اختلالات عضلات کف لگن (pelvic floor dysfunction)
اختلالات عضلات کف لگن چیست؟
اختلالات عضلات کف لگن به معنای عملکرد غیرطبیعی عضلات موجود در کف لگن است. کف لگن شما شامل مجموعه ای از عضلات و لیگامان ها و ارگان هایی همانند رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ)، واژن و مثانه در ناحیه لگن می باشد. عضلات و لیگامان های کف لگن همانند یک قلاب از ارگان های موجود در لگن شامل مثانه، انتهای روده بزرگ، پروستات و رحم حمایت می کنند. انقباض و شل کردن عضلات کف لگن در کنترل حرکات روده، ادرار کردن، و انجام فعالیت های جنسی به شما کمک می کند.
اختلالات کف لگن گاهی به شکل شل شدن بیش از اندازه و در بشتر مواقع به صورت سفت بودن غیر طبیعی عضلات کف لگن بروز می کند. در نتیجه به طور مثال ممکن است دفع طبیعی و راحت مدفوع به علت سفتی بیش از حد عضلات کف لگن برای شما مشکل شود. اختلالات کف لگن اگر بدون درمان رها شوند ممکن است منجر به ناراحتی، آسیب بلند مدت روده بزرگ، افتادگی رحم، مثانه یا روده، بی اختیاری ادرار یا مدفوع، یبوست مزمن، دردهای لگنی و شکمی شوند.
در ادامه این مقاله موارد زیر شرح داده می شوند:
- علایم اختلالات کف لگن
- انواع اختلالات کف لگن
- دلایل اختلالات کف لگن
- تشخیص اختلالات کف لگن
- درمان اختلالات کف لگن
علایم اختلالات کف لگن
شماری از علایم مرتبط با اختلال عملکرد کف لگن هستند. اگر شما به اختلال کف لگن مبتلا هستید، ممکن است علایم زیر داشته باشید:
- مشکلات ادراری همانند ادرار کردن اورژانسی یا ادرار کردن دردناک
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع
- یبوست یا افتادگی روده
- کمردرد
- درد در ناحیه لگن، نواحی جنسی یا روده بزرگ
- ناراحتی در هنگام انجام مقاربت برای خانم ها
- فشار در ناحیه لگن یا روده بزرگ
- اسپاسم های عضلانی در لگن
انواع اختلالات کف لگن
انسداد دفع (obstructed defecation): انسداد دفع مشکل در انجام حرکات روده و بیرون دادن مدفوع است. در این بیماری مدفوع به انتهای روده می رسد اما بیمار برای بیرون دادن مدفوع مشکل دارد. در صورت ابتلا به این مشکل شما احساس دفع ناکامل دارید مانند آنکه مدفوع در رکتوم باقی مانده است. انسداد دفع ممکن است که توسط افتادگی ارگان های کف لگن ( روده، رحم، مثانه) یا عملکرد غیر طبیعی (اسپاسم) عضلات کف لگن ایجاد شود.
رکتو سل (افتادگی روده بزرگ): رکتوسل یک بیرون زدگی در دیواره قدامی انتهای روده بزرگ (رکتوم) به سمت واژن است. در حالت طبیعی رکتوم به صورت مستقیم به مقعد متصل می شود. هنگامیکه بیمار مبتلا به رکتوسل برای دفع مدفوع زور میزند، امکان دارد که مدفوع در بیرون زدگی غیرطبیعی رکتوم که به سمت واژن برجسته شده است، گیر بیفتد. این مشکل مانع از دفع کامل مدفوع است. معمولا رکتوسل در مراحل ابتدایی سبب ایجاد علایم نمی شود. با بزرگ تر شدن برجستگی و پیشرفت بیماری، انجام دفع برای بیمار مشکل می شود و ممکن است که مقداری نشت مدفوع (بی اختیاری مدفوع) با حرکات روده برای بیمار پیش بیاید. رکتوسل در خانم هایی که زایمان داشته اند شایع تر از آقایان می باشد. علت ایجاد رکتوسل معمولا به علت ضعف عضلات کف لگن و نیز نازک شدن بافت بین رکتوم و واژن است. مراحل اولیه و پیشرفت نیافته رکتوسل با فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک درمان پذیر است.
