آن‌چه برای فرزند شما رخ می‌دهد:
آیا آماده‌اید وضعیت فرزند دلبندتان را در این هفته توصیف نماییم؟ در هفته‌ی پانزدهم بارداری در درون رحم شما اتفاقات شیرینی در حال رخ دادن است. جنین وروجک‌تان در خانه‌ی گرم و نرمش یعنی رحم مدام در حال شیطنت است و دوست دارد سر از همه چیز در بیاورد. رشد سریع بدنش نیز در این زمینه به او کمک می‌کند. در این هفته روند رشد و تکامل هفته‌های گذشته با سرعت بسیار بالاتری ادامه می‌یابد. سیستم اسکلتی و عضلانی جنین اکنون تکامل یافته‌تر و قوی‌تر از قبل شده‌اند. اندازه‌ی پاهای او بزرگ‌تر از دست‌هایش شده، ناخن‌های دستانش در حال رشد هستند و به تدریج می‌تواند تمامی مفاصلش را تکان دهد.
او هر روز داخل رحم شما برنامه‌ی منظم کلاس ایروبیک را برگزار می‌کند، می‌چرخد، خم می‌شود، به شکل حلقه درمی‌آید، شما را لگد باران می‌کند و حتی ممکن است گاهی تا پنج دقیقه حرکت دائمی داشته باشد. در این هفته شاید بتوانید بعضی از این شیطنت‌ها را احساس کنید و شدیداً به وجد بیایید. اما اگر هم چیزی را احساس ننمودید نگران نشوید، زیرا هر چند حرکات جنین از هفته‌ی 7 و یا 8 بارداری شروع شده است، اما شما معمولاً از هفته‌ی 16 الی 20 ممکن است اولین حرکات جنین را حس کنید. با پیشرفت بارداری قدرت و نظم حرکات جنین افزایش می‌یابد و احساس آن‌ها به راحتی امکان‌پذیر خواهد شد. در آن زمان می‌بایست با دقت به حرکات او توجه کنید و هر زمان که متوجه کاهش حرکاتش شدید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا در صورت لزوم برای اطمینان از سلامت جنین تست بدون استرس و یا پروفایل بیوفیزیکی را درخواست نماید. توصیه‌ی ما به شما این است که با شروع سه‌ماهه‌ی سوم بارداری روزانه بخشی از وقت خود را صرف شمارش حرکت‌های وروجک‌تان نمایید.
در نمای ظاهری در هفته‌ی پانزدهم بارداری پوست لطیف جنین که از 3 لایه (اپیدرم یا روپوست، درم و لایه‌ی زیرپوستی) تشکیل شده است، هم‌چنان نازک و در حال تکامل می‌باشد و غده‌های عرقی نیز کم کم در حال ظاهر شدن هستند. همان‌طور که قبلاً گفتیم موهای ظریف فرزند شما که حالا پشت، شانه‌ها و گوش‌هایش را پوشانده است در این مرحله به کرک روی میوه‌ها (مانند هلو) شباهت دارد. البته هنوز رنگدانه‌ها اثر خود را نشان نداده‌اند و در نتیجه موهای او مانند تصورات شما نیستند. این موهای نرم با رسیدن به هفته‌های آخر حاملگی می‌ریزند اما در مواردی هم ممکن است تا اندکی پیش از تولد و یا حتی کمی بعد از آن هم باقی بمانند. در این زمان احتمال دارد مژه‌ها و ابروها هم ظاهر شده باشند.
