بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سقط جنین داخل رحم زنان یکی از مشکلات اساسی و مکرر دوران بارداری محسوب میشود. آمارهای اخیر نشان می‌دهد که 12 تا 15 درصد از حاملگی‌های بالینی زنان با سقط جنین داخل رحم این افراد پایان یافته و 17 تا 22 درصد از زنان حامله با سقط جنین را در دوران بارداری خود تجربه می‌کنند. با این حال، به عنوان یک خانم جوان، همیشه امیدوار بوده و برای داشتن یک خانواده پرجمعیت دوباره تلاش و برنامه‌ریزی کنید. در ادامه این مقاله، به زنان کمک خواهیم کرد تا نکاتی را که باید پس از انجام سقط جنین انجام دهند، شناسایی نموده و بدن خود را از لحاظ جسمی که با تجربه ناخوشایند از دست دادن جنین خدشه‌دار شده است، بهبود دهند.
اگر در بارداری جعفری بیش از حد معمول استفاده میکنید این مطلب خطر سقط جنین با خوردن جعفری در دوران بارداری را بخوانید
سقط جنین چیست؟
سقط جنین به عنوان یک حادثه خودبه‌خودی در دوران بارداری زنان شناخته شده است که قبل از هفته 20 از دوران بارداری یا هفته 24 از این دوران، سبب از دست رفتن جنین داخل رحم مادر میشود. این مشکل از لحاظ پزشکی، به نام "سقط خودبه‌خودی" نام‌گذاری شده و شامل خروج جنین از رحم مادر باردار می‌باشد.
چرا سقط جنین در بارداری زنان اتفاق می‌افتد؟
در روزهای اولیه از دوران بارداری، معمولاً سقط جنین به دلیل بروز اختلالات ژنتیکی و کروموزومی اتفاق می‌افتد. در واقع، این عوامل مانع رشد جنین داخل رحم مادران باردار میشود. علاوه بر موارد فوق، سطح ترشح هورمون‌ها در بدن زنان باردار، مبتلا شدن مادر به بیماری دیابت کنترل نشده در دوران بارداری، قرار گرفتن خانم باردار در معرض عوامل سمی، مبتلا شدن زنان به ناهنجاری‌های رحمی، مصرف برخی داروها، سیگار کشیدن، مصرف الکل و استعمال مواد مخدر در دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به سقط جنین داخل رحم زنان شود. در نهایت، لازم است بدانید که علائم روی دادن حاملگی خارج از رحمی در بدن زنان نیز در هفته ششم تا هشتم از دوران بارداری نمایان شده و منجر به سقط جنین در روزهای اولیه حاملگی میشود.
همان‌طور که می‌دانید سقط جنین یک تجربه تأسف‌بار در دوران بارداری زنان جوان بوده و اثرات سوئی بر روی همسران این افراد می‌گذارد. با این وجود، زنان بیشتر از مردان، در معرض آسیب‌های جسمی و روحی ناشی از سقط جنین خود قرار می‌گیرند، زیرا ترشح هورمون hCG در چند ماه پس از سقط جنین نیز در بدن مادر ادامه یافته و سطح آن تنها پس از جدا شدن کامل بافت جفتی از دیواره رحم به صفر می‌رسد.
سلامت جسمانی زنان پس از سقط جنین داخل رحم خود:
به یاد داشته باشید که حدود چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد تا علائم سقط جنین در بدن شما تسکین یافته و شما بتواند قدرت قبلی بدن خود را به دست بیاورد. عوارض ناشی از سقط جنین داخل رحم زنان باردار عبارتند از:
1- خونریزی کردن مادر، بعد از سقط جنین داخل رحم خود:
از آنجایی که سقط جنین با جدا شدن جنین از پوشش دیواره رحم زنان حامله اتفاق می‌افتد، خونریزی کردن این مادران پس از سقط جنین امری اجتناب‌ناپذیر است. البته این نوع خونریزی‌ها با لکه بینی شروع شده و به جریان خونریزی سنگین همراه با خارج شدن لخته تبدیل خواهد شد. در حالت عادی، این نوع خونریزی در عرض یک یا دو هفته بعد از سقط جنین کاهش می‌یابد، اما مدت خونریزی بستگی به نوع سقط جنین دارد که خودبه‌خود رخ داده یا توسط پزشک متخصص زنان و زایمان، با انجام عمل جراحی صورت گرفته است. با این حال، اگر خونریزی ناشی از سقط جنین در بدن زنان طولانی مدت بوده و بیش از دو هفته طول بکشد، او باید بلافاصله به پزشک معالج خود مراجعه نموده و تحت درمان قرار گیرد. در طول این مدت، فرد باید به طور منظم در خانه دوش گرفته و برای اطمینان از سلامت خود، از رفتن به استخرها و دوش‌های عمومی خودداری کند تا بدین ترتیب خطر ابتلا به انواع عفونت‌ها را در بدن خود کاهش دهد.
