آموزش وضو نماز، غسل، تیمم اهل سنت مذهب حنفی:
(اگر فعل" وقت نداری شیرکن بعدا" بخوان)
#تقلید:
شناخت دین اسلام و درک اصول و احکام آن مستلزم تلاش و کوشش فراوانی است که به آسانی به دست نمیآید به همین علت دانشمندانی هستند که سالیانی دراز جهد و کوشش خویش را در این راه صرف نموده و زحمات و سختیهای فراوانی را متحمل شده‌اند تا اصولی تدوین کرده و احکام اسلامی را بنا بر آن اصول از آیات و احادیث استخراج نمایند و به دیگران نیز بیاموزند. آنان عالمان و متخصصان دین اسلام و جانشینان پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم محسوب میشوند که به هر یک از آنها «مجتهد» گفته میشود.
یک انسان بالغ دختر یا پسر حتما باید از مسائل دینی خود آگاه بوده و لازم است از یک مجتهد کامل تقلید نماید و مسائل دینی خویش را طبق دستور آن مجتهد انجام دهد تا اعمال وی نزد خداوند مقبول واقع گردد. بنابراین به افرادی که از مجتهدین پیروی میکنند «مُقلِّد» گفته میشود. مجتهدین اهل سنت و الجماعت در اصول دین حضرت امام ابوالحسن اشعری و حضرت امام ابومنصور ماتریدی است و در فروع دین حضرت امام اعظم ابوحنیفه، حضرت امام مالک، حضرت امام شافعی و حضرت امام احمد بن حنبل رحمهم الله تعالی میباشند.
دستورهای عملی اسلام برنامه زندگی هر مسلمان است که از زمان بلوغ آغاز میشود. علائم و نشانه‌های بلوغ در پسرها و دخترها متفاوت است. مهم‌ترین آنها در پسرها «احتلام» و در دخترها «عادت ماهانه» است که به محض مشاهده این علائم، دستورات دین اسلام لازم شده و شخص نیز «مُکلَّف» میگردد. ممکن است افرادی باشند که این علائم را مشاهده ننموده اما از لحاظ سنّی به حد بلوغ رسیده باشند که بر این اشخاص نیز رعایت دستورات اسلامی الزامی است. حداقل بلوغ سنی در پسرها از «12» سالگی و در دخترها از «9» سالگی است و حداکثر آن نیز در هر دو در «15» سالگی است.
یکی از ارکان مهم دین اسلام خواندن نماز است که در آیات و احادیث متعددی برای برپا داشتن این فریضه الهی تأکید بسیاری شده است. چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرموده است: «نماز ستون دین است هر کس این ستون را برپا دارد همانا دین را بر پا داشته و هر کس آنرا ترک نماید همانا دین را از بین برده است». بنابراین لازم است برای ادای این فریضه مهم الهی مقدمات ذیل انجام شود:
1ـ وضو 2ـ غسل، درصورت جنب بودن 3ـ تیمم، در صورت نبود آب کافی جهت وضو و غسل 4ـ پاک بودن لباس و مکان 5ـ پوشیده بودن عورت 6ـ نیّت 7ـ استقبال (رو به طرف قبله ایستادن) 8ـ اذان و اقامه.
#وضو:
یکی از شرایطی که نمازگزار باید داشته باشد وضو است. وضو باعث پاکی بدن و صفای روح و روشنی دل میگردد و مراحل انجام آن به ترتیب ذیل است: 1ـ اعوذ بالله و بسم الله. قبل از هر چیز به آرامی اَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیْمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیْمِ، میگوییم. یعنی از شرّ شیطان رانده شده به خداوند پناه میبرم و با نام خداوند بخشنده ی مهربان شروع میکنم.
2ـ نیت. سپس اینگونه نیت میکنیم: نیت کردم وضو گرفتن را جهت تقرّب به درگاه الهی. 3ـ شستن دستها تا مچ. دستها را تا مچ سه بار میشوییم و دقت میکنیم که لای انگشتان نیز کاملاً شسته شوند. به هنگام شستن دستها این دعا را میخوانیم: بِسْمِ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّهَ اِلاَّ بِاللَّهِ. 4ـ مضمضه یا شستن دهان. بـا دسـت راست سه بـار بـه دهـان آب میگیـریـم و با غرغره کردن کاملاً آن را میشوییم.
اما در ماه مبارک رمضان به خاطر احتمال رفتن آب به گلو لازم نیست غرغره کرده شود. بهتر است هنگام شستن دهان، دندانها را مسواک زده و یا با انگشتِ شصت و اشاره آنها را تمیز کرد. سپس این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اَعِنِّیْ عَلَی تِلاَوَهِ الْقُرْآنِ وَ عَلَی ذِکْرِکَ وَ شُکْرِکَ وَ حُسْنِ عِبَادَتِکَ. 5ـ استنشاق یا شستن بینی. با دست راست، سه بار آب به بینی گرفته و با دست چپ کاملاً آن را تمیز میکنیم. به هنگام شستن بینی این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اَرِحْنِیْ رَائِحَهَ الْجَنَّه.
6ـ شستن صورت. سپس صورت را از بالای پیشانی ـ از محلی که موی سر روئیده است ـ و از دو طرف تا گوش و از پایین تا زیر چانه سه بار کامل و دقیق میشوییم و ریش خود را نیز خلال میکنیم. به هنگام شستن صورت این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ بَیِّضْ وَجْهِیْ یَوْمَ تَبْیَضُّ وُجُوْهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوْهٌ. 7ـ شستن دست راست. دست راست را از نوک انگشتان تا آرنج سه بار میشوییم. باید توجه داشت که خود آرنج نیز شسته شود. سپس این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اَعْطِنِیْ کِتَابِیْ بِیَمِیْنِیْ وَ حَاسِبْنِیْ حِسَاباً یِسِیْراً.
