مراد از وطن، احکام و اقسام آن
[سؤال 2609] 1262
بسمه تعالی 2 / 4 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ارواحنا فداه، سلام علیکم
مسائل زیر در مبحث نماز مسافر، مورد بحث قرار گرفته. مستدعی است بیشتر روشن فرمایید.
1. منظور از وطن اصلی در رسالۀ شریفه چیست؟
بسمه تعالی، منظور وطنی است که در آن جا مکلف، متولد شده است و جایگاه پدری او بوده است.
[سؤال 2610]
2. آیا در وطن اتخاذی، ماندن شش ماه شرط است؟
بسمه تعالی، میزان ماندن، مدتی است که در نظر عرف صدق کند مکلف، اهل آن شهر شده است.
3. اهالی تنکابن سالیان متمادی است به طور آباء و اجدادی هر ساله دو ماه، بیشتر یا کمتر در تابستان ها به ییلاق می روند و در آن جا خانه و علاقه ای هم دارند. آیا آن جا وطنشان محسوب می شود یا خیر؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 3
بسمه تعالی، اگر ییلاق را برای همیشه محل زندگی سالی چند ماه قرار دادند، آن جا وطن محسوب می شود.
[سؤال 2611] ----> 937
4. وطن چیست؟ ساکن و منطقه از نظر شرعی را توضیح دهید.
بسمه تعالی، مراد از وطن، محل تولد یا محلی است که انسان بنا دارد همیشه در آن جا زندگی کند.
[سؤال 2612] 1263
بسمه تعالی 22 / 3 / 1361
محضر مبارک امام و مرجع عالی قدر، سلام علیکم
این جانب اهل قزوین هستم که مدتی بود به تهران منتقل و مدت ده سال ساکن بودم به علتی مدت پنج سال است که در شهرستان کرج ساکن هستم ولی به جهت ضرورت اداری مجبورم همه روزه صبح ها از کرج به تهران آمده و بعدازظهرها به کرج بروم.
سؤال این است که: وضع نماز و روزه بنده و خانواده ام به چه صورت خواهد بود در حالی که از قزوین اعراض نموده ام ولی از تهران خیر؟
بسمه تعالی، در کرج اگر قصد زندگی دائم دارید حکم وطن بار می شود وگرنه بدون قصد اقامت ده روز نماز و روزه قصر است و تهران اگر وطن خود قرار دادید و از آن جا اعراض نکردید در صورتی که محل کار در همان محلۀ سکونت سابق قرار داشته باشد حکم وطن درمحل کار مترتب می شود وگرنه در آن جا حکم مسافر دارید.
[سؤال 2613] 1264
بسمه تعالی 2 / 3 / 1361
مسئول محترم پاسخ به سؤالات شرعی دفتر امام بزرگوار امت
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 4
پس از اهدای سلام و آرزوی توفیق الهی برای آن برادران گرامی، تقاضامندم با پاسخ به سؤال این جانب مرا از تردید و اضطراب برهانید.
وطن اصلی ام مشهد است و در سال 58 برای تحصیل دانشگاه به تهران آمدم. حتی پس از تعطیلی دانشگاه ها به سبب انقلاب فرهنگی، در تهران مانده ام و در طول دو سال اخیر به دلیل اشتغال در نهادهایی از انقلاب (به علت ارتباط به رشته تحصیلی دانشگاه)، در تهران اقامت داشته ام و هم اکنون نیز بدون این که درس بخوانم در تهران مشغول به کار هستم. طی مدت نزدیک به سه سال اقامت در تهران، بدون این که قصد اقامت دائمی داشته باشم به استناد مسأله شماره 1331 رسالۀ شریف امام امت که می فرمایند: «تا انسان قصد ماندن همیشگی در جایی که غیر وطن اصلی خودش است نداشته باشد وطن او حساب نمی شود مگر آن که بدون قصد ماندن، آن قدر بماند که مردم بگویند این جا وطن اوست» نمازهای خود را به حساب این که تهران وطن دوّمم محسوب می شود، کامل می خوانده و می خوانم و روزه ها را نیز می گرفته ام.
اکنون نه قصد حتمی بر ماندن دائم و نه قصد حتمی بر نماندن، هیچ کدام ندارم و منتظر شرایط زندگی و... هستم، مگر آن که از این پس احتمالاً بنابر راهنمایی شما، احتیاج شود یکی از آن دو را انتخاب کنم، خلاصه سؤال این طور است.
آیا نمازهایم کامل است یا شکسته؟
اگر شکسته است، نمازهای سابق را چه باید کرد؟
بسمه تعالی، حکم مسافر دارید و آنچه برخلاف وظیفه عمل کرده اید قضا دارد.
[سؤال 2614] 1265
بسمه تعالی
دفتر محترم امام خمینی دام ظله العالی
پس از عرض سلام این جانب مسأله ای برایم پیش آمده که امیدوارم جواب صریح
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 5
بفرمایید من حدود دو سال است که از اصفهان به تهران جهت سربازی اعزام شده ام و در این مدت هر یک ماه و یا 15 روز یکبار به اصفهان می رفته و باز می گشته ام، خواستم بفرمایید که آیا تهران برای من در این مدت 2 سال وطن دوم حساب می شده و می بایستی نمازها را سالم و تمام بخوانم و یا نه؟ در صورتی که جواب منفی باشد با توجه به این که در هر نوبت بیش از ده روز در تهران بوده ام و از محل خدمت خود بیش از 24 کیلومتر دور نمی شده ام ولی ممکن بوده از میدان آزادی (محل خدمت) به میدان امام خمینی و یا شوش که محاسبه کرده ام کمتر از 24 کیلومتر بوده رفته باشم در این صورت آیا باز من می بایستی نماز شکسته می خوانده ام یا نه؟ در صورت مثبت بودن این جوابتان تکلیف نمازهایی که در این مدت دو سال به طور کامل خوانده ام چه می شود؟ ضمناً باید متذکر شوم که ماه های مبارک رمضان را هم روزه گرفته ام. با توجه به این که بنده از فتوای جدید امام تا امروز آگاهی نداشته ام و فتوای قبلی ایشان که در رساله بوده عمل می نموده ام. خواهشمندم بفرمایید تکلیف بنده چیست؟
بسمه تعالی، تهران وطن شما محسوب نشده و اگر بدون قصد ده روز در یک محله نمازها را تمام خوانده و روزه گرفته اید صحیح نبوده و باید قضا کنید.