خبر هیجان‌انگیز پانزدهمین هفته از بارداری این است که توانایی‌های جنین شما به طور قابل توجهی توسعه یافته‌اند. قبلاً گفتیم که در اثر تکامل ساختاری گوش، او کم کم می‌تواند صدای مادر و پدرش را بشنود. مایع آمنیونی که در اطراف دردانه‌ی شماست به بهترین نحو مسئولیت انتقال صداها به او را انجام داده و کمک می‌کند تا او با گوش‌های تیزش علاوه بر صدای شما، تمامی صداهای محیط اطرافش حتی صدای معده و تپش قلب‌تان را نیز بشنود. هیجان‌انگیز نیست؟ جالب‌تر اینجاست که اگرچه کوچولوی شما هنوز نمی‌تواند تصویری را ببیند و درک کند اما در این مقطع از بارداری چشم‌هایش که به واسطه‌ی پلک‌ها (که تا هفته‌ی بیست و هفتم همین وضع را دارند) بسته شده‌اند به نور واکنش نشان می‌دهند و اگر شما نور شدیدی را به طرف شكم خود بتابانید، احتمالاً فرزندتان خوشش نمی‌آید و سر خود را از طرف نور برمی‌گرداند. علاوه بر این در حوالی این اوقات بارداری، اندام‌های تخصص‌یافته‌ی چشایی نیز به تدریج شروع به شکل‌گیری کرده تا بتوانند در آینده مزه‌ها را تشخیص دهند.
در این هفته جنین شما هنوز هم سکسکه می‌کند، اما شما نمی‌توانید سکسکه‌هایش را که کمکی برای تکامل سیستم تنفسی اوست بشنوید، زیرا اکنون مجاری هوایی او به جای هوا با مایع پر شده است. هیچ جایی برای نگرانی وجود ندارد و این فرآیند برای سلامت فرزند شما ضروری است. علاوه بر این تنفس جنین که به جای هوا با مایع آمنیوتیک در حال انجام است نیز به تکامل سیستم تنفسی او کمک می‌کند. با این کار ریه‌های کوچکش قوی شده و به تدریج و در طی هفته‌های پیش رو، کیسه‌های هوایی اولیه در آن شکل می‌گیرند و کم کم رشد می‌کنند. او مدام در حال تمرین است و روز به روز بیشتر آماده می‌شود که در پایان بارداری از زیستگاه گرم و نرم خود به خانه آرام شما بیاید و به زندگی‌تان شور و هیجان ببخشد.
اگر دوست دارید بدانید که با وجود این همه فعالیت اندازه‌ی فرزندتان چه قدر است، می توانید یک پرتقال متوسط را در دست بگیرید و به آن نگاه کنید. او اکنون هم قد و قواره همین پرتقال است. این وروجک هنوز به اندازه‌ای کوچک است که در کف دست شما جای می‌گیرد. اما سریع و سریع‌تر رشد می‌کند و هر هفته بیشتر و بیشتر شبیه کودکی می‌شود که در رؤیایتان تصور می‌کنید. اگرچه شما تاکنون ممکن است بین 2/2-5/4 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کرده باشید، اما وروجک شما تنها در حدود 70 تا 80 گرم وزن دارد و قد او از فرق سر تا پا در حدود 11-9.1 سانتی‌متر است. توجه داشته باشید تکامل هر جنینی با جنین دیگر متفاوت است و هر توضیحی که در هر هفته (دیدگاه کلی برای تکامل جنین) ارائه می‌دهیم ممکن است مقداری دیرتر و یا زودتر برای فرزند شما رخ دهد و جای نگرانی نیست.
خبر خوش اینکه در این هفته اندام‌های تناسلی جنین به قدری تکامل یافته‌اند که پزشک احتمالاً می‌تواند در هنگام سونوگرافی جنسیت او را ببیند! اما اگر هم چنین اتفاقی نیفتاد ناراحت نشوید. تعیین جنسیت به عواملی از قبیل میزان شفافیت تصویر و وضعیت قرارگیری این وروجک در داخل رحم در زمان انجام سونوگرافی بستگی دارد. فرزند شما ممكن است به حالت حلقه زده قرار گرفته و یا پشتش را به شما کرده باشد تا شما را سر كار بگذارد و کنجکاوتر کند، اگر چنین بود تا سونوگرافی برنامه‌ریزی شده‌ی بعدی خود صبر کنید تا متوجه شوید این مستأجر بازیگوش شما دختر است یا پسر.