8ـ شستن دست چپ. دست چپ را نیز همانند دست راست سه بار میشوییم و این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ لاَ تُعْطِنِیْ کِتَابِیْ بِشِمَالِیْ وَ لاَ مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِیْ وَ لاَتُحَاسِبْنِیْ حِسَاباً عَسِیْراً. 9ـ مسح سر و گوش. به دستها آب تازه‌ای گرفته و تَر میکنیم. سپس تمامی سر را با دستهای خیس لمس میکنیم طوری که هیچ جایی از موهای سر خشک باقی نماند. سپس دو انگشت اشاره را به گوشها فرو برده و با انگشتان شصت، پشت گوشها را مسح میکنیم و این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اجْعَلْنِیْ مِنَ الَّذِیْنَ یَسْتَمِعُوْنَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُوْنَ اَحْسَنَهُ.
10ـ مسح گردن. سپس با پشت انگشتان دست در حالی که انگشتان دستها را به هم چسبانیده‌ایم با دست راست طرف راست گردن و با دست چپ طرف چپ گردن را مسح میکنیم و این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اَعْتِقْ رَقَبَتِیْ مِنَ النَّارِ. 11ـ شستن پای راست. پای راست را از نوک انگشتان تا قوزک پا سه بار میشوییم. باید توجه داشت که قوزک پا و لای انگشتان نیز کاملاً شسته شوند. به هنگام شستن پای راست این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ ثَبِّتْ قَدَمِیْ عَلَی الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیْهِ الاَقْدَامُ.
12ـ شستن پای چپ. پای چپ را نیز همانند پای راست سه بار تا قوزک پا میشوییم و این دعا را میخوانیم: اَلَّلهُمَّ اجْعَلْ سَعْیِیْ مَشْکُوْراً وَ ذَنْبِیْ مَغْفُوْراً وَ عَمَلِیْ مَقْبُوْلاً مَبْرُوْراً وَ تِجَارَهً لَنْ تَبُوُرَ بِفَضْلِکَ یَا عَزِیْزُ یَا غَفُوْرُ.
#وضوی جبیره
هرگاه یکی از اعضایی که هنگام وضو شسته میشوند زخمی گردد طوری که آب برای آن مضر باشد باید پارچه‌ای تمیز یا چیزی مانند چسب بر روی آن گذاشت و هنگام شستن سایر اعضاء بر آن قسمت مسح کرد.
#غسل:
یکی دیگر از شرایطی که نمازگزار باید داشته باشد پاک بودن از جنابت ـ شستن تمام بدن ـ است. به این عمل «غُسل» میگویند.
مقدمات غسل
ابتداء دستها را شسته و سپس نجاست را از بدن پاک میکنیم و وضو میگیریم. اگر جایی که غسل میکنیم محلی پست بوده و آب مستعمل در آن جمع شود پاها را پس از اتمام غسل باید شست.
طریقه غسل
غسل را میتوان به دو طریق انجام داد: 1ـ میتوان به نیت غسل تمام بدن را به یکباره در آب فرو برد. مثلاً در آب دریا و رودخانه. 2ـ ابتداء از سر و گردن و بعد از نیمه ی راست بدن و سپس از نیمه ی چپ بدن از هر کدام سه بار آب میریزیم طوریکه هیچ جایی از بدن خشک باقی نماند. بهتر است قبل از غسل نیز همانند وضو با گفتن بسم الله الرحمن الرحیم نیت بکنیم. یعنی غسل را برای اطاعت از دستور خداوند و نیز به جهت تقرب به درگاه وی انجام میدهیم.
اگر آب کافی برای وضو و یا برای غسل نبوده و شخص نیز حداقل 2 کیلومتر از محل آب فاصله داشته باشد و یا به علت مریضی قادر به استفاده از آب نباشد و یا به علّتهای دیگر … به جای وضو یا غسل باید تیمم نمود. تیمم عبارت است از زدن کف دستها بر خاک پاک و کشیدن آنها ابتداء به صورت و سپس به دست راست و چپ.
طریقه تیمم
1ـ نیت. قبل از هر چیز به قصد اطاعت از فرمان خداوند نیت میکنیم. 2ـ زدن کف دستها بر زمین جهت مسح صورت. دو کف دست را بر خاک پاک یعنی جایی که هیچگونه نجاستی در آن جا نبوده است میزنیم. سپس آنها را بر تمام صورت میکشیم طوریکه هیچ جایی از صورت مسح نشده باقی نماند. 3ـ زدن کف دستها بر زمین جهت مسح دو دست. دوباره دستها را بر زمین زده، ابتداء با دست چپ دست راست را تا آرنج مسح میکنیم. البته خود آرنج نیز باید مسح شود. سپس با دست راست دست چپ را نیز مسح میکنیم. اما برای مسح دست چپ لازم نیست که دوباره دستها را بر زمین زد. باید توجه داشت که هنگام زدن کف دستها بر زمین اگر خاک و خاشاکی به دستها بچسبد میتوان برای یک بار به دستها تکان ملایمی داده و آنها را دور نمود.