2- بروز عفونت در بدن زنان، بعد از سقط جنین:
مبتلا شدن مادران به عفونت پس از سقط جنین، معمولاً پس از انجام عمل جراحی D & C (dilation and curettage) اتفاق می‌افتد، زیرا در روش جراحی، برای برداشتن بافت‌های جنین از رحم، ممکن است عفونت‌های باکتریایی از واژن مادر به رحم او انتقال یابد. البته این نوع عفونت‌ها می‌توانند با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا انجام عمل جراحی دوباره درمان شوند. اما اگر سقط جنین خودبه‌خودی انجام گرفته و بافت‌هایی جنینی هنوز در داخل رحم مادر باقی بماند، نیازی به انجام عمل جراحی نیست، چون ترشحات واژنی که همراه با درد لگن، بعد از سقط جنین، در بدن فرد رخ می‌دهد، سبب خارج شدن بافت‌های باقیمانده خواهد شد. اگر با این وجود، شما درد شدید، گرفتگی عضلات، خونریزی طولانی مدت و تب را بعد از سقط جنین داخل رحم خود تجربه کردید، باید بلافاصله به دکتر متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
برای حفظ روحیه خود پس از سقط جنین این مطلب چگونه پس از سقط جنین روحیه خود را حفظ کنیم؟را بخوانید
3- بروز درد در بدن مادران، بعد از سقط جنین:
درد موجود در ناحیه شکم و کمر زنان پس از سقط جنین، به علت بروز انقباضات معمول رحمی رخ می‌دهد. رخ دادن مجموعه این وقایع در داخل رحم مادر بر روی بدن او تأثیر گذاشته و درد شدید شکمی را به دنبال خواهد داشت. انقباضاتی که پس از سقط جنین در دیواره رحم زنان ایجاد میشود، درد شدیدی ایجاد نموده و این حالت به قسمت‌های دیگر بدن خانم‌ها نیز منتقل میشود که بیشترین آسیب و درد را قسمت پشت بدن تحمل خواهد نمود.
4- وجود هورمون HCG، بعد از سقط جنین:
هورمون hCG در عرض چند ماه پس از سقط جنین در بدن زنان باقی می‌ماند و در واقع، سطح این هورمون تنها پس از جدا شدن بافت جفتی به صفر می‌رسد. اگر مادری سقط جنین اولیه (در حدود هشت تا ده هفته بعد از آغاز دوران بارداری) داشته باشد، بدن او نیاز به زمان بیشتری برای بازگشت سطح ترشح هورمون بارداری به حالت عادی خود داشته و در این هفته‌ها، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و یا خود پزشک متخصص زنان و زایمان با گرفتن نمونه خون بیمار، سطح این هورمون را در بدن بررسی خواهد کرد.
5- وضعیت رحم زنان، پس از سقط جنین:
لازم است بدانید که حداقل دو هفته پس از سقط جنین طول می‌کشد تا دهانه رحم مادر بسته شده و رحم او به اندازه عادی خود برگردد. اما در بعضی موارد، رحم مادر قادر نخواهد بود تا تمام این کارها را در مدت معین انجام دهد. این وضعیت در علم پزشکی با نام "سقط ناقص جنین" نامیده میشود. این نوع سقط جنین بسیار دردناک بوده و با گرفتگی شدید عضلات رحمی مادر همراه است؛ روند بهبود وضعیت بدنی مادر در این نوع سقط جنین نیز حدود دو یا چند هفته طول خواهد کشید. در چنین شرایطی، بدن مادر با خونریزی و درد شدید مواجه شده و فرایند خونریزی تا زمانی ادامه می‌یابد که رحم به اندازه عادی خود بازگردد. جالب است بدانید که در این موقعیت، ماساژ دادن مداوم رحم زنان به این افراد کمک می‌کند تا زودتر به وضعیت قبل از بارداری خود برگردند.
