توصیه های ائمه در دوران بارداری

قدس آنلاین- تکتم برادارن: توجه به بهداشت دوران بارداری که جنین کاملا وابسته به مادر است و تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش ، در سلامت جنین و آینده فرزند نقش مهمی دارد .<BR> <BR>

امام رضا علیه السلام پیش از بهداشت جسمی از اهمیت بهداشت روانی قبل از ازدواج سخن گفته اند. در همین زمینه در کتاب شریف فقه الرضا، که به حضرت رضا(ع) منسوب است، در مورد اولین برخورد زن و مرد، خطاب به شوهر، آمده است: هنگامی که زن به خانه تو وارد شد، پیشانی اش را بگیر، او را به طرف قبله بنشان و بگو: «خداوندا، او را به امانت گرفته ام و با میثاق تو بر خود حلال کرده ام، پروردگارا، از او فرزند با برکت و سالم روزی ام کن و شیطان را درنطفه ام شریک مساز و سهمی برای او قرار مده.»
تغذیه مناسب و توجه به تأمین مواد غذایی مورد نیاز مادر می تواند بر جنین و آینده فرزند تأثیرات فراوانی داشته باشد. امام رضا علیه السلام می فرمایند : زنان باردار کندر بخورند تا فرزندی که در بطن دارند اگر پسر است با هوش و دانا و شجاع و اگر دختر است خوش قیافه و خوش اخلاق و ... گردد .(1)
و نیز فرموده اند : خوردن به عقل و هوش را زیاد می کند. (2)
یکی از ناراحتی های شایع در دوران بارداری عفونت ادراری است . نگه داشتن ادرار لطمات جبران ناپذیری به کلیه ها ، مثانه و پروستان می زند. دانش امروزی ثابت کرده است که اغلب مشکلاتی همچون سوزش های مجرائی، بی اختیاری ادرار – ادرارهای پشت سر هم - اختلاط با خون و زیادی آن و اختلالات مثانه، ورم پرستات و غیره بر اثر حبس بول است؛ چرا که ادرار خاصیت اسیدی دارد و چنان چه دفع نشود ایجاد زخم و ناسوریها و بیماریهای بسیار می کند.امام رضا علیه السلام در این زمینه می فرماید: هر کس می خواهد مثانه اش به عارضه ای گرفتار نشود، پیشاب (ادرار)خود را نگه ندارد حتی اگر بر پشت مرکب خویش نشسته باشد .(3)
همچنین امام رضا علیه‏السلام می فرمایند: اِذا جُعْتَ فَکُل وَاِذا عَطِشْتَ فَاشْرَبْ وَ اِذا هاجَ بِکَ البَولُ فَبُلْ، وَ ...، چون گرسنه شدى بخور، چون تشنه شدى بنوش، چون ادرار بر تو فشار آورد، ادرار کن، ... ، که اینها مایه تن درستى است.(4)
مبتلا شدن به کم خونی از دیگر موارد شایع دوران بارداری است. امام رضا (ع) برای رفع کم خونی دستورالعمل هایی دارند. در میان سبزیجات کاهو مملو از نمک های معدنی است و خاصیت قلیایی دارد. از این رو مصرف آن تأثیر اعجاب گونه ای در تصفیه خون دارد. در همین زمینه امام رضا(ع) به شیعیان خود توصیه می‌فرمودند: تا می‌توانید کاهو بخورید، زیرا کاهو رقت خون را از بین می‌برد و بهتر از سایر سبزی ها، خون را تصفیه می‌نماید. کاهو خواب‌آور و آرام‌بخش است. بنابراین برای اشخاص عصبانی و کسانی که مبتلا به بی‌خوابی هستند، مفید است.