بقیه شرایط
از دیگر شرایطی که نمازگزار باید داشته باشد پاک بودن لباس و محل اقامه نماز است؛ زیرا نماز در حقیقت راز و نیاز کردن با خداوند بوده و موجب تقرّب به درگاه الهی میشود لذا لازم است لباس و محل اقامه نمازگزار از هرگونه نجاست و کثافات تمیز باشد. همچنین لازم است نمازگزار عورت خود را ـ جاهایی که دیدن و نشان دادن آن حرام است ـ بپوشاند. عورت مردان از ناف تا زیر زانو و عورت زنان همه بدن به جز صورت، دستها تا مچ و پاها تا قوزک است. همچنین لازم است نمازگزار به موقع و سر وقت نماز خود را اداء نماید. بهترین وقتها برای خواندن نماز اول وقت هر نماز است.
پیامبر ما حضرت محمد صلی الله علیه و سلم نیز بسیار سفارش نموده‌اند که نماز در اول وقت خوانده شود؛ زیرا خواندن نماز در اول وقت از ثواب بیشتری برخوردار است. همچنین لازم است نمازگزار رو به قبله باشد. خانه کعبه که در شهر مکه و در کشور عربستان سعودی واقع است قبله همه مسلمانان جهان است. هر مسلمانی که قصد خواندن نماز را دارد حتماً باید رو به قبله (کعبه) باشد.
#اذان و اقامه:
اذان شعار توحیدی مسلمانان بوده و به همه اعلام میدارد که هنگام نماز فرا رسیده است. بنابراین شایسته است هر مسلمانی که قصد خواندن نمازهای پنجگانه را دارد اذان و اقامه بگوید. بهتر است اذان با صدایی خوش و آهنگی دلنشین و با آرامش و طمأنینه ی کامل گفته شود.
کیفیت اذان
«اَللهُ اَکْبَرُ» (4 بار) یعنی: خدا بزرگ است. «اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللهُ» (2 بار) یعنی: گواهی میدهم هیچ معبودی به غیر از خداوند نیست. «اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا رَسُوْلُ اللهِ» (2 بار) یعنی: گواهی میدهم محمد پیام آور خداوند است. «حَیَّ عَلَی الصَّلاَهِ» (2 بار) یعنی: بشتاب بسوی نماز. «حَیَّ عَلَی الْفَلاَحِ» (2 بار) یعنی: بشتاب بسوی رستگاری. «اَللهُ اَکْبَرُ» (2 بار) یعنی: خدا بزرگ است. «لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللهُ» (1 بار) یعنی: هیچ معبودی به غیر از خداوند نیست. البته در نمازهای صبح لازم است پس از «حیّ علی الفلاح» این جمله نیز دو بارگفته شود: «اَلصَّلاَهُ خَیْرٌ مِنَ النَّوْمِ» یعنی: نماز بهتر از خواب است.
کیفیت اقامه
کیفیت اقامه همانند اذان بوده و قبل از شروع به نمازهای فرض گفته میشود. لیکن به آرامی اذان نیست بلکه کمی تندتر از اذان گفته شده و پس از «حیّ علی الفلاح» نیز دو بار «قَدْ قَامَتِ الصَّلاَه» گفته میشود. باید توجه داشت که در هیچیک از اقامه ی نمازهای پنجگانه «الصّلاه خیر من النوم» گفته نمیشود.
ترتیب #نمازهای_پنجگانه
پس از انجام همه این مقدمات باید شروع به خواندن نماز کنیم. اما قبل از شروع باید ترتیب نمازها، تعداد رکعات و نیز تعداد رکعات سنت و فرض آنها را بدانیم.
نماز #صبح:
نماز صبح جمعاً چهار رکعت است. دو رکعت سنت و دو رکعت فرض. ابتداء دو رکعت سنت و سپس دو رکعت فرض را میخوانیم.
نماز #ظهر:
نماز ظهر جمعاً ده رکعت است. چهار رکعت سنت، چهار رکعت فرض و دو رکعت سنت. ابتداء چهار رکعت سنت و بعد چهار رکعت فرض و سپس دو رکعت سنت را میخوانیم.
نماز #عصر:
نماز عصر چهار رکعت فرض است.
نماز #مغرب:
نماز مغرب جمعاً پنج رکعت است. سه رکعت فرض و دو رکعت سنت. ابتداء سه رکعت فرض و سپس دو رکعت سنت را میخوانیم.
نماز #عشاء:
نماز عشاء جمعاً شش رکعت است. چهار رکعت فرض و دو رکعت سنت. ابتداء چهار رکعت فرض و سپس دو رکعت سنت را میخوانیم.
نماز #وتر:
نماز وتر سه رکعت واجب است که پس از نماز عشاء خوانده میشود. وتر نماز جداگانه‌ای از نماز عشاء است و در حقیقت ما روزانه شش گونه نماز میخوانیم. اما چون سبب وجوب نمازهای روزانه اوقات آنها هستند و نمازهای عشاء و وتر نیز هم زمان میباشند ـ البته نماز وتر بعد از نماز عشاء خوانده میشود ـ از این رو عشاء و وتر را یکی به حساب آورده و اصطلاحاً نمازهای پنجگانه اطلاق میگردد. ما در هر شبانه روز جمعاً «32» رکعت نماز میخوانیم که «17» رکعت آن فرض، «12» رکعت آن سنت و «3» رکعت آن واجب است.
