والد شدن یکی از جذاب‌ترین لحظات عمر هر انسانی است. زمانی این احساس به شما دست می‌دهد که قدرت زندگی را تکثیر کرده‌اید و توانسته‌اید از وجود خود و همسرتان، انسانی دیگر را به وجود بیاورید، لحظه‌ای شگفت‌آور و مافوق تصور. البته پیش از اینکه قطعاً از والد شدن خود اطمینان حاصل کنید، باید مسیر مهمی را پشت سر بگذارید، خودتان را آماده کنید و منتظر علائم بارداری و رسیدن به لحظه قطعی و شگفت‌انگیز والد شدن باشید.
در این مقاله ما ابتدا به روند شکل‌گیری جنین و مشخص کردن تاریخ بارداری در ماه اول اشاره خواهیم کرد و اینکه زنان باردار در ابتدای تقویم بارداریشان با چه علائمی روبه‌رو می‌شوند. در ادامه مقاله علائم را در دو دسته‌بندی علائم متداول و غیرمتداول به اطلاع شما خواهیم رساند. نکات جذاب و مفیدی دیگری نیز در مقاله گنجانده شده که امیدواریم شما را در این مسیر شیرین همراهی کند.
علائم بارداری در هفته اول بعد از لقاح
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین، مشخص شدن زمان دقیق بارداری است اما هیچ فردی، حتی پزشک هم نمی‌تواند زمان دقیق لقاح را مشخص کند زیرا اسپرم می‌تواند تا پنج روز پس از نزدیکی در بدن مادر زنده بماند و مشخص نیست دقیقاً چه زمانی تخمک را بارور می‌کند.
با تمام این اوصاف پزشک لازم می‌بیند تا روزی را به‌عنوان آغاز تقویم ۴۰ الی ۴۲ هفته‌ای بارداری مادر مشخص کند. بنابراین معمولاً اولین روز پس از آخرین عادت ماهیانه به‌عنوان اولین روز بارداری در نظر گرفته می‌شود درحالی‌که ممکن است عمل لقاح هنوز صورت نگرفته باشد. پس اگر در هفته اول تقویم بارداری هنوز علائم بارداری در هفته اول بعد از لقاح در بدن مادر مشاهده نشود، کاملاً طبیعی است.
لانه‌گزینی چیست؟
اصطلاح لانه‌گزینی برای توصیف وضعیتی به کار می‌رود که سلول تخم به دیواره رحم متصل شده و در مرحله بعد بارداری اتفاق می‌افتد. زمان تقریبی این فرآیند در افراد بین 6 تا 10 روز بعد از تخمک‌گذاری و بارور شدن سلول تخم تخمین زده می‌شود.
علائم بارداری در هفته دوم
هفته دوم بارداری درواقع زمانی است که تخمک از طریق لوله فالوپ به سمت رحم می‌رود تا با اسپرم ملاقات کند و بارور شود. ۳ تا ۵ روز پس از بارور شدن تخم است که این توده سلولی یا بلاستویست به رویان تبدیل می‌شود. در این هنگام هورمون استروژن موجب بالا رفتن ضخامت و پرخون شدن آندومتر یا همان دیواره رحم می‌شود. این اتفاق به این منظور می‌افتد که بلاستویست بتواند به رحم بچسبد و مواد مغذی را از آن تغذیه کند. این همان فرآیندی است که به لانه گزینی گفته می‌شود.
علائم بارداری در هفته سوم و هفته چهارم
بااینکه علائم بارداری در هیچ دو بانویی یکسان نیست اما در هفته سوم و چهارم بارداری است که علائم اولیه بارداری خود را نشان می‌دهد. در بسیاری از خانم‌ها، هفته چهارم تقویم بارداری مساوی هفته دوم بارداری واقعی آن‌ها است. زمانی که رویان شکل گرفته و لانه گزینی انجام شده است. در این زمان سلول‌های جنین به‌شدت در حال تکثیر شدن هستند و هورمون بارداری یا HCG در بدن ترشح می‌شود. این ماده به غده‌های بدن فرمان می‌دهد تا تخمک جدیدی آزاد نکند و میزان ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون را افزایش دهد تا خونریزی در آن رخ ندهد. این ماده همان ماده‌ای است که تست بارداری را مثبت می‌کند.
