عفونت ادراری یک بیماری شایع بوده که به علت پاسخ التهابی مخاط سیستم ادراری به تهاجم باکتری رخ می‌دهد. این بیماری غالبا با مصرف قرص عفونت ادراری درمان میشود و در موارد نادر و طبق شرایط خاصی که در ادامه به آن می پردازیم نیاز به بستری شدن دارد.
علت عفونت ادراری در مردان و زنان
پس از آن میزان بروز عفونت ادراری در خانم‌ها بسیار بیشتر از آقایان است (به علت آناتومی خاص خانم‌ها و نزدیکی مجاری ادراری-تناسلی-مدفوعی به یکدیگر) بطوریکه حدود ۵۰٪ خانم‌ها حداقل یک نوبت عفونت ادراری را در طول زندگی خود تجربه میکنند، از طرفی از هر ۴ خانم جوانی که دچار عفونت میشود یک نفر در عرض ۶ ماه آینده مجددا دچار عفونت میشود. از جمله عوامل ایجاد عفونت ادراری در بانوان می‌توان به روابط زناشویی، یائسگی، استفاده از استخر و یا توالت فرنگی های عمومی اشاره کرد.
این بیماری هر دو جنس را درگیر میکند هر چند میزان این درگیری در سنین مختلف متفاوت است. بطوریکه قبل از یک سالگی میزان این عفونت در پسر بچه ها بالاتر است (میزان بروز عفونت ادراری در پسر بچه ها پس از انجام ختنه به میزان واضحی کاهش می یابد).
در سنین بالای ۶۰ سال مجددا این آقایان هستند که میزان بیشتری از عفونت ادراری را تجربه میکنند دلیل این امر وجود مساله بزرگی پروستات در آقایان و تخلیه ناکافی ادرار در آنها میباشد.
از علائم شایع در عفونت ادراری می‌توان به سوزش ادرار (Dysuria)، تکرر ادرار (Frequency) و ادرار خونی (Hematuria) اشاره کرد. در صورتیکه عفونت ادراری شدت پیدا کند و یا به داخل خون نیز گسترش یابد بیمار از تب و لرز و درد پهلو ها نیز گلایه دارد.
بهترین ابزار تشخیصی برای عفونت ادرار آزمایش ساده ادرار (U/A) و کشت ادرار (U/C) است. برای انجام آزمایش ادراری نیازی به ناشتا بودن نیست اما بهتر است اولین ادرار صبح گاهی برای این آزمایش استفاده شود در ضمن مصرف هر گونه آنتی بیوتیک از ۳ تا ۵ روز قبل باید قطع شود.
از علائم مشخصه عفونت ادراری در آزمایش ساده ادرار می‌توان به مثبت شدن نیتریت، افزایش گلبول قرمز (RBC)، افزایش گلبول سفید (WBC) و وجود باکتری در ادرار اشاره کرد.
جواب نتایج کشت ادرار (U/C) بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از آزمایش مشخص میشود.
حسن کشت ادرار در این است که نوع باکتری موجود در نمونه و انتی بیوتیکهای موثر در درمان آن را مشخص میکند نکته حائز اهمیت این است که به علت میزان خوب پاسخگویی عفونت ادراری به درمان‌های موجود غالبا” نیازی به بستری این بیماران و استفاده از انتی بیوتیکهای تزریقی نمیباشد.
مگر در مواردی که بیمار دچار بیماری سیستمیک باشد، بد حال باشد، تب شدید بالای ۳۸/۵ درجه داشته باشد و یا تحمل داروی خوراکی را نداشته باشد. در اینجا به بعضی از این داروها، نحوه عملکردشان و عوارض احتمالی آنها اشاره میکنیم فقط قبل از آن ذکر این نکته ضروری است که غالب باکتری‌های ایجاد کننده عفونت ادراری باکتری های گرم منفی (Gram Negative) بوده که شایعترین آن E. coli میباشد و تجویز انتی بیوتیک مناسب در عفونت ادراری با توجه به نکته فوق و باکتری رشد شده در آزمایش کشت ادرار انجام میگیرد.
برای عفونت ادراری چه قرصی بخوریم؟
درمان عفونت ادراری با استفاده از دارو:
سفکسیم
به دو صورت شربت (۱۰۰ میلی گرمی) و قرصهای ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرمی موجود است. حسن سفکسیم در این است که که معمولا عارضه جانبی خاصی نداشته، سبب اختلال گوارشی نمی‌شود، روزی یکبار مصرف میشود و تجویز آن در بیماران با نارسایی کلیه و حتی بیماران باردار منعی ندارد.