نمازهای سنت را به هیچوجه نباید با جماعت خواند و حتماً باید به تنهایی خوانده شود. اما نمازهای فرض در صورت کثرت افراد، سنت است که با جماعت خوانده شود؛ زیرا پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم تأکید بسیاری در این خصوص نموده و فرموده‌اند: «ثواب نمازی که با جماعت خوانده شده، از ثواب نمازی که به تنهایی خوانده شده است «27» برابر بیشتر میباشد».
و نیز در حدیث دیگری میفرمایند:«جماعت سنت مؤکده است، فقط شخص منافق از این سنت روگردان است». لذا نمازهای فرض را تا جایی که میتوانیم باید سعی کنیم با جماعت بخوانیم. اما در صورت تنها بودن میتوان آنرا نیز به تنهایی اداء نمود. اما نماز وتر، به غیر از ماه مبارک رمضان که با جماعت خوانده میشود در بقیه ایام سال باید به تنهایی اداء گردد.
1ـ #نیت. قبل از هر چیز اینگونه نیت میکنیم:
نیت کردم خواندن (2ـ 3ـ 4) رکعت (فرض ـ واجب ـ سنت) نماز (صبح ـ ظهر ـ عصرـ مغرب ـ عشاء ـ وتر) را خالص برای الله .
2ـ تکبیره الاحرام یا تکبیر تحریمه. پس از گفتن نیت، آقایان دو دستان خود را تا نرمه ی گوش و خانمها نیز تا سینه بالا برده و در همان حال باید بگویند: «الله اکبر». باید توجه داشت که هنگام بالا بردن دستها کف آنها رو به قبله باشد.
3ـ گذاشتن دست راست بر روی دست چپ. پس از گفتن الله اکبر، دست راست را بر روی دست چپ، مردها زیر ناف و خانمها روی سینه باید بگذارند. طرز قرار دادن دستها اینگونه است که مردها باید دو انگشت شصت و انگشت کوچک را به مچ دست چپ حلقه کرده و بقیه انگشتان را نیز روی دست چپ، صاف قرار دهند. اما خانمها همـه ی انگشتـان دو دسـت را بـه هـم چسبـانیـده و دست راست را بر روی دست چپ باید بگذارند.
4ـ #ثناء. سپس اینگونه ثناء میخوانیم:«سُبْحَانَکَ اللهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ وَ تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَی جَدُّکَ وَ لاَ اِلَهَ غَیْرُکَ».
5ـ سوره فاتحه. پس از آن، سوره فاتحه را میخوانیم. اما قبلاً باید اعوذ بالله و بسم الله را نیز بگوییم: «اَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیْم، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیْم، اَلْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِیْنَ، الرَّحْمَنِ الرَّحِیْمِ، مَالِکِ یَوْمِ الدِّیْنِ، اِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیَّاکَ نَسْتَعِیْنُ، اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیْمَ، صِرَاطَ الَّذِیْنَ اَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ، غَیْرِ الْمَغْضُوْبِ عَلَیْهِمْ، وَ لاَ الضَّآلِّیْنَ، آمین».
6ـ #سوره. پس از خواندن فاتحه، سوره دیگری را نیز باید بخوانیم. در اینجا برای مثال سوره اخلاص را ذکر میکنیم. باید توجّه داشت که قبل از سوره به هیچوجه نباید اعوذ بالله را گفت: «قُلْ هُوَ اللهُ اَحَد، اَللهُ الصَّمَدُ، لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُوْلَدْ، وَ لَمْ‌یَکُنْ لَّهُ کُفُواً اَحَد».
7ـ #رکوع. پس از خواندن سوره، با گفتن الله اکبر، رکوع کرده و نیم تنه بالا را خم میکنیم طوریکه سر و گردن با سرین برابر گردد. البته برای خانمها اینچنین رکوع کردن لازم نبوده و کافی است که اندکی خم شوند. در همان حال، سه بار آرام و شمرده میگوییم: «سُبْـحانَ رَبِّــیَ الْعَظِیْم».
8ـ بلند شدن از رکوع. سپس با گفتن «سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه»، از رکوع بلند شده و کاملاً صاف میایستیم و در همان حالت ایستاده میگوییم: «رَبَّنَا لَکَ الْحَمْد». باید توجه داشت که این، در صورت خواندن نماز به تنهائی است. اما در صورت خواندن نماز با جماعت، نمازگزار فقط باید «رَبَّنَا لَکَ الْحَمْد» را بگوید.
9ـ #سجده. سپس با گفتن «الله اکبر» به سجده میرویم. طریقه سجده کــردن اینگونه است: ابتداء زانوان خود را بر زمین نهاده و بعد در حالیکه انگشتان هر دو دست را به هم چسبانیده‌ایم، دو کف دست را طوری بر زمین میگذاریم که بتوان صورت را میان آنها قرار داد. سپس بینی و بعد پیشانی را میان دو دست بر زمین میگذاریم. به هنگام سجده باید دقّت کرد که مردها بازوهای خود را از پهلو، و شکم را نیز از ران‌ها دور نگه داشته و خانمها نیز عکس این را انجام دهند. وقتیکه به همین ترتیب سجده کردیم سه بار آرام و شمرده میگوییم: «سُبْحَانَ رَبِّیَ الاَعْلَی». سپس با گفتن «الله اکبر»، از سجده برخاسته و اندکی مینشینیم. و بعد دوباره به سجده رفته و سه بار میگوییم: «سُبْحَانَ رَبِّیَ الاَعْلَی».
