نحوه برخورد مرد با نشوز زن با توجه به انگیزه‌های مختلف، متفاوت است. اگر انگیزه خستگی جسمی، روانی، افسردگی و فشارهای ناشی از کار باشد، شوهر باید در صدد رفع خستگی زن یا درمان افسردگی او برآید و اگر انگیزه، عدم ارضای جنسی باشد، مرد باید با زن به عنوان یک مریض برخورد کند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل پایگاه خبری تحلیلی طنین یاس، از جمله مواردی که بر نظام خانواده و تعامل مثبت زوجین آثار مطلوبی دارد، مسئله نشوز است که به دلیل اهمیت موضوع و نقش آن در استحکام بنیان خانواده، قرآن کریم در آیه 34 سوره نساء به آن پرداخته و راهکارهایی را نیز برای مقابله با آن مطرح نموده است. به دلیل آنکه این بحث بدنبال نشوز زن پیش می آید، لازم است درباره آن بحث و بررسی شود.
نشوز زن یعنی بغض و سرکشی او به شوهر خود و اینکه او از اطاعت شوهر خود سرباز می‌زند و از مطیع بودن او کنار می کشد.
در روایتی، امام صادق(ع) در تعریف نشوز می فرماید: « نشوز زن آن است که در فراش از شوهر تبعیت نکند. با توجه به بیانات فقها و روایت امام صادق(ع) باید گفت: آنچه در نشوز شرط است اینکه اولا، زن ز اطاعت شوهر خارج شود و ثانیا آنچه در اطاعت از شوهر به زن واجب است، از قبیل تمکین جنسی و بیرون رفتن از خانه بدون اجازه شوهر، اگر مخالفت کند نشوز صورت گرفته است اما چیزی که بر زن واجب نیست، مثلا غذا پختن، اگر مخالفتی شود نشوز صورت نمی‌گیرد.
انگیزه های مختلفی سبب می گردد تا زن ناشزه شود که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
- تحت فشار قرار دادن شوهر برای ارضا خواسته های تجمل گرایانه، گرفتن امتیازات اقتصادی، ولخرجی ها و ...
- میل به معاشرت با دیگران و تفریحات افراطی
- قدرت طبعی و میل به فرمانروایی برخانه، شوهر و فرزندان
- خستگی جسمی و روانی و افسردگی و فشارهای ناشی از کار و ...
- عدم ارضای جنسی
نحوه برخورد مرد با نشوز زن با توجه به انگیزه های مختلف، متفاوت است، چه اینکه اگر انگیزه خستگی جسمی و روانی و افسردگی و فشارهای ناشی از کار باشد، شوهر باید در صدد رفع خستگی زن و یا درمان افسردگی او برآید و یا فشار کار را برای زن کم کند و اگر انگیزه، عدم ارضای جنسی باشد، مرد باید با زن به عنوان یک مریض برخورد کند و درصد درمان او برآید، چون در این موارد زن عامدا قصد مخالفت با شوهر را ندارد. اما اگر انگیزه ها موارد دیگر باشد که زن با قصد و علم با آن انگیزه ها از اطاعت شوهر سرباز زند، طبق دستور قرآن، مرد باید سه مرحله را طی کند تا بتواند زن را از ناشزه بودن بازدارد سه مرحله ای که قرآن دستور داده مترتب بر همدیگر است، یعنی اگر مرحله اول تأثیر نکرد، به مرحله دوم اقدام می کند و اگر باز هم نتیجه نداد نوبت به مرحله سوم می رسد. فخر رازی می گوید: زدن زمانی رواست که غیر ضرب قطعا مفید و نافع واقع نشود، علامه طباطبایی به همین مطلب اشاره دارد و معتقد است: از سیاق آیه فهمیده می شود که باید ترتیب را رعایت کرد. ایشان ترتیب را وسایل گوناگون از کیفر دادن می داند، چون هر کسی بخواهد شخصی را کیفر دهد طبیعتا از درجه ضعیف آن شروع می کند و سپس کیفر را به تدریج تشدید و شدید تر می سازد.
مرحله اول:
پند و اندرز: قرآن با کلمه "فعظوهن" پند و اندرز را اولین راه مقابله با زن ناشزه می داند، اگر در این زمینه آثار نافرمانی چه در دنیا و چه در آخرت و نیز دستورات الهی به زن گفته شود شاید اثر گذار باشد. امام خمینی معتقد بودند: ( وقتی که نشانه های نشوز در زن ظاهر شد، یعنی زن با تندخویی و کلمات خشن با مرد سخن بگوید و عبوسانه و با ترش رویی به مرد نگاه کند در حالی که پیش از این چنین نبود مرد به موعظه و پند و اندرز زن می پردازد و اگر موعظه مرد را نپذیرفت و همچنان به رفتار خویش ادامه داد، مرحله بعد شروع می شود.)
مرحله دوم :
کناره گیری از بستر زن: اگر مرحله اول نتیجه نداد، قرآن می فرماید: واهجُروهُنَ فی المضاجعِ؛ در بستر از آنها دوری کنید.