افتادگی ارگان های کف لگن (pelvic floor prolapse): همانطور که پیشتر گفته شد کف لگن شامل مجموعه ای از عضلات و لیگامان ها و ارگان هایی همانند رکتوم، واژن و مثانه می باشد. کشیده شدن و فشار آمدن به عناصر کف لگن ممکن است با افزایش سن یا پس از زایمان رخ دهد. علایم این بیماری معمولا شامل مشکل در تخلیه کامل ادرار یا مشکل در دفع کامل مدفوع، بی اختیاری یا احساس فشار در ناحیه لگن است. با توجه به میزان نزول ارگان، افتادگی ها به چند درجه تقسیم می شوند. ثابت شده است که افتادگی های خفیف که در آنها ارگان (رحم، مثانه یا انتهای روده بزرگ) از واژن یا مقعد بیرون نیامده است با فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک درمان می شوند.
یبوست عملکردی (functional constipation)دفع دیسینرژیک (dyssynergic defecation): یا انقباض متناقض عضله پوبورکتالیس (paradoxical puborectalis contraction): شیوع یبوست در جامعه در حدود 11 درصد است و از این تعداد بیش از 50 درصدشان به دفع دیسینرژیک مبتلا هستند. عضله پوبورکتالیس بخشی از کنترل عضلانی دفع مدفوع است. این عضله همانند یک قلاب به دور ناحیه انتهایی روده بزرک (رکتوم) پیچیده است. در حین حرکات روده، عضله پوبورکتالیس باید شل شود تا با حرکات روده، دفع مدفوع میسر شود. در صورتیکه این عضله شل نشود یا به علت انقباض متناقض سفت تر شود، در هنگام زور زدن برای دفع مدفوع، حس شما همانند فشار دادن یک در بسته است. یک روش درمانی ثابت شده و دایمی در این نوع از یبوست، فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک می باشد.
درد دنبالچه (coccyalgia ): دنبالچه (کوکسیس) استخوان کوچک انتهایی ستون فقرات است. درد دنبالچه یا همان کوکسالژیا درد این استخوان است. درد معمولا با حرکت و نشستن طولانی بدتر می شود و در برخی از موارد هنگام دفع بیمار درد دارد.
سندرم اسپاسم عضلات کف لگن: این سندرم، اسپاسم عضلات کف لگن است. اسپاسم ها ممکن است بعد از داشتن حرکات روده یا بدون هیچگونه دلیل مشخصی باشند. بیماران اغلب دوره های طولانی فشار کنگ و مبهم زیاد در ناحیه انتهایی روده بزرگ دارند. ممکن است که این علایم هنگام نشستن یا دراز کشیدن بدتر شود. اسپاسم کف لگن در خانم ها شایع تر از آقایان می باشد.
چه چیز سبب اختلال عملکرد کف لگن می شود؟
در حالیکه دلایل اصلی اختلالت کف لگن در حال تحقیق می باشد، پزشکان اختلالات کف لگن را به مشکلات وقایع یا اتفاقاتی که سبب ضعیف شدن عضلات لگن یا پارگی بافت پیوندی می شود، مرتبط می دانند. از جمله این موارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زایمان
- آسیب های تروماتیک به ناحیه کف لگن
- چاقی
- جراحی لگن
- آسیب عصب کف لگن
تشخیص
عدم انجام خودتشخیصی مهم است زیرا ممکن است علایم شما دلالت بر مشکل جدی تری داشته باشد.
پزشک شما برای آنکه مشکل شما را تشخیص دهد لازم است که تاریخچه پزشکی شما را بررسی و علایم تان را مشاهده کند. پس از انجام مشاوره اولیه پزشک تان یک ارزیابی فیزیکی انجام می دهد تا اسپاسم ها و گره های عضلانی را بررسی کند. پزشک همچنین ضعف عضلانی را بررسی می کند. به منظور بررسی کنترل عضلات کف لگن و انقباض های عضلات کف لگن ممکن است پزشک برای شما معاینه داخل واژن یا داخل مقعدی انجام دهد.
با توجه به مشکل شما ممکن است که پزشک انجام آزمایش های تخصصی همانند مانومتری آنورکتال، سونوگرافی داخل مقعدی، نوار عصب از اعصاب ناحیه لگنی، مطالعه زمان عبور مدفوع در کولون (colon transit time)، دفکوگرافی (defecography) را توصیه کند.