در این زمان اولین علائم بارداری مانند حساس شدن سینه‌ها یا احساس خستگی و به‌طور مشخص لکه بینی اتفاق می‌افتد. علائمی که می‌تواند بسیار شبیه نشانه‌های قاعدگی یا پریود باشد. این اتفاق حدود ۶ روز بعد از باروری تخمک است.
بسیاری از بانوان متوجه هیچ تغییری نمی‌شوند اما برخی زنان با افزایش ترشح واژن روبه‌رو می‌شوند که این اتفاق به معنای عفونت واژینال نیست و درواقع نشانه بارداری است.
شایع‌ترین علائم در هفته‌های اول بارداری
طبق مقاله مایو کلینیک، با عنوان نشانه‌های اولیه بارداری، شایع‌ترین نشانه‌های بارداری می‌تواند شامل موارد زیر باشد. بازهم تأکید می‌کنیم که بارداری می‌تواند در هر فردی با فرد دیگر متفاوت باشد:
به تعویق افتادن پریود:
اگر شما در دوران باروری زندگی خود هستید و یک هفته یا بیشتر از زمان شروع پریود شما گذاشته باشد و در چند هفته گذشته رابطه جنسی حفاظت نشده داشته‌اید، احتمال بارداری برای شما وجود دارد. بااین‌حال اگر شما سابق بر این چرخه‌های پریود نامنظم داشته‌اید، این نشانه ممکن است کمی گمراه‌کننده باشد؛ علی‌رغم این نکته، عقب افتادن پریود، بهترین و قطعی‌ترین نشانه شروع بارداری است.
سینه‌های متورم و حساس:
برخلاف باور رایج، داشتن حالت تهوع در ابتدای فهرست علائم بارداری قرار ندارد، بلکه این متورم و حساس شدن سینه‌هاست که باید توجه زنان باردار را به خود جلب کند. تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می‌تواند پستان را حساس و دردناک کند. این علائم بعد از چند هفته به‌تدریج کاهش می‌یابد.
حالت تهوع (بدون استفراغ یا با استفراغ):
بدحالی‌های اول صبح (همچنین سایر زمان‌های روز، چه صبح و چه شب) معمولاً یک ماه بعد از آغاز بارداری انجام می‌شود. بااین‌حال برخی از بانوان کمی پیش‌تر یا پس‌ازاین مدت دچار تهوع بارداری می‌شوند و بعضی دیگر هم اصلاً آن را تجربه نمی‌کنند. دقیقاً مشخص نیست که چه عاملی سبب ایجاد تهوع در افراد حامله می‌شود اما مسلماً این اتفاق مرتبط با عناصر هورمونی است.
تکرر ادرار:
در روزهای اول بارداری ممکن است بیش از حد معمول نیاز به رفتن به دستشویی داشته باشید. تولید خون در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند و سبب می‌شود که کلیه‌های شما مایع‌های بیشتری را به سمت مثانه شما بفرستد و درنتیجه شما بیشتر از حد معمول به دستشویی می‌روید.
خستگی:
خستگی هم در میان نشانه‌های اولیه و شایع بارداری دیده می‌شود. با افزایش ترشح هورمون پروژسترون، زنان باردار، خواب‌آلودگی و احساس خستگی بیشتری را تجربه می‌کنند.
سایر علائم و نشانه‌های بارداری
سایر علائم و نشانه‌هایی که ممکن است در سه ماه اول بارداری تجربه کنید، شامل موارد زیر می‌شود:
تغییرات خلق‌وخو:
افزایش ترشح هورمون‌ها در بدن در اوایل بارداری می‌تواند احساسات را تحریک و موجب نوسانات روحی و حتی گریه کردن شود.
ورم و نفخ:
تغییرات هورمونی در طول دوره بارداری همچنین سبب ایجاد ورم در بدن می‌شود، شبیه همان حالتی که در ابتدای دوره پریود خود تجربه می‌کنید.
