روزه در دین زرتشت

ادیان گوناگون طی قرون متمادی، هر یك راه و روش و آئین‌های خاصی را برای ارتقای روحی و روانی بر پیروان خود واجب دانسته‌اند.

پیروان ادیان مختلف چگونه روزه می‌گیرند؟

روزه ضمن وجوب در ادیان الهی، انگیزه فطری نیز داشته زیرا بشر تعالی‌طلب كه نمی‌خواست تا سطح حیوانات پایین بیاید و یكسره محكوم تمایلات و شهوات حیوانی گردد، روزه را وسیله و سپری برای مقاومت در برابر این گونه تمایلات قرار داده تا خود را به كمال برساند.

روزه گرفتن در میان ادیان الهی، تاریخی بس طولانی دارد و از جمله عبادات دیرینی است كه پیدایش آن را می‌توان با رانده شدن حضرت آدم و حوا از بهشت مقارن دانست.

«صوم» در لغت به معنای خودداری از عمل است البته در معنای آن این قید را اضافه كرده‌اند كه به معنای خودداری از كارهای مخصوصی است كه دل آدمی مشتاق آن باشد و اشتهای آن را داشته باشد. اما صوم در فرهنگ و شریعت دینی عبارت از خودداری و پرهیز از چیزهایی خاص در زمان معین است.

خداوند در قرآن می‌فرماید: ای كسانیكه ایمان آورده‌اید بر شما روزه نوشته شد همانگونه كه بر اممی كه پیش از شما بودند، نوشته شد.این آیه نشان می‌دهد كه روزه بر مسلمانان و بر امت‌های پیش از آنان نیز واجب بوده است. در روایات اسلامی آمده كه كتاب‌های بزرگ آسمانی همچون تورات، انجیل، زبور، صحف و قرآن در رمضان نازل شده‌اند.

تفاوت روزه در ادیان از جهت تعداد روزها و چگونگی روزه‌هاست، هرچند در ادیان مختلف جزئیات و كیفیت روزه تفاوت دارد اما اصل حكم روزه وجود دارد و هدف آن بطور كلی تهذیب نفس و ایجاد طهارت و پاكی معنوی و رفع رنج و بلاست.

هندوئیسم

هندوئیسم 2500 تا 4000 سال پیش از میلاد، از تمدن دره ایندوس برخاسته است. هندوئیسم دین خدایان است كه اساس آن اعتقاد بر یگانگی هر چیز است. این كلیت، برهمن نامیده می‌شود. هندوها معتقدند هدف از زندگی این است كه ما درك كنیم بخشی از خدا هستیم كه می‌توانیم این سطح حیات را ترك كرده و به خدا بازگردیم. این آگاهی حقیقی فقط با ورود به چرخه تولد، مرگ و زندگی كه سمسره خوانده می شود امكان پذیر است.

موفقیت هركس در این راه با مقدار اعمال خوب و بدش ارزیابی شده و تعیین‌كننده تناسخ بعدی اوست. خدمت به دیگران و قربانی كردن، موجب ارتقاء درجه و تولد دوباره فرد در درجه بالاتر می‌شود و انجام اعمال بد، او را به سطح پایین‌تر یا حتی به سطح یك حیوان تنزل می‌دهد.

هندوها معمولاً در روزهای ماه جدید و جشن‌هایی مانند SHIVRATRI، DURGA PUJA و SARASWATI PUJA روزه می‌گیرند. زنان شمال هند در روز KARVA CHAUTH هم روزه می‌گیرند.نحوه روزه بستگی به خود فرد دارد. ممكن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت 24ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.

هدف از این روزه، افزایش تمركز در مدیتیشن یا عبادت برای تطهیر درون است و گاهی به عنوان دادن یك قربانی در نظر گرفته می‌شود.

بودیسم

دین بودا برخاسته از آموزش‌های «سیدارتا گوتاما» است كه 535 سال پیش از میلاد به شكوفایی رسید و بودا نام گرفت. او سیاق میانه‌روی را جایگزین ریاضت‌های شدید جسمی یا دنیاپرستی و خوش‌گذرانی زیاد كرد. سال‌ها پس از مرگ بودا، آموخته‌های او به رشته تحریر درآمد و تریپی تاكا نام گرفت.

بودایی‌ها به اصل تناسخ روح و چرخه حیات معتقدند، بدین صورت كه هر كس روند تولد، زندگی و مرگ را می‌پیماید. پس از این چرخه، اگر فرد وابستگی خود به جسم و علائق را رها كند می‌تواند نیروانا را كسب كند.همه فرقه‌های اصلی بودیسم دوره‌هایی برای روزه دارند كه معمولاً روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. در آیین بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، ولی استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه بودائیان روشی برای پاك سازی است.

راهبان بودایی برای آزادسازی ذهن روزه می‌گیرند. بعضی از راهبان بودایی كشور تبت، برای كمك به رسیدن اهداف یوگا، نظیر انرژی درونی، روزه می‌گیرند.