10ـ #قیام. پس از اتمام تسبیحات سجده، با گفتن «الله اکبر» بلند شده و میایستیم. طرز برخاستن از سجده بر عکس همان طریقی است که به سجده رفته بودیم. بدین گونه که ابتداء پیشانی و بعد بینی و پس از آن دو دست و سپس زانوان را از زمین بلند میکنیم. بدین ترتیب رکعت اول تمام میشود.
11ـ #رکعت دوم. حالا باید رکعت دوم را شروع کنیم. رکعت دوم نیز همانند رکعت اول است. اما با اندکی تفاوت. در رکعت دوم نباید ثناء «سبحانک» را خوانده و اعوذ بالله را گفت. فقط با گفتن بسم الله الرحمن الرحیم سوره فاتحه و بعد سوره دیگری همانند سوره اخلاص را تلاوت کرده و سپس رکوع و سجود میکنیم. مراحل انجام رکوع، سجده، طرز گفتن تسبیحات و طریقه برخاستن از آنها، همگی به همان ترتیب مذکور بوده و هیچگونه تفاوتی با رکعت اول ندارد.
12ـ #تشهّد. پس از اتمام سجده ی رکعت دوم، مینشینیم و اینگونه تشهّد میخوانیم: «اَلتَّحِیَّاتُ للهِ وَ الصّلَوَاتُ وَ الطَّیِّبَاتُ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ، اَلسَّلامُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِیْنَ، اَشْهَدُ اَنْ لاَّ اِلَهَ اِلاَّ الله وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُوْلُهُ».
13ـ #صلوات. پس از اتمام تشهد، اگر نمازی که در حال خواندن آن هستیم دو رکعتی باشد، باید صلواتها را نیز بخوانیم اینگونه: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی اِبْرَاهِیْمَ وَ عَلَی آلِ اِبْرَاهِیْمَ اِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْد. اَللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مَحَمَّدٍ کَمَا بَارَکْتَ عَلَی اِبْراهِیْمَ وَ عَلَی آلِ اِبْراهِیْمَ اِنَّکَ حَمِیْدٌ مَّجِیْد».
14ـ دعا. سپس این دعا را نیز باید بخوانیم: «اَلَّلَهُمَّ اغْفِرْلِیْ وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِاُسْتَاذِیْ وَ لِجَمِیْعِ الْمُؤْمِنِیْنَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِیْنَ وَ الْمُسْلِمَاتِ، اَلاَحْیَآءِ مِنْهُمْ وَ الاَمْوَاتِ، رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فِی الآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ وَ احْشُرْنَا مَعَ الاَبْرَارِ بِرَحْمَتِکَ یَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِیْنَ.
15ـ سلام. پس از اتمام دعا، به دو طرف سلام میدهیم. یعنی صورت را اول به طرف راست چرخانده و میگوییم: «السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللهْ» و بعد به طرف چپ گردانده و باز میگوییم: «السَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللهْ». بدین ترتیب خواندن نمازهای دو رکعتی تمام میشود.
16ـ رکعت سوّم. اگر نمازی که ما در حال خواندن آن هستیم «3» رکعتی باشد، پس از اتمام تشهد رکعت دوم، بدون اینکه صلواتها را بخوانیم باید بلند شده و بایستیم. در اینجا لازم است به یک نکته اشاره کنیم که ما فقط دو گونه نماز «3» رکعتی داریم: 1ـ نماز مغرب «فرض» 2ـ نماز وتر «واجب». طریقه خواندن نماز «3» رکعتی فرض (مغرب) اینگونه است که پس از برخاستن از رکعت دوم، ابتداء بسم الله الرحمن الرحیم گفته و بعد فقط سوره فاتحه را میخوانیم؛ زیرا نمازی که ما میخوانیم فرض بوده و در نمازهای فرض تنها در دو رکعت اول سوره خوانده میشود؛ لذا بدون اینکه سوره بخوانیم به همان طریق سابق، رکوع و بعد سجده میکنیم. سپس از سجده برخاسته و مینشینیم.
ابتداء تشهد و بعد صلوات، سپس دعا را به همان طریق مذکور به آرامی خوانده و بعد به دو طرف سلام میدهیم. بدین ترتیب خواندن نمازهای «3» رکعتی فرض تمام میشود.
اما خواندن نمازهای «3» رکعتی واجب (وتر) بدینگونه است که پس از برخاستن از رکعت دوم، ابتداء بسم الله الرحمن الرحیم گفته و بعد سوره فاتحه و سپس سوره دیگری را نیز میخوانیم؛ زیرا نمازی که ما میخوانیم واجب بوده و در نمازهای واجب و سنت لازم است در همه رکعات به غیر از فاتحه، سوره دیگری نیز خوانده شود. لذا در اینجا نیز به غیر از فاتحه، سوره دیگری نیز میخوانیم. پس از اتمام سوره، با گفتن «الله اکبر»، مردها دستها را تا نرمه ی گوش و خانمها نیز تا مقابل سینه بالا برده و طبق روشی که قبلاً ذکر کردیم باید دست راست را بر روی دست چپ قرار دهیم. در همین حال باید دعاء قنوت را بخوانیم. اینگونه: «اَلَّلهُمَّ اِنَّا نَسْتَعِیْنُکَ وَ نَسْتَغْفِرُکَ وَ نُؤْمِنُ بِکَ وَ نَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ وَ نُثْنِیْ عَلَیْکَ الْخَیْرَ، نَشْکُرُکَ وَ لاَ نَکْفُرُکَ، وَ نَخْلَعُ وَ نَتْرُکُ مَنْ یَّفْجُرُکَ. اَلَّلهُمَّ اِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ لَکَ نُصَلِّیْ وَنَسْجُدُ وَ اِلَیْکَ نَسْعَی وَ نَحْفِدُ، نَرْجُوْ رَحْمَتَکَ وَ نَخْشَی عَذَابَکَ اِنَّ عَذَابَکَ بِالْکُفَّارِ مُلْحِقْ. سپس با گفتن «الله اکبر»، به رکوع و بعد به سجده میرویم. پس از برخاستن از سجده به همان ترتیب مذکور، تشهد، صلوات و دعا را با آرامش کامل خوانده و بعد به طرفین سلام میدهیم. بدین ترتیب خواندن نماز وتر تمام میشود.