درمان اختلالات کف لگن
درمان بستگی به علت اختلال و شدت علایم شما دارد. خوشبختانه درمان جراحی تنها در موارد نادری از اختلالات کف لگن همانند افتادگی های شدید (بیرون آمدن رحم یا مثانه از واژن) ضرورت دارد و در بیشتر مواقع با انجام درمان های غیرتهاجمی همانند فیزیوتراپی کف لگن مشکل بیمار برطرف می شود.
در اختلالات کف لگن هدف از درمان کاهش علایم و نشانه های بیماری است. درمان اختلالات کف لگن معمولا شامل موارد زیر یا ترکیبی از همه آنها است.
- ایجاد تغییر در برنامه غذایی بیمار به طور مثال افزودن فیبر و افزایش مایعات به رژیم غذایی بیمار به منظور راحت تر کردن حرکات روده
- فیزیوتراپی کف لگن و استفاده از بیوفیدبک: این روش درمانی که توسط فیزیوتراپیست متخصص و آموزش دیده کف لگن اجرا می شود با هدف بهبود حس ناحیه انتهایی روده (رکتوم) و نیز تقویت و/یا شل سازی عضلات کف لگن انجام می شود. در این روش از تحریکات الکتریکی، بیوفیدبک، شاک ویو، آموزش، ورزش های مخصوص، لیزر و درمان های دستی تخصصی استفاده می شود. با توجه به تحقیقات انجام شده، بیوفیدبک در بیش از 70 درصد از بیماران مبتلا به یبوست و دردهای لگنی موثر بوده است و نتایج درمانی آن تا 2 سال پس از بهبود نیز پایدار می ماند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقاله فیزیوتراپی کف لگن در همین سایت را مطالعه فرمایید.
- استفاده از داروها ضد التهابی یا تزریقات لوکال
- Nygaard I., Barber M.D., Burgio K.L., Pelvic Floor Disorders Network Prevalence of symptomatic pelvic floor disorders in US women. JAMA. 2008;300(11):1311–1316. [PMC free article][PubMed] [Google S 5. Eaton J., Thapa P., Zinsmeister A., Choung R.S., Bharucha A., Locke G. The incidence rate of clinically diagnosed dyssynergic defecation in the community [abstract] Am J Gastroenterol. 2009;104(suppl 3):S487. Abstract 1305. [Google Scholar]
cholar]
- Haylen B.T., de Ridder D., Freeman R.M., International Urogynecological Association; International Continence Society An International Urogynecological Association (IUGA)/International Continence Society (ICS) joint report on the terminology for female pelvic floor dysfunction. Neurourol Urodyn. 2010;29(1):4–20. [PubMed] [Google Scholar]
- Sinaki M., Merritt J.L., Stillwell G.K. Tension myalgia of the pelvic floor. Mayo Clin Proc. 1977;52(11):717–722. [PubMed] [Google Scholar]
- Bharucha A.E., Trabuco E. Functional and chronic anorectal and pelvic pain disorders. Gastroenterol Clin North Am. 2008;37(3):685–696. [PMC free article][PubMed] [Google Scholar]
- Whitehead W.E., Bharucha A.E. Diagnosis and treatment of pelvic floor disorders: what’s new and what to do. Gastroenterology. 2010;138(4):1231–1235. 1235.e1-e4. [PMC free article][PubMed] [Google Scholar]
- Morin M, Dumoulin C, Bergeron S, Mayrand M, Khalifé S, Waddell G, Dubois M, Provoked vestibulodynia (PVD) Study Group Randomized clinical trial of multimodal physiotherapy treatment compared to overnight lidocaine ointment in women with provoked vestibulodynia: design and methods. Contemp Clin Trials. 2016;46:52–59. doi: 10.1016/j.cct.2015.11.013. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
- Eftekhar T, Sohrabi M, Haghollahi F, Shariat M, Miri E. Comparison effect of physiotherapy with surgery on sexual function in patients with pelvic floor disorder: a randomized clinical trial. Iran J Reprod Med. 2014;12(1):7–14. [PMC free article][PubMed] [Google Scholar]
- Rao S.S., Patcharatrakul T. Diagnosis and treatment of dyssynergic defecation. J. Neurogastroenterol. Motil. 2016;22:423–435. doi: 10.5056/jnm16060. [PMC free article][PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]