آئین جین

- زاهدان پیرو آئین جین برای ایجاد آمادگی روحی خود برای برخی جشن‌ها و اعیاد روزه نگه می‌دارند، همچنین پارسایان آئین جین بهترین مرگ را مرگ در اثر پرهیز كامل از غذا و آب می‌دانند و بسیاری از آنها داوطلبانه راه روزه‌دار را در پیش می گیرند تا بدین طریق به زندگی خود پایان بخشند.

لامائیسم

لامائیست‌ها در هر ماه روزهای 14 و 15 و 29 و 30 تنها از غذای آردی و چای تناول می‌كنند ولی پارسایان این مذهب در طول این چهار روز تا غروب آفتاب هیچ نمی‌خورند.

صابئین

صابئین یا مندائیان (پیروان حضرت یحیی) در روزهای ویژه‌ای از سال كه آنها را مبطل می‌نامند از خوردن گوشت، ماهی، تخم مرغ خودداری می‌كنند از جمله این روزها 26 و 27 و 28 و 29 و 30 ماه سمبلتا، روزهای ششم و هفتم ماه دولا و روز دوم ماه هطیا است.

آنها روزه واقعی را روزه‌دار بودن اعضا و جوارح آدمی می‌دانند كه در كتاب كنزاربا یا صحف آدم مقدس‌ترین كتاب مندائی‌ها آمده است: «ای مومنان برایتان گفتم كه روزه بزرگ فقط نهی از خوردن و آشامیدن نیست بلكه دیدگانتان را از نگاههای هیز و شیطانی و گوشهایتان را از شنیدن حرفهایی كه مردم در خانه خود می‌زنند برحذر دارید و زبانهایتان را به گفتارهای دروغ و ناپسند نیالائید و .... ».

زرتشتی

در آیین زرتشت، زرتشتیان باید در سه بخش معنوی "شنوایی"، "اندیشه" و "احساس" همیشه روزه باشند؛ به آن معنا كه از طریق این سه حس از نیكی دور نشوند و "اندیشه و احساس و شنوایی"شان همیشه سرشار از نیكی باشد. با این‌حال زرتشتیان برای افراط نكردن در خوردن گوشت حیوانات روزهای دوم و دوازدهم و چهاردهم و بیست و یكم هر ماه زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می‌كنند. همچنین زرتشتیان پس از مرگ یكی از نزدیكان، به مدت سه شب از پختن یا خوردن گوشت پرهیز می‌كنند.

یهودیت

موسی مردمش را از اسارت مصر خارج ساخت و كتاب خود را از سوی خدا به آنها عرضه كرد. سپس یوشع نبی آنها را به سرزمین موعود برد. جایی كه ساموئل، پادشاهی عبرانیان را تأسیس كرد.

داوود پیامبر، اورشیلم را بنا نهاد و سلیمان اولین معبد را بنا كرد كه در سال 70 پس از میلاد تخریب شد. یهودیان به پیامبر آخرالزمانی معتقدند كه می‌آید و آن معبد را از نو بنا می‌كند.

یهودی‌ها در یوم كیپور (YOM KIPPUR) روزه می‌گیرند. یوم كیپور تعطیلی مذهبی یهودیان در ماه سپتامبر یا اكتبر است كه مردم در آن روز روزه می‌گیرند و در كنیسه، دعای صبر می‌خوانند. آن روز را، روز كفاره هم می‌گویند.

یهودیان شش روز دیگر را نیز روزه می‌گیرند كه " TISHA B'AV " ( نهم آوریل، روزی كه معبد یهودیان در آن روزتخریب شد) از آن جمله است.

در «یوم كیپور» و " TISHA B'AV " خوردن و آشامیدن از زمان غروب آفتاب تا غروب بعدی به مدت 24 ساعت ممنوع است، در حالی كه در سایر ایام روزه ا، این محدودیت از طلوع تا غروب آفتاب است.

هدف از روزه در دین یهودیت، استغفار از گناهان یا درخواست حاجت خاصی از خداست.

مسیحیت

حضرت مسیح، پسر مریم مقدس كه مورد آزار یهودیان هم وطن خود قرار گرفته بود، پیام جدیدی از خداوند متعال ارائه كرد. در طول سفرهای حضرت مسیح 12 مُرید (كه بعدها حواریون نام گرفتند) همراه وی بودند تا آموزه‌های دینی را از او بیاموزند. مسیح در دوران خود معجزه‌های زیادی بر مردم عرضه كرد تا آموخته‌هایش را ملموس‌تر سازد.

مسیحیت فرقه‌های زیادی دارد كه شاید به دلیل عدم تفاهم بر روی اصول دینی، فرهنگ متفاوت مسیحیان و سلیقه‌های شخصی بوده است. گاهی تفاوت اعتقادی بین این فرقه‌ها آنقدر زیاد است كه شاید هر كدام دین متفاوتی به نظر آیند.

