چند دهه است، سکه‌های طلا رایج‌ترین صداق مهریه ازدواج‌های ایرانی است و یک دهه است که گرانی سکه و آمار طلاق در کشورمان به سرعت رو به رشد نهاده و چند ماهی است رشد بهای سکه طلا درگیر تورمی عجیب شده است.
چشم و هم‌چشمی و تغییر مفهومی نگاه خانواده‌ها به مهریه سبب شده تا رقم سکه طلای درخواستی عروس با واقعیت زندگی و توان مالی داماد همخوانی نداشته باشد.گفته می‌شود در کل کشور از هر ۶ ازدواج یکی به طلاق ختم می‌شود؛ با این شرایط جمله معروف «کی داده کی گرفته» دیگر خیلی موضوعیت ندارد.
اما معمولا هنگامی که کار ازدواج به طلاق می‌کشد زن مهریه خود را مطالبه می‌کند، ارقام بالای مهریه سبب می‌شود تا مرد از پرداخت یکباره دین خود به همسرش اظهار عجز کند. قضات دادگاه‌ها نیز درصورتی که دلایل مرد در این خصوص محکمه پسند باشد پرداخت بدهی را به‌صورت اقساطی اعلام می‌کنند. میزان هر قسط نیز بسته به توان مالی بدهکار تعیین می‌شود.
دو هزار زندانی مهریه
رحیمی سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با اشاره به این که ستاد دیه و مجلس از مدت ها قبل به دنبال ارائه راهکاری برای کاهش زندانیان مهریه هستند گفت: براساس آمارهای ارائه شده به مجلس، در حال حاضر ۲ هزار نفر به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه همسرانشان، در زندان به سر می برند که این رقم نسبت به سال های قبل افزایش یافته است.
مهریه نشان دهنده سپردن تعهد از سوی مرد به زن به منظور تأمین زندگی او است. مواردی از قانون به مرد اختیار مطلقی در اموری همچون طلاق، حضانت و فرزندان وغیره را می دهد. در چنین مواقعی مهریه مانند دیگر حقوق مالی زن می تواند ابزاری برای جلوگیری از تضییع حقوق آنها به شمار آید اما متأسفانه تعیین مهریه های سنگین و گرانی سکه در چندسال اخیر رواج زیادی یافته و این امر از موانع ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج و یا روانه شدن جوان ها به سوی زندان ها است.
گرانی سکه
هم چنین طی ۲ سال گذشته حدود ۱۰ هزار نفر به دلیل مهریه زندانی و آزاد شده اند و این نشان می دهد که مهریه و ناتوانی مرد در پرداخت آن یکی از مواردی است که از حساسیت ویژه ای برخوردار است و باید برای آن تدبیری اندیشید.وی افزود: در زمان بررسی لایحه حمایت از خانواده پیشنهادهایی برای جلوگیری از ثبت مهریه های سنگین و نامتعارف و هم چنین کاهش زندانیان مهریه ارائه داده شد که هیچ کدام مورد تایید قرار نگرفت و از لایحه حذف شد.اخذ مالیات از مهریه و قسط بندی مهریه برای مردانی که عسر و حرج آن ها به دادگاه اثبات شده باشد از جمله این موارد بود.بنا به گفته وی در حال حاضر مردانی هستند که دارایی دارند اما قصد پرداخت مهریه را ندارند و اموال و دارایی خود را به صورت صوری به نام افراد دیگر می کنند تا از پرداخت مهریه طفره بروند.
اما در عین حال افرادی نیز هستند که واقعا توانایی پرداخت مهریه را ندارند و پیشنهاد شده بود که این افراد به زندان نروند و مهریه برای آن ها تقسیط شود که این پیشنهاد رای نیاورد. رحیمی گفت: اما در حال حاضر با توجه به تاکید ستاد دیه بر کاهش زندانیان مهریه و عزم مجلس در این باره به دنبال راهکاری در این زمینه هستیم و گام مهمی را با اصلاح ماده ۲ قانون نحوه محکومیت های مالی برداشته ایم به این صورت که افرادی که با نظر و رای دادگاه توانایی پرداخت مهریه را ندارند به زندان نمی روند و مهریه همسرانشان تقسیط می شود.در این اصلاحیه زندان برای مهریه به هیچ وجه حذف نمی شود اما بین افرادی که واقعا در پرداخت مهریه ناتوان هستند و افرادی که با معاملات صوری و پنهان کردن دارایی از پرداخت مهریه طفره می روند تفاوت قایل می شویم و به این صورت گام مهمی در راستای کاهش زندانیان مهریه برداشته می شود.
