پیشگفتار
دعوای خلع ید یک دعوای حقوقی است و هنگامی قابل طرح است که مال غیرمنقول مانند زمین، خانه، مغازه، آپارتمان توسط شخصی غیر از مالک تصرف شود و متصرف از آن رفع تصرف ننماید. در چنین شرایطی مالک با طرح این دعوا از دادگاه می خواهد که ملک را از تصرف و ید غیرقانونی و غیرمجاز شخص خارج کرده و به او تحویل نماید. در طرح دعوای خلع ید باید به چند نکته توجه کرد: نکته اول اینکه تصرف در مال غیرمنقول ممکن است به صورت استیلا به نحو عدوان یا اثبات ید باشد یعنی اینکه یا شخص متصرف باید در ابتدا بدون مجوز و با زور ملک را غصب نماید و یا اینکه ورود و تصرف ابتدایی او با اجازه مالک و قانونی باشد اما ادامه حضور او غیرقانونی است. نکته بعدی که باید بدان توجه نمود این است که برای طرح دعوای خلع ید باید مالکیت مالک اثبات شده باشد یعنی یا دارای سند قطعی مالکیت باشد و یا اگر سند رسمی وجود ندارد به طرح دعوای اثبات مالکیت همزمان با طرح دعوای خلع ید یا پیش از آن بپردازد. در دعوای خلع ید اثبات سابقه تصرف، ملاک عمل نخواهد بود. طرح دعوای خلع ید باید در دادگاه محل وقوع ملک اقامه شود و هزینه دادرسی آن نیز هزینه دادرسی دعاوی مالی است که براساس قیمت منطقه‌ای ملک محاسبه خواهد شد. در ادامه بحث ارکان دعوای خلع ید بیان می گردد. برای اینکه بیشتر بدانید خلع ید چیست و دارای چه شرایطی است تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
برای انتخاب وکیل حقوقی متخصص و دریافت مشاوره حقوقی در این حوزه از طریق لینک های زیر اقدام نمایید:
2) خلع ید ملک مشاعی3) طرح دعوای خلع ید علیه مستأجر4) طرح دعوای خلع ید از سوی مستأجر5) اعتراض به اجرای حکم خلع ید6) مدت زمان خلع ید7) انتخاب وکیل خلع ید از سامانه دادیاب8) سوالات متداول درخصوص خلع ید
ارکان دعوی خلع ید
۱- مالکیت خواهان: برای طرح دعوای خلع ید اولین نکته ای که باید به آن توجه کرد بحث مالکیت خواهان یا مالک آن ملک است. مالک ملک یا باید دارای سند رسمی مالکیت باشد و یا باید جهت اثبات مالکیت و یا تنفید منشأ انتقال به او از دادگاه اقدام کند و سپس جهت طرح دعوای خلع ید اقامه دعوا نماید. البته به طور همزمان نیز می تواند این دو دعوا را مطرح کند که در چنین حالتی دادگاه ابتدا به دعوای اثبات مالکیت یا تنفیذ و سپس به دعوای خلع ید رسیدگی میکند.
۲- غیرمنقول بودن موضوع دعوا: فقط زمانی می توانید به طرح دعوای خلع ید بپردازید که نسبت به مال غیرمنقول مانند خانه، زمین، مغازه، آپارتمان، تصرف غیرقانونی صورت گرفته باشد. یعنی اگر شخصی اتومبیل شما را به صورت غیرقانونی از تصرف شما خارج نماید نمی توانید به طرح این دعوا بپردازید.
۳- استیلاء نسبت به حق غیر و اثبات ید بر مال دیگری: اگر شخصی به صورت غیرمجاز به ملک دیگری وارد شود و آن را تصرف نماید و همینطور زمانی که حضور ابتدایی او در ملک دیگری غیرقانونی نبوده اما ادامه حضور شخص به صورت غیرقانونی باشد نیز از ارکان این دعوا خواهد بود. موضوعی که باید بدان توجه نمود این است که اگر شخص مانع استفاده مالک از ملک شود اما خود نیز تصرف ننماید نمی توان جهت طرح این دعوا اقدام کرد.