6- تولید شیر در سینه‌های زنان، بعد از سقط جنین:
بسته به مدت زمان بارداری زنان و نوع سقط جنین، آن‌ها نشت شیر از سینه‌های خود را تجربه خواهند کرد. به همین دلیل، سینه‌های مادران ممکن است بعد از سقط جنین نیز سفت شود؛ اما فشار وارده به آن‌ها به تدریج کاهش می‌یابد. در بعضی موارد، پزشک متخصص زنان و زایمان، پس از سقط جنین، داروهایی را برای بهبود سریع این وضعیت به بیمار خود تجویز می‌کند.
مراقبت‌های فیزیکی از زنان، در دوران بعد از سقط جنین:
بدن همه زنان بعد از سقط جنین (زود یا دیر) به سرعت بهبود می‌یابد. معمولاً بدن یک زن در طی دو تا چهار هفته پس از سقط جنین عمل تخمک‌گذاری را دوباره شروع می‌کند؛ می‌توان ادعا کرد که پس از گذشت دو هفته از فرایند تخمک‌گذاری، دوره طبیعی چرخه قاعدگی در بدن زنان آغاز خواهد شد. در ادامه این مقاله، چند راهکار ساده برای مراقبت از زنان، پس از انجام سقط جنین ارائه شده است که عبارتند از:
1- استراحت کردن مادر، بعد از سقط جنین:
زنانی که نوزاد خود را در دوران بارداری از دست می‌دهند، یقیناً تجربه دردناکی را تجربه خواهند کرد. به همین دلیل، این مادران برای بهبودی کامل بدن و ذهن خود، به زمان بیشتری نیاز دارند. بنابراین، به عنوان زن بارداری که جنین خود را سقط کرده است، تا آنجا که می‌توانید استراحت کنید. البته برخی از زنان در این دوره ممکن است با مشکلات خواب مواجه شده باشند که از نظر پزشکی کاملاً منطقی است. با این حال، این افراد برای داشتن خواب راحت، کافی است قبل از خواب یک لیوان شیر گرم بنوشند. علاوه بر این مورد، چرت زدن کوتاه مدت در هر زمان از روز نیز می‌تواند خستگی مادران را در دوران بعد از سقط جنین از بین برده و نیرویی تازه به بدن این افراد هدیه کند.
2- مصرف انواع داروها، بعد از سقط جنین:
میزان درد ایجاد شده در بدن زنان، پس سقط جنین بستگی به ماهیت سقط جنین داشته و در هر فردی متفاوت از دیگران است. زنان می‌توانند از داروهای ضد درد مانند کایکلپام و بوسکوپان برای کاهش درد بدن خود در دوران پس از سقط جنین استفاده کنند. اما قبل از مصرف هر کدام از این داروها، باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند. در صورتی که هم زمان با مصرف مسکن، درد شما با گذشت زمان افزایش پیدا کرد، حتماً باید دوباره به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه نموده و به توصیه‌های او توجه کنید.
3- دمای بدن خود را در دوران بعد از سقط جنین کنترل کنید:
به عنوان مادری که سقط جنین را تجربه کرده‌اید، برای پنج روز اول، درجه حرارت بدن خود را ثبت کنید. اگر در تعدادی از این روزها دمای روی دماسنج عدد 99.7ºF را نشان داد، با پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد وضعیت سلامتی خود مشورت کنید، زیرا وجود تب در بدن زنان بعد از سقط جنین، ممکن است مبتلا شدن این افراد به عفونت را نشان دهد.
4- رعایت نکات بهداشتی، بعد از سقط جنین:
به عنوان یک زن جوان و بی‌تجربه، در دوران خونریزی پس از سقط جنین، حتماً از نوارهای بهداشتی یا تامپون استفاده کنید. همچنین، شما می‌توانید یک یا دو بار در روز دوش گرفته و با این کار اجازه دهید تا هوا در اطراف دستگاه تناسلی شما جریان پیدا کرده و درجه حرارت بدن خود را تنظیم کنید. البته در هنگام دوش گرفتن از مواد ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن ناحیه واژن خود استفاده نکنید، زیرا ممکن است منجر به بروز عفونت در این ناحیه از بدن شما، در دوران پس از سقط جنین شود.