17ـ رکعت #چهارم. اگر نمازی که ما در حال خواندن آن هستیم «4» رکعتی باشد باید پس از اتمام سجده رکعت سوم، بلند شده و بایستیم. ابتداء بسم الله الرحمن الرحیم گفته و بعد سوره فاتحه را بخوانیم. سپس طبق همان طریقی که ذکر کردیم، اگر نماز سنت باشد، باید بعد از فاتحه سوره دیگری را نیز بخوانیم. اما اگر نماز فرض باشد بدون اینکه سوره دیگری بخوانیم با گفتن «الله اکبر» به رکوع و بعد به سجده میرویم. پس از اتمام سجده مینشینیم. ابتداء تشهد و بعد صلوات و سپس دعا را به ترتیب و به آرامی میخوانیم. و در انتهاء به دو طرف سلام میدهیم. بدین ترتیب خواندن نمازهای «4» رکعتی تمام میشود.
#دعای پس از نماز:
پس از اتمام نمازهای فرض، بهتر است این دعا را بخوانیم: «اَسْتَغْفِرُ اللَّهْ، اَسْتَغْفِرُ اللَّهْ، اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الْعَظِیْمَ الَّذِیْ لاَ اِلَهَ اِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّوْمُ وَ اَتُوْبُ اِلَیْهِ. اَلَّلهُمَّ اَنْتَ السَّلاَمُ وَ مِنْکَ السَّلاَمُ، فَحَیِّنَا یَا رَبَّنَا بِالسَّلاَمِ، وَ اَدْخِلْنَا دَارَکَ دَارَ السَّلاَمِ، تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَ تَعَالَیْتَ یَا ذَاالْجَلاَلِ وَ الاِکْرَامِ، لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیْکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِیْ وَ یُمِیْتُ، وَهُوَ حَیٌّ لاَیَمُوْتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَئٍ قَدِیْرٌ».
#تسبیحات بعد از نماز:
پس از خواندن نمازهای فرض و اتمام سنتهای بعد از آن، شایسته است این تسبیحات را نیز بگوییم. بدین ترتیب:
1ـ سُبْحَانَ اللَّهْ، «33» بار
2ـ اَلْحَمْدُ لِلَّهْ، «33» بار
3ـ اَللَّهُ اَکْبَرْ، «34» بار
4ـ لاَ اِلَهَ اِلاَّ اللَّهْ، «10» بار
5ـ مُحَمَّدٌ رَسُوْلُ اللَّهْ، « 1» بار
6ـ اَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِهِ وَ صَحْبِهِ وَ سَلِّمْ، «10» بار
7ـ اَسْتَغْفِرُ اللَّهْ،«100» بار
8ـ یَا هَادِیْ، «20» بار
9ـ اَلَّلهُمَّ صَلِّ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِهِ وَ صَحْبِهِ وَ سَلِّمْ، «10» بار
چگونه در نماز جماعت شرکت کنیم ؟
ابتداء وارد صف میشویم و در جایی میایستیم که تقریباً یک گام بین ما و صف جلو فاصله باشد. سپس نیت میکنیم و منتظر الله اکبر (تکبیره الاحرام) گفتن امام میشویم. هنگامیکه امام الله اکبر گفت ما نیز بلافاصله الله اکبر گفته و ثناء را به آرامی میخوانیم و بعد ساکت میایستیم. خواندن فاتحه و سوره در نماز جماعت بر عهده امام است. لذا ما حتماً باید ساکت بوده و به قرائت امام گوش فرا دهیم. هنگامیکه امام رکوع کرد ما نیز هم زمان با امام به آرامی «الله اکبر» گفته و باید به رکوع برویم. پس از اتمام تسبیحات رکوع امام با صدای بلند میگوید:«سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَهْ» ما نیز در همان حالت ایستاده بلافاصله میگوییم: «رَبَّنَا لَکَ الْحَمْد».
وقتیکه امام با گفتن «الله اکبر» به سجده رفت ما نیز متعاقباً «الله اکبر» گفته و سجده میکنیم و تسبیحات سجده را به آرامی میگوییم. در نماز جماعت لازم است نمازگزار در همه حالات از امام پیروی نموده و همه تکبیرات انتقالات را هم زمان با امام بگوید. هنگام نشستن، ابتداء تشهد و بعد صلوات و سپس دعا را به ترتیب میخوانیم و در انتهاء نیز بلافاصله پس از سلامِ امام به طرفین سلام میدهیم.