۴- عدوانی بودن تصرفات متصرف: صرف تصرف متصرف کافی نمی باشد و باید غیرقانونی بودن تصرف اثبات گردد. حتی اگر در ابتدای ورود قانونی باشد اما ادامه آن به صورت غیرقانونی باشد از موارد طرح این دعوا خواهد بود.
مقاله پیشنهادی: برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تصرف عدوانی ، مقاله " تصرف عدوانی چیست ؛ چه عواقب و مجازاتی در قانون ایران دارد" را مطالعه نمایید.
خلع ید ملک مشاعی
ملک مشاع به ملکی گفته می شود که دو یا چند نفر به صورت مشاع در آن ملک شریک باشند. شراکت مشاعی به این نحو است که هریک از شرکا در جزء جزء ملک شریکند و هیچ یک از شرکا نمی توانند بگویند که مالک کدام قسمت ملک می باشند. اگر شریکی بدون اجازه سایر شرکا ملک مشاع را تصرف نماید، هریک از شرکا می توانند به طرح دعوای خلع ید بپردازند. ممکن است ملکی که مشاعی است توسط سایرین غیر از شرکا تصرف شود که در چنین حالتی نیز هریک از شرکا می توانند اقدام نمایند و به طرح دعوای خلع ید بپردازند. دعوای خلع ید نسبت به قسمت های اشتراکی آپارتمان‌ها نیز قابل طرح است و اگر یکی از ساکنین قسمت اشتراکی آپارتمان را به تصرف خود درآورد، هریک از ساکنین واحدهای دیگر می توانند برای خلع ید اقدام کنند.
مقاله پیشنهادی: برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد افراز ملک مشاع ، مقاله " افراز ملک مشاع چیست و چه ملکی غیرقابل افراز است" را مطالعه نمایید.
طرح دعوای خلع ید علیه مستأجر
در صورتی که شما به عنوان مالک، ملکی را به موجب قرارداد به عنوان اجاره به دیگری واگذار می نمایید شخص مستأجر می بایست با پایان مدت اجاره، یا قرارداد اجاره را تمدید کند و یا ملک را تخلیه نماید. در صورتی که مستأجر تصمیمی بر تخلیه ملک مورد اجاره نداشته باشد در چنین شرایطی مالک می بایست با طرح دعوای تخلیه ید که در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار دارد جهت تخلیه ملک اقدام کند و در چنین شرایطی به دلیل وجود قرارداد امکان طرح دعوای خلع ید علیه مستأجر وجود ندارد. اگر قراردادی بین مالک و شخص متصرف وجود نداشته باشد و مالک ادامه تصرف شخص را دیگر اجازه ندهد در چنین شرایطی طرح دعوای خلع ید امکان پذیر خواهد بود که در صلاحیت دادگاه قرار دارد. این توضیحات تفاوت خلع ید و تخلیه ید را نیز برای شما آشکار خواهد نمود.
مقاله پیشنهادی: برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حکم تخلیه ، مقاله " شرایط گرفتن حکم تخلیه فوری مستاجر و نقل قانون در مورد آن" را مطالعه نمایید.
طرح دعوای خلع ید از سوی مستأجر
در صورتی که ملکی به اجاره واگذار شده باشد و شخصی ملک را به تصرف خود درآورد باتوجه به اینکه مستأجر مالک منافع ملک است و نه مالک عین ملک، طرح دعوای خلع ید از سوی مستأجر در دادگاه شنیده نخواهد شد و منتهی به رد این دعوا می شود. در چنین شرایطی مستاجر باید دعوای رفع تصرف و مزاحمت را اقامه کند تا بتواند به هدف خود که رفع تصرف از ملکی که مالک منافع آن است برسد.
اعتراض به اجرای حکم خلع ید
درصورتی که حکم خلع ید صادر شده باشد و ملک در تصرف محکوم علیه (کسی که حکم علیه او صادر شده است) قرار داشته باشد، حکم اجرا خواهد شد و اعتراض محکوم علیه مانع توقف عملیات اجرائی نمی گردد مگر اینکه حکم به نحو غیابی صادر شده باشد. اما اگر ملک در تصرف اشخاص ثالث قرار داشته باشد و شخص متصرف مدعی حقی نسبت به ملک باشد مأمور اجرا به او یک هفته فرصت می دهد تا به دادگاه صلاحیتدار مراجعه نماید و در صورتی که ظرف 15 روز از پایان این مهلت دستوری مبنی بر توقف یا تأخیر در اجرای حکم به واحد اجرا ارائه نشود، حکم اجرا خواهد شد.