در تأیید همین مطلب امام رضا علیه‏السلام در بیان دیگری می فرمایند: فِی البُقولِ: أفضَلُهَا . . . الهِندَباءُ ، وَالخَسُّ ؛- درباره سبزى‏ها: بهترینِ آنها ، کاسنى و کاهو است .(5)
یکی از راههای داشتن خون سالم کمک به تولید خون خوب و تازه در بدن است. باقالی این کار را در بدن ما انجام می دهد. خوردن این ماده غذایی در طب الائمه (ع) به ما توصیه شده است. از امام رضا (ع) و سایر ائمه نقل شده است که: اَکْلُ الباقِلّى یُمَخِّخُ السّاقَینِ وَ یَزیدُ فِى الدِّماغِ وَ یُوَلِّدُ الدَّمَ الطَّرىَّ؛ خوردن باقلا، مایه تقویت مغز استخوان‏هاى ساق پا مى‏شود، توان مغز را افزون مى‏سازد و خون تازه تولید مى‏کند. (6)
امام رضا (ع) همچنین در مورد خاصیت خون سازی انار می فرمایند : آب انار ملس را بنوش که انسان را نیرومند و خون را زنده می سازد و همین خاصیت را برای سنجد ذکر فرموده اند: سنجد ضد اسهال و خونریزی است. برای سینه مفید و سموم معده و روده‌ها را زایل و سردرد را تسکین می‌دهد.
انار هم در طب اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و همواره مورد تأکید ائمه (ع) قرار داشته است. امام رضا (ع) نیز همانند اجداد بزرگوار خویش همیشه بر خوردن انار تاکید می کردند . در این مورد در حدیثی فرمودند : « انار شیرین و ترش بمک ؛چرا که انسان را نیرو می دهد و خون را زنده می سازد .» (7)
در پزشکی نوین خوردن انار برای کمک به رشد جنین و سلامت فرزند توصیه شده است . در همین زمینه امام رضا (ع) انار را میوه ای می دانند که برای آوردن فرزندانی سالم توصیه می کنند و می فرماید که انار فرزند را زیبا می گرداند . (8)
همچنین امام رضا (ع) در مورد خواص میوه به و فوایدی که برای جنین دارد به نقل از پیامبر اکرم (ص) فرمودند: و اطعموا حبالاکم فانه یحسن اولادکم ، به زنان باردارتان به بخورانید که مایه زیبایی فرزندان می شود.(9)
از موارد دیگری که در دوران بارداری ممکن است اتفاق بیفتد بواسیر است. امام رضا علیه‏السلام می فرماید: هر شب هفت خرمای هیرون ( نوعی خرمای مرغوب) با روغن گاو جهت پیشگیری از بواسیر خوب است.(10)
امام رضا علیه‏السلام همچنین در راستای بهداشت روانی پیش از بارداری، آمیزش پس از آمیزش را بى آن که میان آنها غسلى صورت پذیرفته باشد نهی کرده و این کار را مایه دیوانگى فرزند برشمرده اند. (11)
از موارد دیگری که امام رضا (ع) در این مورد به آنها اهمیت داده اند، رعایت مسائل و مراقبتهای پس از زایمان و تولد فرزند است ، از فبیل : نامگذاری فرزند، قرائت اذان و اقامه در گوش فرزند، مراقبت های ویژه پس از تولد، ختنه، عقیقه و... که در مجال دیگری به آنها خواهیم پرداخت.
پانوشتها:
1. مکارم اخلاق ، ج 1 ص 192 ، 193
2. مکارم اخلاق، ج 1 ، ص 196
3. طب الرضا (علیه السلام) ، ص 35
4. فقه الرضا، ص 340
5. کافى، ج 6، ص 344، ح 1
6. مکارم الاخلاق، ص190
7. بحار الانوار: ج62 ص320 و طب الامام الرضا: ص61
8. محاسن ، ج 2 ، ص 546
9. مکارم الاخلاق ص 88
10. بحارالانوار، ج62، ص 321
11. طبّ الرضا علیه‏السلام ، صفحه 28