آن‌چه برای شما رخ می‌دهد:
در پانزدهمین هفته از بارداری به دلیل رشد بیشتر جنین، شما نیز از نظر ظاهری دچار تغییر خواهید شد. با شروع سه‌ماهه‌ی دوم انتظار می‌رود که شکم شما بزرگ‌تر به نظر برسد و بسیاری از دوستان و همکارا‌ن‌تان متوجه شوند که مستأجری کوچک در بدن شما مستقر شده و شما او را با آغوش باز پذیرفته‌اید. اگر تا به حال برای خرید لباس‌های زیبای دوران بارداری اقدام نکرده‌اید، اکنون وقت آن رسیده است. البته اگر هنوز هم شکم شما بزرگ نشده است، اصلاً نگران نشوید. فراموش نکنید تغییرات بدن شما خاص خود شماست و بنابراین نیازی نیست شکل بدنتان را با خانم‌های باردار دیگر مقایسه نمایید. به عنوان مثال شکم خانم‌هایی که قبلاً زایمان داشته‌اند و یا نفخ دارند زودتر خودنمایی می‌کند و این دلیلی بر رشد نامناسب کوچولوی شما نیست. برای تطابق با شکم در حال رشد خود از این زمان به بعد می‌بایست بیشتر به وضعیت خواب، نشستن و رانندگی خود دقت کنید.
در این هفته با کاهش شدت تهوع و بازگشت تدریجی اشتهایتان وزن شما در حال افزایش است و احتمالاً تا حالا حدود 2 تا 4 کیلوگرم به آن افزوده شده است. البته اگر تغییر وزن اندکی کمتر یا بیشتر از این عدد بود، جای نگرانی نیست. این مسئله به همان تفاوت‌های فردی خانم‌های باردار که به آن اشاره نمودیم برمی‌گردد. به طور کلی می‌توان گفت اگر هفته‌ای نیم کیلو اضافه وزن داشته باشید مطلوب و ایده‌آل است.
تا این هفته اغلب علایم زودرس بارداری از بین رفته‌اند. آیا بهتر از این هم می‌شود؟ شما احتمالاً تاکنون با بارداری و مشکلات آن تطابق یافته‌اید، بسیاری از علایم آن را پشت سر گذاشته، با برخی زندگی مسالمت‌آمیزی دارید و راه کنترل برخی از آن‌ها را می‌دانید. در این هفته علایمی مانند تیرگی رنگ پوست در برخی نواحی، سوزش سردل و سوء هاضمه، نفخ، سردرد، سرگیجه، وریدهای واریسی و درد رباط گرد (درد احساس شده در شکم و نواحی لگنی که ممکن است به کشاله‌ی ران گسترش یابد) را که از یک یا دو هفته قبل با آن‌ها آشنا شده‌اید و شاید هم از این هفته با آن‌ها روبرو شوید را هم‌چنان تجربه خواهید نمود. به جز این مشکلات، هنوز هم ممکن است با برخی دیگر از عوارض بارداری مانند احتقان بینی روبرو باشید و گاهی احساس کنید که نفس کشیدن برای شما سخت شده است، این حالت‌ها اغلب طبیعی بوده و نشانه‌ای از افزایش جریان خون و بازده قلب شماست که برای کمک به تأمین نیازهای بدن شما و کوچولوی محبوب‌تان تا 20% افزایش یافته است.
علاوه بر این‌ها از حالا به بعد ممکن است گاهی هنگام صبح و هنگام برخاستن از خواب متوجه احساس رطوبت در سطح نوک سینه‌هایتان شوید که به دلیل فعالیت تدریجی غدد شیری رخ می‌دهد.
در این روزها ممکن است از نظر عاطفی مجدداً دست‌خوش تغییر شوید و در رابطه با سلامت فرزندتان و مسئولیت‌های پدر و مادر شدن احساس ترس و نگرانی نمایید. بسیاری از والدین این نگرانی را تجربه می‌کنند. سعی کنید تا درباره‌ی این احساسات با یکدیگر صحبت کنید تا از نگرانی‌هایتان کاسته شود. البته در این زمان مسائل دیگری به وجود می‌آید که می‌تواند برای شما جالب باشد و به کاهش احساسات ناخوشایند کمک بسیاری نماید. شما در بهترین سه‌ماهه‌ی دوران بارداری هستید. کاهش مشکلات جسمی، افزایش انرژی و افزایش میل جنسی در این دوران فرصت شگفت‌انگیزی است که می‌تواند روزهای خاطره‌انگیزی را برای شما و همسرتان رقم بزند. روی نقاط مثبت تمرکز کنید و از آن‌ها لذت ببرید.
