سنگ‌های ادراری انواع مختلف دارند و عموما بسته به جایی که بروز مشکل می‌کنند نامگذاری می‌شوند و از نوع بدون درد تا شدیدا دردناک نیز متغیر هستند. از مجموع سنگ‌های ادراری می‌توان به سنگ کالیس، سنگ لگنچه، سنگ حالب، سنگ کلیه و سنگ مثانه اشاره کرد.
- سنگ کالیس
گاهی سنگ در ابتدای مجرای کالیس ایجاد می‌شود و حرکتی هم ندارد. این نوع سنگ معمولا بدون درد است و به همین علت در عکس برداری‌هایی که به هدف دیگری انجام می‌شوند، کشف می‌شود. اما اگر این سنگ حرکت کند و موجب انسداد گردن کالیس شود، ایجاد عفونت می‌کند.
کالیس‌های فرعی، لوله‌هایی هستند که ادرار را دریافت می‌کنند و از به هم پیوستن آنها کالیس‌های اصلی و در نهایت میزنای (حالب) ساخته می‌شود.
- سنگ لگنچه
زمانی که سنگ کالیس نتواند از محل اتصال حالب به لگنچه عبور کند، در این مکان سنگ لگنچه نامیده می‌شود.
- سنگ حالب
سنگ‌هایی که اندازه آنها کوچک و حدودا تا 5 میلی‌متر باشد پس از ورود به حالب، دفع می‌شوند اما اگر بزرگ‌تر باشند در حالب گیر کرده و سنگ حالب نامیده می‌شود. محل‌هایی که ممکن است سنگ گیر کند عبارتند از: 1- محل اتصال لگنچه به حالب 2 - محل عبور عروق لگنی از روی حالب 3 - محل ورود حالب به مثانه.
سنگی که موجب انسداد محل اتصال لگنچه به حالب شود، درد شدیدی را در پهلوی همان سمت ایجاد می‌کند و اگر سنگ در محل عبور عروق لگن گیر کند، درد در پایین سمت راست شکم احساس می‌شود به طوری که این درد با درد آپاندیسیت اشتباه گرفته می‌شود. اما اگر سنگ در محل اتصال حالب به مثانه گیر کند که این حالت بیشتر از بقیه موارد شایع است، درد پهلو به سمت پایین و در ناحیه بالای آلت کشیده می‌شود. از مشخصه‌های آن می‌توان به تکرر ادرار و سوزش حین ادرار اشاره کرد.
- سنگ مثانه
عدم دفع سنگ‌های حالب که وارد مثانه می‌شوند، عامل ایجاد سنگ‌های مثانه هستند. به دلیل ساختار ناحیه شرمگاهی در پسران و سختی دفع سنگ مثانه برای آنان، سنگ مثانه در پسران شیوع بیشتری دارد. سنگ مثانه را از طریق بند آمدن جریان ادرار می‌توان تشخیص داد.
- سنگ شاخ گوزنی
این سنگ‌ها در اثر رشد تدریجی سنگ‌های کالیس یا لگنچه به وجود می‌آیند. نام این سنگ‌ها از روی شکل آنها گرفته شده است که شباهت زیادی به شاخ گوزن دارند.
بیشتر سنگ‌های ادراری که کوچک‌تر از 5 میلی‌متر باشند خود به خود دفع می‌شوند اما این بدین معنی نیست که دفع آنها بدون درد باشد بلکه بر عکس با درد بسیار شدیدی همراه هستند.
چه کسانی بیشتر به سنگ‌های ادراری مبتلا می‌شوند؟
کسانی که از دو پا فلج هستند یا به علت شکستگی استخوان ران، مدت‌های طولانی بستری می‌شوند، کلسیم زیادی از طریق ادرار دفع می‌کنند و چون این بیماران تحرک کافی ندارند با کاهش سرعت ادرار نیز مواجه‌اند که این عوامل زمینه ساز ایجاد سنگ‌های ادراری است.
محیط‌های گرم کاری مثل کوره‌های آجرپزی یا ذوب آهن و ... نیز می‌تواند زمینه ایجاد سنگ‌های ادراری را برای کسانی که در این محیط‌ها فعالیت می‌کنند فراهم کند.
شغل‌های کم تحرک مثل مشاغل اداری و دفتری هم به نوعی می‌توانند عامل ایجاد این نوع سنگ‌ها باشند.
با تمام اینها زمینه ارثی را در ایجاد سنگ‌های ادراری نباید نادیده گرفت.
www.medicinenet.com