کفاره روزه وقتی که روزه ای را نگرفته باشیم و تا سال بعد قضای آن به تاخیر بیفتد واجب می شود. کفاره روزه شامل اطعام فقیر و یا گرفتن روزه باشد. در تعریف کفاره گفته‌اند: « آنچه بدان گناه را ناچیز نمایند از صدقه و روزه و مانند آن» و اگر شخصی به علت بیماری یا مسافرت و غیره روزه را افطار کرده باشد و تا رمضان سال بعد موفق به گرفتن قضای آن نشده باشد علاوه بر قضای روزه آن روز باید کفاره روزه بدهد.
کفاره روزه برای هر روز، یک مد طعام (۷۵۰ گرم آرد، گندم، برنج و...) به عنوان کفاره به فقیر بدهد و اگر بدون عذر عمدا روزه خود را باطل کرده باشد برای هر روز علاوه بر قضا ۶۰ مد طعام به ۶۰ مسکین باید بدهد و یا ۶۰ روز روزه بگیرد و اگر به چیز حرامی روزه را باطل کرده است علاوه بر اطعام ۶۰ مسکین برای هر روز، ۶۰ روز روزه هم باید بگیرد.
میزان زکات فطره از سوی آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله مکارم شیرازی بر اساس قوت غالب گندم برای هر نفر ۹ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
میزان زکات فطره از سوی دفتر آیت‌الله حسین نوری همدانی از مراجع عظام تقلید اعلام شد:
بسم الله الرحمن الرحیم
با آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه مؤمنین و مؤمنات
به اطلاع می‌رساند میزان زکات فطره و کفاره عمد و غیرعمد طبق نظر مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی نوری همدانی دامت برکاته به شرح ذیل است:
مؤمنین محترم توجه دارند که فطریه هر نفر ۳ کیلوگرم گندم یا برنج و یا موارد دیگری که در رساله‌های عملیه ذکر شده است، می‌تواند باشد. البته بهتر آن است که قوت غالب پرداخت شود که بر این اساس قوت غالب گندم برای هر نفر ۹ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
همچنین برای کسانی که می‌خواهند قیمت برنج را پرداخت کنند، برنج داخلی حدود ۶۰ هزار تومان و خارجی حدود ۲۴ هزار تومان برای هر نفر در نظر گرفته شده، اما با توجه به تفاوت قیمت در مناطق مختلف به همان قیمت منطقه‌ای محاسبه شود.
کفاره در روزه غیرعمد روزانه ٢٥٠٠ تومان و در کفاره روزه عمدی روزانه ۱۵۰ هزار تومان است.
دفتر حضرت آیت‌الله العظمی نوری همدانی دامت برکاته
پیش از این آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از دیگر مراجع عظام تقلید نیز زکات فطره امسال را بر مبنای قوت غالب گندم مبلغ ۹ هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج خارجی، مبلغ ۲۴ هزار تومان و برنج داخلی مبلغ ۶۰ هزار تومان اعلام کرده بود که مردم در انتخاب هر یک از آن‌ها مخیر هستند.
همچنین کفاره روزه غیر عمد مبلغ ۳ هزار تومان است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود. کفاره روزه عمد نیز طبق نظر این مرجع تقلید، روزانه ۱۸۰ هزار تومان است.
(مساله ۱۶۵۷) کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید به دستوری که بعداً گفته می‌شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند این‌ها بدهد، و چنانچه این‌ها برایش ممکن نباشد، هر چند مُد که می‌تواند به فقراء طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد، باید استغفار کند، اگر چه مثلاً یک مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُاللهَ و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند کفاره را بدهد.
(مساله ۱۶۵۸) کسی که می‌خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان رابگیرد، باید سی و یک روز آن را پی در پی بگیرد و اگر بقیه آن پی در پی نباشد اشکال ندارد.
(مساله ۱۶۵۹) کسی که می‌خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، نباید موقعی شروع کند که در بین سی و یک روز، روزی باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است.
(مساله ۱۶۶۰) کسی که باید پی در پی روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد، باید روز‌ها از سر بگیرد و همچنین اگر وقتی شروع کند که در بین آن به روزی برسد که روزه آن واجب است، مثلاً به روزی برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه‌ها را از سر بگیرد. در صورتی که از اول متوجه این موضوع بوده و یا شک داشته است.
(مساله ۱۶۶۱) اگر در بین روز‌هائی که باید پی در پی روزه بگیردد عذری مثل حیض، یا نفاس، یا سفری که در رفتن آن مجبور است، برای او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر واجب نیست روزه‌ها را از بگیرد. بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر بجا می‌آورد.
(مساله ۱۶۶۲) اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام باشد مثل شراب و زناء، یا به جهتی حرام شده باشد، مثل نزدیکی کردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط کفاره جمع بر او واجب می‌شود یعنی باید یک بنده آزاد کند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند، یا به هر کدام آن‌ها یک مد که تقریباً ده سیر است، گندم یا جو یا نان و مانند این‌ها بدهد؛ و چنانچه هر سه برایش ممکن نباشد، هر کدام آن‌ها که ممکن است باید انجام دهد.