آیین كاتولیك

كاتولیك‌ها در روزهای چهارشنبه خاكستر «ASH WEDNESDAY» (اولین روز ایام روزه مسیحیان) و جمعه‌های ایام روزه «LENT» و جمعه پاك «GOOD FRIDAY» روزه می‌گیرند و از خوردن گوشت خودداری می‌كنند. كاتولیك‌ها قرن‌های متمادی از خوردن این ماده غذایی در تمام جمعه‌ها منع شده بودند، اما از اواسط دهه 1960 خودداری از مصرف گوشت در جمعه‌های خارج از ایام روزه، به نظر محلی و شخصی افراد واگذار شد.

در روز چهارشنبه خاكستر و جمعه پاك، خوردن دو وعده غذایی كوچك و یك وعده غذایی عادی جایز است، اما خوردن گوشت ممنوع است. در سایر جمعه‌های ایام روزه نیز مصرف هر نوع گوشتی حرام است. برای روزه‌های اختیاری در روزهای جمعه، برخی افراد به جای خودداری از غذا خوردن، ریاضت دیگری را برای تقرب در نظر می‌گیرند یا نماز مخصوصی را می‌خوانند.هدف از این روزه كنترل هواهای نفسانی و ریاضت كشیدن برای بخشایش گناهان و همدردی با فقراست.

آیین ارتدوكس شرقی

در این فرقه، دوره‌های متعددی برای روزه وجود دارد كه شامل ایام روزه «LENT»، روزه‌های رسولان «APOSTELS»، روزه آسودن یا دورماسیون «DORMITION»، روزه تولد مسیح «NATIVITY» و روزه‌های دیگر است. هر چهارشنبه و جمعه، روزهای روزه به شمار می‌آیند به غیر از آنهایی كه در هفته‌های خالی از روزه واقع می‌شوند.

در روزه این آیین به طور كلی مصرف گوشت، لبنیات و تخم مرغ ممنوع است. ماهی در برخی روزهای روزه ممنوع است و در بعضی روزها مجاز.ارتدوكس‌ها به این دلیل روزه می‌گیرند كه معتقدند پرهیز از شكم پروری، رحمت خدا را برای آنها به ارمغان می‌آورد.

آئین پروتستان

روزه در این آیین، قانون جامعی ندارد، بلكه به انتخاب و صلاحدید افراد، كلیساها، مؤسسات یا انجمن‌هاست.

برخی از افراد كلاً از مصرف غذا و نوشیدنی امتناع می‌كنند؛ بعضی دیگر فقط آب یا آب میوه می‌نوشند؛ یا اینكه فقط غذاهای مشخصی را می‌خورند و از غذاهای خاصی امتناع می‌كنند و با هر وسوسه‌ای مقابله می‌كنند.

هدف از روزه در این آیین، تقویت روح یا به كرسی نشاندن یك سخن حق در جامعه مدنی یا سیاسی است.

آیین مورمن

اولین یكشنبه هر ماه، زمان روزه است. افراد و خانواده‌ها در صورت تمایل ممكن است روزهای دیگری نیز بگیرند. خودداری از خوردن و آشامیدن برای دو وعده متوالی و نیز بخشیدن غذا یا پول به نیازمندان روزداری این فرقه است. بعد از روزه اعضای كلیسا در جلسه روزه و شهادت دادن شركت می‌كنند.

اسلام

در آئین مقدس اسلام روزه جایگاه بسیار خاص و ویژه‌ای دارد و یكی از وسایل تقرب به خداست. دین اسلام كه پس از میلاد مسیح توسط حضرت محمد (ص) در شهر مكه عرضه گردید، از بزرگ‌ترین دین‌های دنیاست. مسلمان‌ها دین اسلام را مكمل دین ابراهیم، داوود، موسی و عیسی دانسته و پیامبرشان را خاتم انبیاء می‌دانند. قرآن كتاب مقدس مسلمانان است و ایشان در اجرای مسائل دینی از احادیث پیامبر و امامانشان سود می‌برند.

مسلمانان یك ماه تمام را روزه می‌گیرند. ماه رمضان نهمین ماه تقویم قمری مسلمانان است كه در این ماه روزه واجب است. این ماه یادآور نزول قرآن بر حضرت محمد(ص) است.مسلمانان برای روزه گرفتن از شروع سحر (اذان صبح) تا غروب آفتاب (اذان مغرب)، از خوردن و آشامیدن اجتناب می‌كنند. همچنین مصرف دخانیات و داشتن رابطه زناشویی در زمان روزه‌داری حرام است. روزه‌داری در این ماه واجب است، ولی مسلمانان در دیگر اوقات سال نیز به دلخواه می‌توانند روزه بگیرند.

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: khabaronlinr.ir