سیپرو فلوکساسین
به صورت خوراکی (شربت ۲۵۰ میلی،قرص ۲۵۰ میلی و ۵۰۰ میلی گرمی) و تزریقی (ویال ۴۰۰ میلی) موجود است مصرف آن ۲ بار در روز (هر ۱۲ ساعت) است نسبت به سفکسیم پوشش مناسب تری داشته و باکتری‌های وسیع تری را از بین میبرد، اما تجویز آن در افراد با نارسایی کلیه باید با احتیاط و با تنظیم دوز صورت بگیرد. همچنین در افراد باردار این دارو منع مصرف دارد.
افلوکساسین
این قرص به صورت ۲۰۰ و ۳۰۰ یا ۴۰۰ میلی گرم بوده و عملکردی مشابه داروی سیپرو فلوکساسین دارد. مصرف آن همراه با آب و مایعات زیاد توصیه شده و بهتر است، همراه با غذا و یا معده پر مصرف نشود. هم چنین در افراد با نارسایی کلیه و خانم‌های باردار منع مصرف دارد.
کوتریموکسازول
از آنتی بیوتیکهای مناسب برای درمان عفونت ادراری است، که قرص آن به دو شکل قرصهای مخصوص بالغین و اطفال وجود دارد. مصرف آن بصورت روزی ۴ عدد قرص (۲ بار در روز و هر نوبت ۲ عدد قرص) بوده و در بیمارانی که دچار فاویسم هستند منع مصرف دارد.
نالیدیکسیک اسید
به دو صورت شربت ۶۰ میلی گرمی و قرص ۵۰۰ میلی گرمی موجود بوده و در درمان اسهال مسافرتی و عفونت ادراری موثر است. مصرف این دارو در شیرخواران زیر سه ماه ممنوع است.
آزیترومایسین
شربت ازیترومایسین بیشتر مناسب عفونتهای تنفسی اطفال است. قرص آن (در شکلهای ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی گرمی) نیز در درمان عفونتهای تنفسی و عفونتهای ادراری بالغین کاربرد دارد. تجویز آن بیشتر در عفونتهای ادراری ناشی از مقاربت (STD یا بیماری‌های منتقله از راه جنسی) بوده و از انجاییکه فقط روزی ۱ عدد توصیه میشود مصرف آن برای بیمار راحت است.
جدیدترین درمان عفونت ادراری با فسفومایسین
جدیدترین درمان برای عفونت ادراری و التهاب پروستات که بصورت ساشه(پودر)است مصرف آن برای عفونتهای ساده ادراری توصیه نمی‌شود و بیشتر در عفونتهای شدید و‌مقاوم به سایر آنتی بیوتیکها توصیه میشود.
لووفلوکساسین (تاوانکس)
یکی از بهترین و جدیدترین آنتی بیوتیک ها در درمان عفونتهای منتقله از راه جنسی (STD) و عفونتهای ادراری است حسن آن در مصرف تک دوز روزانه و امکان مصرف حتی در بیماران با نارسایی کلیه است. اما در افراد زیر ۱۸ سال، زنان باردار و شیرده منع مصرف دارد. بهتر است این دارو را با آب فراوان مصرف کنید و حین مصرف این دارو از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
داروهای تزریقی برای عفونت ادراری
درمان عفونت اداری با تزریق:
آمپول سفتریاکسون
در حقیقت فرم تزریقی قرص سفکسیم بوده که هر ۱۲ ساعت یک بار به صورت عضلانی و یا وریدی تزریق میشود.سفتریاکسون علاوه بر عفونتهای ادراری،در درمان عفونتهای تنفسی و عفونتهای منتقله از راه جنسی نیز موثر است.مصرف آن در بیماران با نارسایی کلیه و بیماران باردار منعی ندارد اما مصرف همزمان آن با الکل و داروهای ضد انعقاد باید با احتیاط صورت گیرد.
آمپول جنتامایسین-امیکاسین
مصرف آنها بصورت عضلانی و ۲ بار در روز بوده و معمولا برای عفونتهای شدید و پیچیده سیستم ادراری استفاده میشود. مصرف آن در بیماران با نارسایی کلیه، خانم‌های باردار و شیرده باید با احتیاط صورت گیرد.
دکتر شهریار ناطق جراح و متخصص کلیه، مجاری ادراری و تناسلی
در این مقاله به بررسی علت خون در ادرار و همچنین راه هایی جهت درمان آن، می پردازیم.