کارهائی که نماز را باطل میکنند:
نمازگزار، از آغاز تا پایان نماز باید از کارهائی که نماز را باطل میکند بپرهیزد. کارهایی از قبیل: خوردن ـ آشامیدن ـ از قبله رو گرداندن ـ صحبت کردن ـ قهقه خندیدن ـ با صدا گریه کردن ـ آه و ناله کردن ـ به محل ناپاک سجده کردن ـ به اطراف نگاه کردن ـ بازی کردن ـ استفراغ کردن ـ خوابیدن ـ ترک یکی از فرائض نماز ـ بیهوشی ـ جنون ـ سلام کردن ـ جواب سلام را دادن ـ عمل کثیر. یعنی کارهایی که به وسیله ی دو دست انجام میشوند.
نیت نماز:
مثلا : اگر بخواهیم دو رکعت فرض نماز صبح را بخوانیم به این صورت نیت می کنیم:
نیت فارسی: بسم الله الرحمن الرحیم نیت دارم (2 رکعت فرض) (نماز صبح) را خالص برای خدا رو به قبله به جا آورم.
نیت ترکمنی: بسم الله الرحمن الرحیم نیت قیلدیم اوقیر من شو گونینگ (ارتیر نمازینینگ) (2 رکعت پرض) آلنیم کعبه یوزیم قبله خالصاً للّه تعالی
تکبیر تحریمه:
پس از نیت کردن بلافاصله «الله اکبر» گفته :
1- مردها دستها را در حالی که کف دو دست به طرف قبله باشد تا نرمی دو گوش بالا می برند.
2- خانمها دستها را در حالی که کف دو دست به طرف قبله باشد تا شانه ها بالا می برند.
این عمل را «تکبیر تحریمه »می نامند, سپس دستها را می بندند.
قیام:
ایستادن در نماز
هنگام ایستادن در نماز:
1- مردها دست راست را روی دست چپ بر روی شکم قرار می دهند.
2- خانمها دست راست را روی دست چپ بر روی سینه قرار می دهند.
مردها هنگام ایستادن میان دو پا به مقدار 4 انگشت از هم فاصله داشته باشد.
تذکر: در حالت ایستادن سنگینی بدن به یک طرف نباشد , روی هر دو پا باشد.
رکعت اول:
پس از بستن دستها به ترتیب دعاها و سوره های زیر را می خوانیم:
ثناء : "سُبحانَکَ اللّهُمَّ و بِحَمدِکَ و تَبَارَکَ اسمُکَ و تَعَالی جَدُّکَ و لا الهَ غَیرُکَ "
ترجمه: پروردگارا تو پاک و منزه هستی و حمد و ستایش شایسته ی توست و اسم تو پر برکت و بلند مرتبه است و جز تو فرمانروا و فریادرسی نیست.
نعوذ : "اعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم"
تسمیه : "بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم"
سوره ی حمد
سوره ای از قرآن مانند اخلاص
بعد از خواندن حمد و سوره «الله اکبر» گفته به رکوع می رویم و ذکر رکوع را می گوییم:
رکوع:
خم شدن و دستها را به زانو رساندن
ذکر رکوع: سُبحانَ ربِّی العَظیم 3مرتبه
ترجمه : پاک و منزه است خدای من
1-مردها سر را خم کرده بطوریکه سر و پشت مساوی هم باشند و دستها به زانو برسند و یک زاویه قائمه تشکیل شود.
2-خانمها سر را کمی خم کرده بطوریکه دستها به زانو برسند و یک زاویه باز تشکیل شود.
تذکر : در هر رکعت فقط یک بار رکوع می کنیم.
پس از انجام رکوع بلند شده و کاملاً می ایستیم که این ایستادن را «اعتدال» گویند.
اعتدال:
برخاستن و ایستادن پس از رکوع بطوریکه زاویه نیم صفحه تشکیل شود.
در حالت اعتدال (برخاستن از رکوع) این ذکر خوانده می شود:
ذکر اعتدال:
سَمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَه هنگام برخاستن از رکوع
ربَّنالَکَ الحَمد پس از برخاستن و ایستادن در رکوع
ترجمه: خداوند حمد و ستایش کسی را که او را ستایش می کند می شنود
خدایا شکر و سپاس سزاوار توست
پس از برخاستن از رکوع «الله اکبر» گفته به سجده می رویم
سجده:
سر را بر زمین گذاشتن بطوریکه دو کف دست و نوک انگشتان پا و دو زانو و پیشانی و بینی به زمین بخورند.
هنگام رفتن به سجده:
1-مردها ابتدا دو زانو و بعد دو کف دست و سپس پیشانی و بینی را بر زمین بگذارند بطوریکه نوک انگشتان هر دو پا بر روی زمین باشند و شکم و ران از هم جدا و آرنجها به زمین نخورند.
2-خانمها ابتدا نشسته هر دو پا را از سمت راست بیرون آورده , سپس دو کف دست و بعد پیشانی و بینی بر زمین بگذارند و بر خلاف مردها شکم به ران چسبیده و آرنج هر دو دست بر زمین قرار بگیرند.
ذکر سجده:
سُبحانَ ربِّی الاعلی 3مرتبه
ترجمه: پاک و منزه است خدای بلند مرتبه ی من
تذکر: در هر رکعت 2 بار سجده می کنیم و در هر حرکت «الله اکبر» می گوییم.
عزیزان :
پس از دو بار سجده کردن با گفتن الله اکبر بلند شده می ایستیم. تا اینجا یک رکعت از نماز خوانده شد. در رکعت دوم ثناء «سبحانک» خوانده نمی شود, دستها را بسته «بسم الله الرحمن الرحیم» می گوییم و سوره حمد و یک سوره از قرآن را می خوانیم و مانند رکعت اول رکوع و سجده می کنیم و می نشینیم.