فراموش نکنید که کم کم برای ویزیت بعدی دوران بارداری خود (پس از ویزیت انجام شده در هفته‌ی 12 بارداری) در حوالی هفته‌ی 16 بارداری آماده شوید.
فعالیت‌های هفته‌ی پانزدهم:
برای بسیاری از خانم‌ها این سؤال پیش می‌آید که در چه وضعیتی بخوابند؟ کم کم و با پیشرفت حاملگی رحم شما بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و خوابیدن به پشت باعث می‌شود تا رحم بر روی وریدهای اصلی‌ای که خون را به قلب باز می‌گردانند فشار آورده که در اثر آن احتمال سرگیجه، افت فشار و کاهش خون‌رسانی به رحم پیش خواهد آمد. به علاوه با پیشرفت حاملگی در هنگام خوابیدن به پشت ممکن است احساس تنگیِ نفس کنید. بنابراین از نیمهی دوم بارداری به بعد نباید به پشت بخوابید. خوابیدن روی شکم هم به رحم شما فشار اضافی وارد می‌کند و باید از آن بپرهیزید. بنابراین بهترین وضعیت برای شما و جنین‌تان خوابیدن به پهلوی چپ است. این کار علاوه بر اینکه جریان خون در بدن شما را بهبود می‌بخشد، به کاهش تورم (اِدم) پاها و دست‌ها هم کمک می‌نماید. پس از این هفته تمرین کنید به صورت درست بخوابید تا به این حالت خوابیدن عادت نمایید.
نگران نباشید:
از این هفته به بعد ممکن است انقباضات غیر قابل پیش‌بینی، غیر ریتمیک، ضعیف و فاقد دردی را تجربه نمایید. نگران نشوید، این انقباضات که به صورت سفت شدن در قسمت شکم و یا رحم احساس شده و گاهی بعد از فعالیت‌های بدنی رخ می‌دهند، «براکستون هیکس» نام دارند که خطری برای شما و فرزندتان نداشته و مانند نوعی تمرین به رحم شما شکل می‌دهند تا آن را برای زایمان آماده کنند.
البته هرگاه انقباضات منظم (بیشتر از 4 انقباض در ساعت)، احساس فشار لگنی ناراحت‌کننده، ترشح مقدار زیادی از مایع یا ماده‌ی چسبناکی که موکوس نام دارد و یا خونریزی را تجربه نمودید، حتماً با پزشک خود تماس گرفته و به بیمارستان مراجعه نمایید. چنین علایمی می‌توانند نشانه‌ای از شروع زودرس زایمان باشند.
بایدها:
- در دوران بارداری مراقب پاهای خود باشید، کفشهای راحت و با سایز مناسب بپوشید (این سایز ممکن است در بارداری تغییر کند). روزی 30 دقیقه پیاده‌روی کنید و از نشستن و ایستادن طولانی بپرهیزید. در هنگام استراحت با قرار دادن چند بالش زیر پاهایتان، آن‌ها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا به بازگشت سریع‌تر خون از پاها به قلب کمک کنید. علاوه بر این برای جلوگیری از ایجاد رگ‌های واریسی و در صورتی که سابقه‌ی ایجاد لخته در پاهایتان را نداشته‌اید، قبل از بلند شدن از رختخواب از جوراب‌های واریس استفاده کنید. البته فراموش نکنید از پوشیدن جوراب‌هایی که کش محکم دارند و به زیر زانو فشار می‌آورند خودداری نمایید.
- اگر ورزش می‌کنید، برای جلوگیری از زمین خوردن همیشه کفشهای محافظ بپوشید و هنگام پیاده‌روی از کفشهای ساق‌دار استفاده کنید. برای کاهش درد سینه‌ها و جلوگیری از افتادگی آن‌ها، حتماً از نیم‌تنه‌های مخصوص ورزشی که سینه‌ها را می‌پوشاند استفاده نمایید.