5- استفاده از کیسه‌های گرم و سرد فشرده، در دوران بعد از سقط جنین:
بسیاری از زنان پس از سقط جنین با سردرد و درد شدید شکم مواجه می‌شوند. استفاده از کیسه‌های فشرده گرم و سرد در چنین شرایطی می‌تواند به عنوان یک تسکین‌دهنده عمل کرده و درد شکم و سر زنان را بهبود بخشد.
اگر در بارداری بیش از حد رازیانه استفاده میکنید این مطلب آیا مصرف دانه های رازیانه در بارداری منجر سقط جنین میشود؟را بخوانید
6- استفاده از یک رژیم غذایی سالم، پس از سقط جنین:
بدن همه زنان پس از سقط جنین برای بازسازی و دریافت انرژی از دست رفته خود نیاز به یک رژیم غذایی سالم دارد. به همین دلیل، این افراد باید اطمینان حاصل کنند که وعده‌های غذایی آن‌ها در این دوران حاوی مقادیر بالایی پروتئین، کربوهیدرات، فیبر، چربی و مواد معدنی ضروری و ویتامین‌ها است. چربی‌های سالم که زنان می‌توانند در دوران بعد از سقط جنین استفاده کنند، شامل روغن نارگیل، کره و روغن زیتون می‌باشد. همچنین، بدن زنان بعد از سقط جنین می‌تواند با دریافت پروتئین‌هایی مانند تخم‌مرغ، پنیر، مرغ، گوشت قرمز، گوشت ارگانیک و غذاهای دریایی (ساردین و ماهی آزاد) خود را بازسازی نموده و به حالت عادی خود بازگردد. جالب است بدانید که مصرف زیاد انواع مختلف میوه‌ها و سبزیجات در این دوران نیز بسیار مفید بوده و مصرف آن‌ها نیاز به زمان خاصی ندارند. پس، با مصرف سبزیجات برگ، لوبیا، سبزیجات بروسیا، عدس، سویا و میوه‌هایی مانند پاپایا، توت‌فرنگی و گریپ‌فروت سلامت خود را در دوران پس از سقط جنین تضمین نمایید، زیرا همه این مواد غذایی برای بدن شما مفید هستند. در نهایت، فراموش نکنید که میزان کلسیم بدن مادران در طول دوران بارداری کاهش می‌یابد. بنابراین، بسیار مهم است که این افراد در دوران پس از سقط جنین مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، محصولات لبنی، میوه‌های خشک، سویا و سبزیجات را در برنامه غذایی روزانه خود قرار داده و به طور منظم مصرف کنند.
7- هیدراته نگه داشتن بدن، در دوران بعد از سقط جنین:
بدن همه زنان بعد از سقط جنین به آب بیشتری دارد تا بتواند آب از دست داده بدن خود را جایگزین کند. بنابراین، می‌توان ادعا کرد که نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در هر روز برای زنان در این دوره الزامی است. البته شما می‌توانید از ماست، چای‌های گیاهی (نعناع یا بابونه) و سوپ‌های گرم نیز برای این منظور استفاده کنید. اما از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار در دوران بعد از سقط جنین خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها دیورتیک بوده و در روند بهبودی بدن شما عملکرد خوبی نخواهند داشت.
8- اجتناب از داشتن رابطه جنسی با همسر خود، در دوران پس از سقط جنین:
در نهایت، به یاد داشته باشید که شما باید در دو هفته اول پس از سقط جنین، از داشتن رابطه جنسی اجتناب کنید، چون بدن شما باید به طور کامل بهبود یابد. همچنین، صبر کنید تا خونریزی رحم شما متوقف شده و دهانه رحم مدت زمان کافی برای بسته شدن داشته باشد. به همین دلیل، قبل از برنامه‌ریزی برای بارداری دوباره، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان صحبت کنید. همچنین، اگر به دنبال حامله شدن دوباره نیستید، می‌توانید از یک روش مناسب و امن پیشگیری از بارداری استفاده کنید.