تذکر:
نمازهای 2 رکعتی یک قعده دارند و نمازهای 3 و 4 رکعتی دارای دو قعده می باشند که «قعده اول-قعده آخر» نام دارند.
قعده:
نشستن در نماز
هنگام نشستن در نماز:
1-مردها بر روی پای چپ نشسته پای راست را بطوریکه انگشتان پا به زمین بخورند راست نگه دارند.
2-خانمها بر روی زمین نشسته و هر دو پا را از سمت راست بیرون بیاورند.
هنگام نشستن نوک انگشتان دست نرسیده به زانوها قرار بگیرند.
بعد از نشستن ابتدا«تشهد» را می خوانیم.
تشهد:
"التَّحیّاتُ لِلّهِ و الصَّلَواتُ و الطَّیِّباتُ السَّلامُ علَیکَ ایُّها النَّبیُّ و رَحمَهُ اللهِ و بَرَکاتُهُ السَّلامُ علَینا و علی عِبادِ اللهِ الصّالِحینَ اشهَدُ ان لا الهَ الّا اللهُ و اشهَدُ انَّ محمَّداً عَبدُهُ و رَسولُهُ "
ترجمه: همه درود ها و نمازها و کارهای پاکیزه شایسته خداست سلام و درود خدا و رحمت و برکاتش بر تو ای پیامبر خدا , و سلام بر ما و بندگان نیک خدا باد , شهادت می دهم فرمانروا و فریادرسی جز خدای یکتا نیست و نیز شهادت می دهم که همانا محمد (ص) بنده و فرستاده ی خداست.
تذکر:
اگر نماز دو رکعتی باشد پس از خواندن تشهد «صلوات و دعا» را نیز خوانده و سلام می دهیم و نماز را به پایان می رسانیم.
صلوات:
"اللّهُمَّ صَلِّ علی مُحمَّدٍ و علی الِ محمّدٍ کَما صَلَّیتَ علی ابراهیمَ و علی الِ ابراهیمَ انَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ
اللّهُمَّ بارِک علی مُحمَّدٍ و علی الِ محمّدٍ کَما بارِکتَ علی ابراهیمَ و علی الِ ابراهیمَ انَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ"
ترجمه: پروردگارا بر محمد(ص) و اولاد محمد(ص) رحمت فرست , همچنانکه بر ابراهیم(ع) و اولاد او رحمت فرستادی همانا تو سزاوار ستایش و صاحب مجد و بزرگی هستی.
پروردگارا بر محمد(ص) و اولاد محمد(ص) برکت نازل فرما , همچنانکه بر ابراهیم(ع) و اولاد او برکت نازل فرمودی همانا تو سزاوار ستایش و صاحب مجد و بزرگی هستی.
دعاء:
"الّلهمَّ اغفِرلی و لِوالِدَیَّ و لِاُستاذِی و لِجَمیعِ المُومِنینَ و المُومنات و المُسلِمینَ و المُسلِمات الاحیاءِ مِنهُم و الاموات ربَّنا اتِنا فی الدنیا حسنه و فی الاخرهِ حسَنه و قِنا عذابَ النّار وحشُرنا مع الابرار بِرَحمَتِکَ یا ارحَم الرّاحِمین"
ترجمه: پروردگارا مرا و پدر و مادرم را و استادم را و همه مردان مؤمن و زنان مؤمن و مردان مسلمان و زنان مسلمان را و همه آنهاییکه زنده اند و مرده اند از ایشان همه را بیامرز , پروردگارا در دنیا و آخرت خیر و نیکی به ما عطا کن و مارا از عذاب جهنم دور بگردان و ما را با نیکوکاران محشور بگردان به رحمت تو امیدواریم ای بهترین رحم کنندگان.
تذکر: پس از خواندن دعا «اللهم اغفرلی» اول سمت کتف راست و بعد سمت کتف چپ سلام می دهیم و نماز را به پایان می رسانیم.
سلامِ نماز:
" السَّلامُ علَیکُم و رَحمَهُ الله" به طرف راست
" السَّلامُ علَیکُم و رَحمَهُ الله" به طرف چپ
ترجمه: سلام و رحمت خدا بر شما باد.
پس از سلام کردن این دعاها را می خوانیم :
دعای بعد از سلام:
"الّلهُمَّ انتَ السَّلامُ و مِنکَ السَّلامُ تَبَارَکتَ و تَعالَیتَ یا ذَاالجلالِ و الاکرامِ بِرَحمَتِکَ یا ارحَم الرّاحِمین"
ترجمه: پروردگارا تو صاحب سلامتی هستی و سلامتی از سوی توست , مبارک و بزرگ هستی ای صاحب شکوه و بخشش به رحمت تو امیدواریم ای بهترین رحم کنندگان.
مستحبات بعد از نماز:
پس از تمام کردن هر نمازی خوب است ابتدا آیه الکرسی را بخوانیم سپس تسبیحات را بگوییم که این عمل ثواب بسیاری دارد.
دعای بعد از نماز:
"الّلهُمّ تَقَبََّل مِنّا هَذِهِ الصَّلوهَ الفَرضِ مَعَ السُّنَّهِ مَعَ جَمیعِ نُقصاناتِها بِفَضلِکَ و کَرَمِکَ و لاتَضرِب بِها وجُوهَنا یا الهَ العالمینَ و یا خَیرَالنّاصِرینَ بِرَحمَتِکَ یا ارحَم الرّاحِمین"
ترجمه: پروردگارا این نماز فرض مارا همرا ه با سنت