مدت زمان خلع ید
برای طرح دعوای خلع ید ابتدا باید دادخواست خلع ید تنظیم و از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. سپس بعد از تعیین شعبه، وقت رسیدگی تعیین و طرفین دعوت می شوند و دادگاه در صورت غیرقانونی بودن تصرف خوانده نسبت به صدور رای به نفع مالک اقدام می نماید و رای صادره پس از گذشتن مهلت های اعتراض، قطعی و سپس وارد روند اجرا شده و حکم اجرا خواهد شد. البته باید گفت که مدت زمان خلع ید به موارد مختلفی بستگی خواهد داشت که از جمله آن دفعاتی است که دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کند، اعتراض های وارده بر حکم و نحوه اجرای حکم است که بر اساس تجربه، بیشتر از شش ماه به طول می انجامد.
انتخاب وکیل خلع ید از سامانه دادیاب
سامانه دادیاب به منظور سهولت دسترسی به وکلا و مشاوران حقوقی متخصص تاسیس گردیده است. شما در این سامانه می توانید از بین وکلای متخصص، وکیل ملکی مورد نظر خود را با در نظر گرفتن سابقه و حق الوکاله تعرفه شده در قسمت خدمات وکالتی حقوقی، دعاوی ملکی، خلع ید انتخاب نمایید. شما می‌توانید قبل از انتخاب وکیل پایه یک دادگستری از خدمات مشاوره‌ای استفاده نمایید، به همین دلیل دادیاب برای پرسش و پاسخ حقوقی کاربران بخش مشاوره حقوقی رایگان و همچنین برای سوالات تخصصی کاربران و ارائه راهکار تخصصی وکلا بخش مشاوره حقوقی تلفنی با هزینه به صرفه و مناسب را در نظر گرفته است تا با راهنمایی مشاوران، کاربران بتوانند بهترین وکیل و مسیر درست را انتخاب نمایند. در صورت نیاز کاربران برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رزومه تحصیلی و کاری وکلا و مشاوران می‌توانند به بخش جستجوی وکیل مراجعه نمایند.
جهت انتخاب وکیل برای طرح دعوی حقوقی و مشاور تخصصی خود از لینک‌های زیر اقدام نمایید:
سوالات متداول درخصوص خلع ید
تفاوت خلع ید و تخلیه ید چیست؟
دعوای خلع ید زمانی قابل طرح است که قراردادی وجود نداشته باشد اما تخلیه ید زمانی قابل طرح خواهد بود که به موجب قرارداد ملک در تصرف متصرف باشد. خلع ید یک دعوای مالی و تخلیه ید یک دعوای غیرمالی است. دعوای خلع ید در صلاحیت دادگاه است و دعوای تخلیه ید در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار دارد.
تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی چیست؟
در دعوای حقوقی تصرف عدوانی قاضی به مالکیت خواهان رسیدگی نمی کند بلکه اگر سه شرط وجود داشته باشد این دعوا شنیده خواهد شد که این سه شرط شامل سابقه تصرف خواهان، لاحق بودن تصرف خوانده و غیرقانونی بودن تصرف خوانده است که دادگاه با احراز این سه شرط حکم بر رفع تصرف عدوانی خواهد داد.
آیا امکان خلع ید ملک مشاعی وجود دارد؟
زمانی که شخصی مالک ملک مشاعی باشد و به صورت غیرقانونی و بدون اجازه باقی شرکا ملک مشاعی را تصرف کند این دعوا از سوی هر یک از شرکا قابل طرح است.
آیا بعد از خلع ید امکان مطالبه اجرت المثل ایام تصرف وجود دارد؟
بله. زمانی که شخصی به صورت غیرقانونی ملک شما را تصرف نماید علاوه بر خلع ید امکان مطالبه اجرت المثل نیز وجود دارد.