چه باید کرد؟
آیا زوج می‌تواند نسبت به میزان پرداخت هر قسط، دادخواست تجدید نظر دهد؟ رئیس شعبه ۲۷۱ دادگاه خانواده«فریبرز مردانی» پاسخ داد: بله زوج یا همان مدیون می‌تواند نسبت به کاهش میزان هر قسط دادخواست اعسار داده و خواستار تجدید تقسیط شود.وی اضافه کرد: البته برای این دادخواست خود باید دلیل یا ادله مبنی بر افت وضع اقتصادی و مالی خود ارائه دهد یا دلیل عمومی همچون افزایش ناگهانی قیمت سکه طلا در چند ماه اخیر را مطرح کند. به هر حال اثبات اعسار برعهده مدیون است.
| دکتر امان الله قرایی مقدم گفت: سکه یک میلیونی سبب کاهش ازدواج های رسمی و افزایش ازدواج های موقت می شود که درآینده بحران های خانوادگی بیشماری را برای جامعه ایجاد می کند |
از وی سؤال شد که اگر بدهکار پیش از این نیز دادخواست کاهش اقساط داده و دادگاه به آن رسیدگی کرده و رای مثبت یا منفی صادر کرده باشد آیا این مرد می‌تواند دوباره دادخواست با همین موضوع ارائه کند؟
قاضی مردانی گفت: بله می‌تواند، زیرا در دفعات ارائه دادخواست اعسار محدودیتی نیست و بدهکار که در اینجا زوج است برحسب تغییرات وضع اقتصادی خود می‌تواند هربار این دادخواست را تکرار کند و دادگاه در بررسی این دادخواست‌ها محدودیت ندارد.
وی که ۱۵ سال به‌عنوان قاضی در محاکم خانواده فعالیت کرده است تصریح کرد: شخصا تجربه ۱۰ بار رسیدگی به دادخواست اعسار در یک پرونده را دارم و در این رابطه برای دادگاه محدودیتی وجود ندارد اما قاضی زمانی مبلغ اقساط را کاهش می‌دهد که بدهکار بتواند ناتوانی مالی خود را اثبات کند.وی توضیح داد، به‌طور طبیعی، مدیون یا همان زوج در دادخواست اعسار یا تجدید تقسیط، از دادگاه می‌خواهد تا ارزش هر قسط را کاهش دهد؛ در این بین اگر زوجه یا همان طلبکار، مال یا دارایی یا سندی مبنی بر قدرت اقتصادی زوج به دادگاه ارائه نکند، قاضی رای به تقسیط مجدد یا همان کاهش از میزان هر قسط می‌دهد مثلا اگر پیش از این بدهکار موظف به پرداخت ۲ سکه در ماه بوده اکنون به کمتر از این موظف می‌شود.
گرانی سکه طلا عامل بحران ازدواج
گرانی سکه : یک جامعه شناس و استاد دانشگاه هم معتقد است: افزایش قیمت سکه و طلا کاهش چشمگیر ازدواج را در پی دارد و به زودی با بحران ازدواج روبرو می‌شویم.
| وی با اشاره به این که بر خلاف تصور گرانی سکه سبب افزایش آمار طلاق در جامعه می شود گفت: این افزایش سبب ایجاد حسن ناامنی در میان مردان شده و ناسازگاری را در زنان شوهردار بیشتر می کند. |
لزوم فرهنگسازی
گرانی سکه : مهریه نشان دهنده سپردن تعهد از سوی مرد به زن به منظور تأمین زندگی او است. مواردی از قانون به مرد اختیار مطلقی در اموری همچون طلاق، حضانت و فرزندان وغیره را می دهد. در چنین مواقعی مهریه مانند دیگر حقوق مالی زن می تواند ابزاری برای جلوگیری از تضییع حقوق آنها به شمار آید اما متأسفانه تعیین مهریه های سنگین در چندسال اخیر رواج زیادی یافته و این امر از موانع ازدواج، بالا رفتن سن ازدواج و یا روانه شدن جوان ها به سوی زندان ها است.
کارشناسان معتقدند این باور غلط که مهریه را چه کسی داده و چه کسی گرفته باید از بین برود و جوانان با توجه به وضعیت مالی و توانایی شان در پرداخت مهریه اقدام تعیین مهریه کنند. البته این کار نیاز به فرهنگسازی و آگاهی جوانان درباره شرایط پرداخت مهریه دارد.