- اگر به هر دلیلی نمی‌توانید گوشت بخورید، می‌بایست به کمک راه‌های دیگر پروتئین مورد نیاز بدنتان را تأمین نمایید. برخی از منابع غیرگوشتی حاوی پروتئین شامل لبنیات (شیر، پنیر، ماست)، تخم‌مرغ، حبوبات (عدس، لوبیا، لوبیا چشم بلبلی، لوبیا چیتی، لپه)، مغزها (بادام زمینی، گردو، بادام هندی)، سویا و غذاهایی مثل یک فنجان عدس، لوبیا، ساندویچ کره‌ی بادام‌زمینی و یا یک ظرف لوبیا می‌باشند. حتماً به میزان چربی و کلسترول غذاهای غیرگوشتی توجه کنید. بهتر است از لبینات کم چرب استفاده کنید و بیش از 4 زرده‌ی تخم‌مرغ در هفته میل نکنید.
- با استفاده از یک مشت آجیل سالم (بادام، بادام‌زمینی، گردو و پسته) به عنوان میان‌وعده، مقادیر مناسبی از پروتئین، منیزیم و ویتامین E و B را به بدنتان برسانید. البته از زیاده‌روی و یا مصرف آجیل‌های شور پرهیز نمایید.
- اگر در دوران حاملگی متوجه وجود زگیل‌هایی در اطراف واژن و یا مقعد (که به آن زگیل‌های تناسلی می‌گویند) شدید حتماً به پزشک خود مراجعه کنید و موضوع را با وی مطرح نمایید.
- ممکن است هنوز هم مقدار زیادی ترشحات بی‌رنگ (یا شیری رنگ) و کش‌دار (شبیه سفیده‌ی تخم‌مرغ) را تجربه نمایید که در این روزها کاملاً طبیعی است. رعایت بهداشت فردی، استفاده از لباس زیر نخی و تعویض مرتب لباس به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشید.
- در اثر تغییرات سیستم ایمنی در بارداری احتمال ابتلا به بعضی عفونت‌های خاص و یا سرماخوردگی و آلرژی افزایش می‌یابد. با پرهیز از دود سیگار، گرد و غبار و استفاده از بخارساز یا مرطوب‌كننده‌های هوا و مصرف مایعات فراوان به حفظ سلامتی خود و در نتیجه فرزندتان کمک کنید. اگر احساس نمودید حالتان مساعد نیست از مصرف خودسرانه‌ی داروها خودداری نموده و موضوع را با پزشک یا مامای خود در میان بگذارید.
- استراحت کنید و با فراگیری و انجام تمرین‌های تنفسی بسیاری از نگرانی‌ها، اضطراب‌ها و حتی تنگیِ نفس‌های خفیف رایج در بارداری از شما دور شود.
- در صورتی که احساس ناراحتی قلبی و تنگی نفس شدید دارید و یا ناخن‌هایتان کبود می‌شود حتماً با پزشک خود ملاقات کنید.
نبایدها:
- استفاده از وان آب داغ و یا سونا در دوران بارداری می‌تواند دمای بدن جنین شما را هم بالا برده و از طرفی دمای بالای 39 درجه‌ی سانتیگراد با ناهنجاری‌های نخاعی در جنین و حتی در مواردی که جنین مدت طولانی در معرض دمای بالا باشد با آسیب مغزی در او ارتباط دارد. بنابراین در دوران بارداری از این موارد پرهیز کنید.
- همان‌طور که حتماً تاکنون متوجه شده‌اید، در نیمهی دوم بارداری شما احساس انرژی بیشتری می‌کنید. اما این احساس به این معنا نیست که شما بتوانید کارهای بسیار سنگین روزانه را انجام دهید. از این قبیل کارها بپرهیزید و مراقب سلامت خود و کوچولوی عزیزتان باشید.
- از انجام ورزش در گرمای شدید اجتناب کنید.
- بعد از سه‌ماهه‌ی دوم از انجام ورزش‌هایی که نیازمند دراز کشیدن به پشت هستند، پرهیز کنید.