انتخاب نمایند. در صورت نیاز کاربران برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رزومه تحصیلی و کاری وکلا و مشاوران می‌توانند به بخش جستجوی وکیل مراجعه نمایند.
جهت انتخاب وکیل کیفری و حقوقی و مشاور تخصصی خود از لینک‌های زیر اقدام نمایید:
سوالات متداول در خصوص ترک انفاق
نفقه زن شامل چه مواردی می شود؟
به موجب ماده 1107 قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متعارف زن مانند مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل، نیازهای درمانی و بهداشتی و خدمه در صورت عادت یا مرض می باشد.
ترک انفاق چیست؟
به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده در صورتی که زن از همسرش تمکین کند و مرد نیز تمکن مالی داشته باشد و نفقه همسرش را ندهد و یا در صورت عدم پرداخت نفقه افراد واجب النفقه این موضوع دارای جنبه کیفری است و تحت عنوان ترک انفاق قابل پیگیری است.
مجازات ترک انفاق چیست؟
به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده مجازات این جرم حبس بیش از 3 ماه تا یک سال است.
در چه شرایطی زن می تواند شکایت ترک انفاق مطرح کند؟
درصورتی که مرد توانایی مالی پرداخت نفقه را داشته باشد و زن نیز تمکین کند و با وجود این شرایط مرد نفقه زن را ندهد زن می تواند جهت طرح شکایت کیفری اقدام کند.