لکه بینی:
برخی مواقع دیدن لکه‌های کمرنگ خون می‌تواند ازجمله نشانه‌ها و علائم زودهنگام بارداری به شمار آید. این لکه بینی که با نام لکه بینی لانه گزینی شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که تخم بارور شده به دیواره‌های پر از خون رحم می‌چسبد؛ این اتفاق در حدود ۱۰ الی ۱۴ روز بعد از باروری تخم اتفاق می‌افتد. این پدیده در زمان آغاز سیکل بعدی تجربه می‌شود و در بسیاری از موارد با پریود اشتباه گرفته می‌شود. همه زنان این علامت را در دوران بارداری ندارند.
گرفتگی عضلات:
بخش‌هایی از زنان درد عضلانی در قسمت رحم خود را تجربه می‌کنند که در بسیاری موارد خفیف و ناپایدار است.
یبوست:
برخی از زنان در اوایل بارداری دچار یبوست می‌شوید. تغییرات هورمونی باعث کُند شدن دستگاه گوارش شما می‌شود که می‌تواند منجر به یبوست شود.
حساسیت به بو و غذا (ویار):
وقتی شما باردار شده باشید، ممکن است که نسبت به بوها و غذاها واکنش‌های افراطی داشته باشید و به‌طور کلی حساسیت‌هایتان بالاتر برود. این تغییرات در ذائقه و بو هم می‌تواند شامل علاقه به بعضی چیزها (به اصطلاح ویار کردن) و از سوی دیگر نفرت از بعضی بوها و مواد غذایی دیگر باشد.
گرفتگی بینی:
افزایش هورمون‌ها و تولید بیشتر خون علاوه بر سایر تغییرات می‌تواند غشاهای مخاطی بینی را متورم و خشک کند. در اثر این تغییرات ممکن است خون ریزی اتفاق بیفتد یا آب ریزش بینی پیدا کنید.
تفاوت علائم پریود و بارداری
با شروع بارداری و انجام لقاح، تخمک بارور می‌شود و به دیواره رحم می‌چسبد. عملی که به اصطلاح به آن لانه گزینی جنین گفته می‌شود. در همین زمان است که اولین علائم بارداری ممکن است در بدن مادر دیده شود که بسیار مشابه قاعدگی است، علائمی که باعث لکه بینی و دل درد می‌شود. این علائم بین ۶ تا ۱۲ روز پس از بارور شدن تخم رخ می‌دهد. لکه بینی و دل‌درد می‌تواند بسیاری از بانوان را گمراه کند و آن‌ها فکر کنند که پریودشان شروع شده است. علاوه بر لکه بینی و خونریزی ممکن است ترشحاتی سفید رنگ نیز از رحم آن‌ها خارج شود که این کار به دلیل ضخیم شدن دیواره رحم بعد از بارور شدن اتفاق می‌افتد.
آیا واقعاً باردار هستم؟
متأسفانه بسیاری از این نشانه‌ها و علائم منحصر به بارداری نیستند. برخی از آن‌ها می‌توانند نشانه‌ای از بیمار شدن یا آغاز دوباره پریودتان باشند. با تمام این اوصاف اگر پریودتان به تأخیر افتاد و برخی از علائم بالا را داشتید می‌توانید از تست‌های بارداری استفاده کنید یا از پزشک یا از کارشناسان مراقبت‌های بهداشتی در این زمینه راهنمایی بخواهید.
آیا بارداری بدون علائم هم وجود دارد؟
با وجودی که بسیاری از علائم بارداری با علائم پریود یا سایر بیماری‌هایی همچون تغییرات هورمونی تداخل دارد اما از سوی دیگر هم شما می‌توانید حامله باشید بدون آن‌که هیچ کدام از این عوامل را تجربه کنید. همان‌طوری که بارها در این متن تأکید کرده‌ایم. بارداری در هر فردی نسبت به فرد دیگری کاملاً متفاوت است و می‌تواند دارای بخشی از علائم، همه علائم یا بدون علامت باشد.
انواع روش‌های تشخیص بارداری
چندین روش سنجشی برای تشخیص بارداری وجود دارد که ازجمله آن‌ها تست‌های خانگی بارداری، آزمایش ادرار و آزمایش خون مادر است. بهترین زمان برای تشخیص بارداری ۱۰ تا ۱۴ روز پس از نزدیکی است زیرا همه این آزمایش‌ها به بررسی هورمون گونادوتروپین جفتی یا HGC می‌پردازند که بعد از لانه گزینی جنین در رحم مادر ترشح می‌شود. بنابراین تا زمانی که این هورمون به میزان مشخصی نرسیده باشند، این آزمون‌ها قابل اتکا نیستند.
