امروزه با ارتقاء سطح فرهنگ جامعه و تغییر سبک زندگی مرد سالارانه، شاید کمتر شاهد اعمال خشونت فیزیکی مرد علیه همسرش باشیم. این روزها شاید کمتر زنی به خاطر داشتن دست بزن همسرش به ستوه آمده و طرح شکایت نماید.
با این حال متاسفانه هنوز هم این فرهنگ غلط به طور کامل در جامعه ما منسوخ نشده است و هستند مردانی که به قول خودشان از این طریق قصد تادیب زن را دارند و یا به دلایل دیگری مانند مشکلات روانی یا اعتیاد اینگونه خشونت ها را در حق یک زن روا می دارند.
مشاوره حقوقی فوری
مشاوره تخصصی تلفنی و متنی آنلاین با وکلای سراسر کشور
ولی قانون ما، مانند قوانین سایر کشور‌ها، در برابر این چنین خشونت گری هایی ساکت نمانده است و علاوه بر مجازات کیفری که همان قصاص یا پرداخت دیه و… ( در صورت ایراد ضرب و جرح) می باشد، این عمل را از مصادیق عسر و حرج دانسته که زن می تواند با توسل به آن درخواست طلاق نماید. در ادامه به بررسی این عمل در قانون پرداخته و حقوق قانونی زن و اقداماتی را نیز که در این خصوص می تواند انجام دهد بیان می کنیم.
ضرب و جرح در قانون به چه معناست؟
اساسا ضرب به معنای صدماتی است که بدون ایجاد شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد می‌شود و آثاری مانند سرخی، کوفتگی، سیاه شدن، کبودی و یا پیچ خوردن ایجاد بر جای می گذارد. ولی جرح به آسیب هایی گفته می‌شود که منجر به پاره گی بافت‌ها و پوست بدن می شود به همین دلیل جرح اغلب با خونریزی همراه است، مانند بریدگی،خراشیدگی یا پارگی پوست یا قطع عضو و یا شکست استخوان.
این موارد در قانون تحت عنوان «جنایت بر عضو»، جرم انگاری شده اند که عبارت است از هرگونه آسیب پایین تر از قتل، مانند قطع عضو، جراحت و آسیب های وارد بر منافع( مانند بویایی، شنوایی و …)
مطابق قانون چنانچه به صورت عمدی جنایتی بر عضو وارد شود، می توان در صورت درخواست خود قربانی یا ولی دم او، وی را قصاص کرد و در غیر اینصورت منجر به تعزیر و دیه خواهد شد.
در خصوص ضرب و جرح همسر نیز باید گفت می توان با استناد به این ماده و طرح شکایت به موقع موجبات قصاص، دیه و یا تعزیر وی را فراهم آورد البته اعمال این مجازات ها شرایطی دارد که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.
در ادامه به تفکیک، هر کدام از مجازات های مقرر در قانون برای این جرم را برسی می نماییم.
عواقب ضرب و جرح همسر در قانون
ضرب و جرح همسر با عنایت به مواد قانون مجازات اسلامی و قانون مدنی، عواقب کیفری و حقوقی زیر را به دنبال دارد:
الف) قصاص
طبق ماده«۳۸۶ و ۳۸۷ قانون مجازات اسلامی»، در صورت ایراد جنایت بر اعضاء بدن، در صورت تقاضای مجنی علیه(آسیب دیده) یا ولی او و فراهم بودن شرایط قصاص، مرتکب باید قصاص شود. برای مثال چنانچه جنایت منجر به قطع دست قربانی شده باشد با وجود این دو شرط باید دست وی را قطع نمود.
شرایط عمومی و اختصاصی قصاص طبق مواد ۳۰۱ و ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی به قرار زیر می باشند:
- الف- قصاص با مقدار جنایت در تساوی باشد.
- ب- قصاص عضو سالم در برابر عضو نا سالم نباشد.
- ج- بیم تلف شدن مرتکب یا صدمه بر عضو دیگر نباشد.
- د- قصاص عضو کامل در برابر عضو ناقص نباشد.
- ه- قصاص عضو اصلی در مقابل عضو غیر اصلی نباشد.
- و- مرتکب در ارتکاب جنایت عمد داشته باشد.
ب) دیه
مطابق ماده ۵۵۸ به بعد قانون مجازات اسلامی چنانچه هر یک از شرایط عمومی و اختصاصی قصاص که در بالا ذکر شد، وجود نداشته باشد، مرتکب جنایت، به پرداخت دیه محکوم می شود.
بنابراین، در جنایت غیرعمدی بر اعضا و جنایت عمدی که قصاص ندارد یا قصاص در آن ممکن نیست یا بر دیه توافق شده است، حکم به پرداخت دیه داده می‌شود.
ضرب نیز به صدماتی گفته می شود که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد شود و آثاری از جمله کوفتگی، سرخی، کبودی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد کند. برای هرکدام از این موارد نیز در قانون، دیه‌ای مقرر شده است که ضارب باید آن را به فرد مضروب پرداخت کند. دیه اینگونه آسیب ها که موجب تغییر رنگ پوست می شود، در قانون مجازات اسلامی به قرار ذیل است:
- سیاه شدن پوست صورت، شش هزارم دیه کامل
- کبودشدن آن، سه هزارم دیه کامل
- سرخ شدن آن، یک و نیم هزارم دیه کامل
- تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد، نصف مقادیر مذکور در فوق
بیشتر بخوانید: طلاق به درخواست مرد و طلاق از طرف زن
در این حکم، بین اینکه عضو دارای دیه تعیین‌شده باشد یا نباشد، فرقی نیست. همچنین بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقا یا زوال اثر آن فرقی وجود ندارد. صدمه‌ای که موجب تورم بدن، سر یا صورت شود «اَرش» دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز بشود، حسب مورد، دیه و ارش تغییر رنگ به آن افزوده می‌شود. منظور از ارش، مقدار مالی است که به عنوان جبران خسارت مالی یا بدنی پرداخت می‌شود و در قانون برای آن اندازه‌ای مشخص نشده است.