مرحله سوم:
تنبه بدنی: اگر پند و اندرز فایده نکرد و زن به قهر و جدایی مرد هم بی اعتنایی نمود، نوبت به سومین مرحله اصلاحی می رسد و آن تنبیه بدنی است که نشانگر نهایت نارضایتی شوهر از زن است. تعبیر "واضرُبوهن" در این آیه صریح در اذن قرآن برای تنبیه زنان ناشزه است. اگر زن با این برخوردها تصمیم گرفت از نشوز دست بردارد، خداوند به مرد دستور می دهد که گذشته را فراموش کند و از هر نوع آزار و ستمی که به او بپرهیزد.
قرآن می فرماید:« فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا »اگر از شما پیروی کردند راهی برای تعدی بر آنها نجویید حتی برخی معتقدند: آنها را به محبت تکلیف نکنید و همین که ظاهرشان با شما درست شد به باطنشان کاری نداشته باشید.
پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: « خدمتی که به همسرت می نمایی نوعی صدقه و خدمت در راه خداست» و در جایی دیگر آن حضرت می فرماید: « هر مردی که بر بداخلاقی همسرش صبر کند خدا اجر داود را به او می دهد» و نیز در روایات آمده است اخرین سخنی که هنگام وفات از رسول خدا(ص) بعد از سفارش به نماز و مراقبت حقوق بردگان شنیدند این بود که فرمود: « بازنانتان نیکو زندگی کنید و حریم آنان را نگاه دارید.» نیز در روایتی می فرماید: « در هر حال، با زنت مدارا کن و با او به نیکی رفتار نما تا زندگی لبریز از صفا و صمیمیت باشد.» امام صادق(ع) هم از پدرش روایت کرده است: « وقتی با زنی ازدواج می کنید احترامش کنید او مایه آرامش شماست، زنان را آزار ندهید و حقوق آنان را ضایع نکنید.»
در قوانین جمهوری اسلامی نیز تنبیه بدنی جزء راهکارهای برخورد با زنان مطرح نشده است در ماده 1130 از قوانین و مقرارت مربوط به خانواده در نظام جمهوری اسلامی آمده است، در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود. در ادامه همین ماده مواردی توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج شمدره می شود از جمله آن موارد، ضرب و شتم زن توسط مرد است. از این رو طبق قوانین خانواده در جمهوری اسلامی ایران نه تنها راهکار تنبیه بدنی زن برای برخورد با او توسط شوهر ارائه نشده است،بلکه می گوید در صورتی که مرد به ضرب و حرج زن بپردازد قانون به او اجازه داده است که تقاضای طلاق خود را به دادگاه ارائه کند و دادگاه نیز برای طلاق او اقدام نماید.
شرایط تنبیه بدنی زن نشوز
- قد اصلاح: قرآن هدف از تنبیه بدنی را دوری کردن زن از نشوز می داند و تنبیه هم باید منجر به این شود که زن، اصلاح شده و وظایف خود نسبت به شوهر را انجام دهدف امام خمینی(ره) معتقدند که ضرب باید به انگیزه اصلاح و پایان دادن به بحران خانوادگی و خالی از هر نوع انتقام جویی و خالی کردن عقده باشد.
- خفیف بودن: از جمله شرایط تنبیه بدنی این است که شدید نباشد ، رسول خدا(ص) می فرمایمد: ( کتک شما نباید به نحوی باشد که اثر آن در جسم زن نمود داشته باشد یا کتک نباید نشانه خودنمایی و اظهار قدرت مرد باشد، در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که ضرب در آنها به معنای زدن پی در پی آمده است.
- زدن در چند مرحله: در تنبیه بدنی باید از مرحله مختصرتر شروع شود و اگر اثر نکرد شدیدتر گردد. امام خمینی(ره) در این باره معتقد بودند که ابتدا تنبیه مختصر باشد، اگر اثر نکرد به تدریج به مراحل بالاتر و تنبیه شدید تر منتقل می شود، ولی در هر صورت نباید بدن زن خونی شده و موجب کبودی و سرخی شود.
- غرامت دادن مرد در صورت ایجاد جراحت: حال اگر از سر اتفاق و ناخواسته زدن، سبب جراحت و جنایتی بر زن گردد مرد باید به او غرامت بدهد، مرحوم فاضل هندی نیز می گوید: « اگر با تنبیه چیزی از اعضای بدن زن تلف گردد شوهر ضامن است، زیرا آنچه شارع فرموده برای اصلاح و تأدیب است در حالی که ضرب شدید موجب افساد می شود، مرحوم محقق سبزواری نیز همین نظر را دارند.
حکم تنبیه بدنی تنها یک تجویز ضروری برای مقاطعی کاملا خاص (نشوز زن) و شرایط ویژه است و از اینرو، در عموم موارد دیگر غیر مجاز و نادرست است و اسلام هم به شدت با آن مخالف و از آن نهی نموده است درخاتمه اینکه اسلام سفارش زن را به مرد نموده است و همچنین در قوانین مربوط به خانواده در نظام جمهوری اسلامی نیز راهکار تنبیه بدنی ارائه نشده است.
منابع :
- قرآن کریم
- امام خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله
- خوانساری، سید احمد، جامع المدارک، ج دوم، تهران
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان جلد 3
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه ج 25
- منصور، جهانگیر، قوانین و مقررات مربوط به خانواده، ج 18
انتهای پیام/خ