(مساله ۱۶۶۳) اگر روزه‌دار دروغی را به خدا و پیغمبر| نسبت دهد، کفاره جمع که تفصیل آن در مساله پیش گفته شد بنابر احتیاط بر او واجب است.
(مساله ۱۶۶۴) اگر روزه‌دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند، بنابر احتیاط واجب برای هر دفعه یک کفاره بر او واجب است و اگر جماع حرام باشد مثل نزدیکی با زن خود در حال حیض یا زنا و تعدد پیدا کند برای هر دفعه یک کفاره جمع واجب می‌شود.
(مساله ۱۶۶۵) اگر روزه‌دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، برای همه آن‌ها یک کفاره کافی است.
(مساله ۱۶۶۶) اگر روزه‌دار جماع حرام کند و بعد با حلال خود جماع نماید یک کفاره جمع و یک کفاره غیر جمع که یکی از سه چیز است را باید بجابیآورد.
(مساله ۱۶۶۷) اگر روزه‌دار کاری که حلال است و روزه را باطل می‌کند، انجام دهد، مثلاً آب بیاشامد و بعد کار دیگری که حرام است و روزه را باطل می‌کند انجام دهد، مثلاً غذای حرامی بخورد دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند کافی است.
(مساله ۱۶۶۸) اگر روزه‌دار آروغ بزند و چیزی در دهانش بیاید. چنانچه عمداً آن را فرو ببرد. روزه اش باطل است؛ و باید قضای آن را بگیرد و کفاره هم بر او واجب می‌شود؛ و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلاً موقع آروغ زدن خون یا غذائی که از غذا بودن خارج شده، به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، باید قضای آن روز را بگیرد و بنابر احتیاط کفاره جمع هم بر او واجب می‌شود.
(مساله ۱۶۶۹) اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، باید یک بنده آزاد نماید یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام دهد.
(مساله ۱۶۷۰) کسی که می‌تواند وقت را تشخیص دهد، اگر به گفته کسی که می‌گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.
(مساله ۱۶۷۱) کسی که عمداً روزه خود را باطل کرده، اگر بعد از ظهر مسافرت کند، یا پیش از ظهر برای فرار از کفاره سفر نماید، کفاره او ساقط نمی‌شود بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتی برای او پیش آمد کند، بنابر احتیاط کفاره بر او واجب است.
(مساله ۱۶۷۲) اگر عمداً روزه خود را باطل کند؛ و بعد عذری مانند حیض یا نفاس یا مرض برای او پیدا شود. کفاره بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۷۳) اگر یقین کند که روز اول ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده کفاره بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۷۴) اگر انسان شک کند که آخر رمضان است یا اول شوال و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود اول شوال بوده کفاره بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۷۵) اگر روزه‌دار در ماه رمضان با زن خود که روزه‌دار است جماع کند چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفاره روزه خود ش. و روزه زن را باید بدهد و اگر زن به جماع راضی بوده، بر هر کدام یک کفاره واجب می‌شود.
(مساله ۱۶۷۶) اگر زنی شوهر روزه‌دار خود را مجبور کند که جماع نماید، یا کار دیگری که روزه را باطل می‌کند، انجام دهد واجب نیست کفاره روزه شوهر را بدهد.
(مساله ۱۶۷۷) اگر روزه‌دار در ماه رمضان، با زن خود که روزه‌دار است جماع کند چنانچه به طوری زن را مجبور کرده باشد که از خود اختیاری نداشته باشد و در بین جماع زن راضی شود، باید مرد دو کفاره بدهد و اگر با اراده و اختیار عمل را انجام دهد اگر چه مجبورش کرده باشد مرد باید کفاره خودش و زن را بدهد.
(مساله ۱۶۷۸) اگر روزه‌دار در ماه رمضان با زن خود که خواب است جماع نماید، یک کفاره بر او واجب می‌شود و روزه زن صحیح است و کفاره هم بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۷۹) اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگری که روزه را باطل می‌کند بجا آورد، کفاره زن را نباید بدهد و بر خود زن کفاره واجب نیست.
(مساله ۱۶۸۰) کسی که به واسطه مسافرت یا مرض روزه نمی‌گیرد، نمی‌تواند زن روزه‌دار خود را مجبور به جماع کند، ولی اگر او را مجبور نماید کفاره بر مرد نیز واجب نیست.
(مساله ۱۶۸۱) انسان نباید در بجا آوردن کفاره کوتاهی کند، ولی لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.
(مساله ۱۶۸۲) اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزی بر آن اضافه نمی‌شود.
(مساله ۱۶۸۳) کسی که باید برای کفاره یک روز شصت فقیر را طعام بدهد، اگر به شصت فقیر دسترسی دار د، نباید به هر کدام از آن‌ها بیشتر از یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر ا. ز. یک مرتبه سیر نماید، ولی چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود می‌دهد یا به آن‌ها می‌خوراند می‌تواند برای هر یک از عیالات فقیر اگر چه صغیر باشند، یک مد به آن فقیر بدهد.
(مساله ۱۶۸۴) کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، باید به ده فقیر هر کدام یک مد که تقریباً ده سیر است بدهد و اگر نمی‌تواند بنابر احتیاط واجب باید سه روز پی در پی روزه بگیرد.