ج) حبس
مطابق ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی، هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن و یا از کار افتادن عضوی از اعضاء بدن یا منتهی به مرضی دائمی یا از دست دادن یا نقص یکی از منافع، حواس یا زوال عقل مجنی‌علیه گردد چنانچه قصاص امکان نداشته باشد و در صورتیکه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی‌علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم خواهد شد.
همچنین در صورتی که آسیب وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و اسلحه به کار رفته نیز چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
د) ایجاد حق طلاق برای زن
مطابق بند ۴ ماده ۳۱۱ قانون مجازات اسلامی، ایراد ضرب و جرح توسط شوهر یکی از مصادیق عسر و حرج زن می باشد که با استناد به آن می تواند درخواست طلاق خود را از دادگاه نماید.
مصادیق عسر و حرج
مصادیق عسر و حرج به قرار زیر می باشند:
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کند و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجدداً به مصرف موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد.
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- مبتلا شدن زوج به بیماری‌های صعب العلاج روانی یا سرایت دهنده یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل کند.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر کند.
مطابق این ماده: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق نماید، چنانچه عسر و‌حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.» در پایان به ذکر چند نمونه دادخواست در ارباط با عسر و حرج و به تبع آن درخواست طلاق پرداخته می شود.
ریاست محترم دادگاه های خانواده …
با سلام
اینجانب به موجب عقدنامه شماره … مورخ … دفترخانه شماره … شهرستان … با خوانده عقد ازدواج دائم منعقد کرده ام که حاصل این ازدواج در مدت … تعداد …. فرزند پسر/دختر می باشد. ایشان در طول زندگی مشترک رفتارهای غیرمتعارف و خشونت آمیزی داشته و بنده را تهدید به قتل و اسیدپاشی نموده اند و اینجانب در خانه ام هیچگونه امنیت جانی ندارم. همچنین ایشان به نوعی شک توهم آمیز نیز نسبت به بنده دچار هستند به گونه ای که این رفتارهای غیرمتعارف ادامه زندگی را برای اینجانب غیرممکن ساخته است. لذا به دلیل عسر و حرج در زندگی و به استناد بند ۲ و ۴ ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی و تبصره آن صدور حکم به گواهی عدم امکان سازش به دلیل عسر و حرج به انضمام کلیه خسارات و هزینه دادرسی در حق اینجانب مورد استدعاست..
ریاست محترم دادگاه های خانواده
۱- به موجب سند ازدواج شماره …….. مورخ … به عقد دایم آقای ………. (خوانده) درآمدم و حاصل این ازدواج دو دختر می باشد که هردو از دایره حضانت خارج هستند.
۲- بنده و خوانده مدت چهارسال است به واسطه بدرفتاری ها و پرخاشگری های مکرر و غیرقابل تحمل زوج، جدا از یکدیگر زندگی می کنند و به کرات نیز توسط خوانده مورد ضرب و شتم قرار گرفته است و حتی تحت فشار و اکراه حاصله از ناحیه زوج مجبور به امضای اقرارنامه ای دال بر دریافت مهریه خویش شدند این در حالی است که بنده هیچ مهریه ای دریافت ننموده ام.
فلذا با عنایت به کراهت حاصله به دلیل بدرفتاری و پرخاشگری های زوج و جدایی طولانی ایشان از یکدیگر و همچنین با توجه به عسر و حرج حاصله که ادامه زندگی مشترک را برای بنده غیرممکن نموده است تقاضای صدور اجازه طلاق و صدور گواهی عدم امکان سازش مورد استدعا می باشد
نمونه شکوایه ضرب و جرح علیه همسر
با سلام
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب طبق عقدنامه شماره ……… در تاریخ …….. در دفترخانه شماره …… شهرستان …….. به عقد دائم مشتکی عنه درآمده ام. حاصل زندگی مشترک در طول مدت …… سال ….(تعداد) فرزند دختر/ پسر می باشد. متاسفانه همسر بنده بارها اقدام به ضرب و شتم عمدی اینجانب کرده است که به دلیل صبر و بردباری، مصلحت زندگی مشترک و وساطت بزرگان فامیل و آشنایان چشم پوشی کرده ام. اما صبر و بردباری اینجانب و نصیحت ها و راهنمایی های اقوام و آشنایان تغییری در ایشان ایجاد نکرد و همچنان رفتارهای غیر انسانی خود را ادامه و بنده را مورد ضرب و شتم قرار می دهند. در حال حاضر نیز به دلیل ضرب و شتم ایشان وضعیت مناسبی ندارم و صدماتی شامل ……… به بنده رسیده است که با معرفی به پزشکی قانونی طی گزارشی به …….. در تاریخ …… و شماره ……… وضعیت اینجانب را شرح دادند. لذا با توجه به ادله اینجانب که شامل: ۱- شهادت شهود ۲- گواهی پزشکی قانونی در تاریخ …….. به شماره ……… است و همچنین با استناد به ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، رسیدگی و تعقیب و مجازات متهم را استدعا دارم. در ابتدا نیز با توجه به جراحات وارده به بنده صدور قرار تامین خواسته و اجرای فوری آن قبل از ابلاغ و سپس محکومیت مشتکی عنه به پرداخت دیه را استدعا دارم.
.