آگاهی سریع از وجود فرزندتان این مزیت را دارد که می‌توانید با تغذیه مناسب، مراجعه منظم به پزشک و بررسی رشد و سلامت قلب جنین، شرایط مناسب را برای او فراهم کنید. اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، مقاله شناخت بهترین رژیم غذایی در دوران بارداری را از دست ندهید.
تست خانگی بارداری
تست خانگی بارداری یا همان چیزی که با عنوان بی‌بی چک Baby check بین مردم شهرت دارد، یکی از همین انواع ابزارها برای تشخیص بارداری است. انواع مختلفی از این وسیله در بازار وجود دارد و بسته به اینکه چه میزان این آزمون‌ها بتوانند دقت بیشتری از خود نشان دهند و حساسیت بیشتری داشته باشند، قدرت تشخیصشان بهتر است.
سازندگان مدعی درستی ۹۹ درصدی محصولات خود هستند ولی به نظر می‌رسد این میزان بیشتر از رقم واقعی است. تست‌های خانگی بسته به کیفیتشان و نحوه صحیح استفاده، بیش از ۹۰ درصد قابل اعتماد هستند با این‌حال نتایج این تست‌ها تا یک هفته پس از قطع پریود دقیق‌تر عمل می‌کنند و درصد اشتباهشان در دوره پیش از پریود بیشتر است.
آزمایش خون و ادرار
شما با انجام آزمایش خون یا ادرار و اندازه‌گیری هورمون HCG، می‌توانید نسبت به بارداری خود اطمینان قطعی حاصل کنید. این هورمون از روز هشتم پس از لقاح (یعنی از روز لانه گزینی در رحم) در بدن ترشح می‌شود؛ اما زودترین زمانی که می‌توان آن را در خون مادر اندازه گرفت ۹ روز بعد از لانه گزینی یعنی ۳ هفته بعد از شروع آخرین پریود است.
یادتان باشد آزمایش ادرار دیرتر از آزمایش خون جواب می‌دهد؛ یعنی ۲ هفته بعد از لقاح. با این حساب، اگر چهار روز از به تعویق افتادن پریود شما گذشته باشد می‌توانید آزمایش ادرار بدهید. اما اگر می‌خواهید سریع‌تر و دقیق‌تر به نتیجه برسید، بهتر است ترکیبی از آزمایش خون و آزمایش ادرار را انتخاب کنید.
عوارض شایع بارداری چیست؟
متأسفانه بارداری علاوه بر احساسات خوشایندی که متأثر از داشتن فرزند است، می‌تواند در ظاهر و زیبایی مادر مشکلاتی به وجود بیاورد. البته این مسائل، مواردی مجزا از بیماری‌های بارداری همچون دیابت بارداری هستند؛ خون ریزی لثه، گرفتگی عضلات، احساس ضعف و سرگیجه، سردرد بارداری، تورم در دست‌ها و پاها، تپش قلب و هضم نامناسب، یبوست، کم‌خونی، عفونت قارچی، پیدا شدن موهای زائد روی صورت و بدن، پیدا شدن لکه‌های قهوه‌ای یا ماسک بدن، تعریق زیاد، ریزش مو، ضعیف شدن مثانه بخشی از داستان و روند پیچیده مادر شدن به حساب می‌آیند و اکثر آن‌ها در اثر تغییرات هورمونی شدید در بدن و تغذیه موجودی دیگر هم‌زمان با بدن مادر اتفاق می‌افتند.
امیدواریم این مطلب کوتاه درباره علائم اولیه بارداری به شما در مسیر مادر شدن کمک کرده باشد؛ علاوه‌براین ضروری است که زنان باردار از همان ابتدای تشخیص بارداری تحت نظر پزشک یا کارشناس متخصص این حوزه قرار بگیرند. شما نیز می‌توانید در صورت داشتن هرگونه سؤال با دکترشیرین پزشکی، متخصص زنان و زایمان رسا در ارتباط باشید یا سؤالات خود را در بخش نظرات سایت ذکر کنید تا متخصصان رسا به آن پاسخ دهند.