[سؤال 2615] 1266
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران و مرجع بزرگوار شیعیان جهان حضرت امام خمینی دام ظله العالی، سلام علیکم؛
به استحضار حضرت عالی می رساند نزدیک 5 سال است که شهرکی به نام خاورشهر در 16 کیلومتری خیابان خاوران احداث گردیده که ساکنین آن تماماً پرسنل صنایع دفاع، تغذیه کنندگان جبهه های نبرد اسلام علیه کفر و نفاق جهانی از جهات مهمات و تجهیزات نظامی می باشند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 6
ساکنان این شهرک بعد از تحویل گرفتن خانه های خود قصد توطن نموده اند ولی چون مسافت محل کارشان از شهرک بیش از حد مسافت شرعی می باشد و باید همه روزه این مسیر را طی نمایند، بعد از قصد توطن حتی به مدت 10 روز هم در محل سکونت خود اقامت نکرده اند و دائماً مسیر بین منزل و محل کار را روزانه طی نموده و می نمایند. لذا با توجه به فتوای حضرت عالی در تحریر الوسیله مبنی بر این که بعد از قصد توطن می باید مدت 6 ماه در محل، اقامت دائم نمایید نماز و روزه اهالی این شهرک چگونه است؟ و در صورت عدم صحت توطن و قصر بودن نماز و حکم مسافر جاری بودن برایشان وضعیت نماز و روزۀ اقامه شده در مدت اقامت اهالی در شهرک چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، ماندن شش ماه در صدق وطن شرط نیست چنانچه قصد ماندن همیشه در محل سکونت کرده اند و در آن جا مدتی مانده اند که عرفاً گفته شود ساکن آن جا هستند محل مزبور وطن آن ها محسوب می شود و در غیر این صورت در آن حکم مسافر دارند و در هر صورت در بین راه و محل کار باید نماز را شکسته بخوانند.
[سؤال 2616] 1267
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
با سلام، خواهش می شود دو مسأله زیر را پاسخ مرحمت فرمایید:
1. شخصی در یک محل از تهران مثلاً میدان شوش قصد اقامت دارد و آن محل وطن مستجد برای او شده و به مقدار صدق عرفی در آن جا بوده و اکنون پس از چند سال انصراف کلی از این محل پیدا کرده و در محل دیگر از همان شهر تهران سکونت کرده است آیا در محل جدید قصد توطّن شرط است به نحوی که اگر مردّد باشد باید در کمتر از ده روز نمازش را شکسته بخواند یا قصد توطّن در محل جدید که در آن
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 7
است شرط نیست و آیا اگر محل جدید با محل قدیم بیش از حد مسافت باشد در مسأله فرق می کند با آن جا که محل جدید کمتر از حد مسافت است یا فرق نمی کند حکم هر دو صورت را بیان فرمایید.
2. در فرض همان مسأله پیش اگر کسی پس از قصد توطّن به طور دائم و گذشتن مدت زمانی که از نظر صدق بی اشکال شده است اگر بدون قصد اعراض از این محل اول به محل دیگری از تهران برود و خانه ای تهیه کند آیا قصد توطّن در همان محل اول کافی است و به درد آن محل دوم نیز می خورد یا نه؟ و آیا فرق است بین فاصله شدن چهار فرسخ بین محلتین و بین فاصله شدن این مقدار مسافت.
ادام الله ظلکم
بسمه تعالی، اگر در محل دوم قصد توطّن نکرده حکم وطن ندارد و بدون قصد اقامت ده روز حکم مسافر دارد بلی اگر بدون اعراض از محل اول از آن محل به محل دوم بیاید و فاصله بین آن ها کمتر از مسافت باشد، مسافرت محقّق نشده و نماز در آن محل تمام است.
[سؤال 2617] ----> 1890
5. مردی در شهری زن گرفته، زندگی زن آن جاست، مرد هم گاه گاهی چند روز می رود آن جا، برای همیشه بنا ندارد آن جا باشد، آیا وطن مرد هم محسوب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، وطن مرد محسوب نمی شود.
[سؤال 2618] ----> 86
2. وطن اصلی من در سرشک نایین است که سالی یکی دو بار به آن جا می روم. چون از اهالی خانواده کسی در آن جا نداریم و در جای دیگر هم وطن دومی انتخاب نکرده ام، بنابراین همه جا نماز من شکسته است و این مرا به شک انداخته است که آیا تکلیفم درست است یا نه؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 8
بسمه تعالی، در غیر وطن، حکم مسافر دارید و در وطن، نماز شما تمام است؛ مگر از آن اعراض کرده باشید.
[سؤال 2619] ----> 86
3. چون می دانم که در حدود یک سال دیگر در تهران نیستم، آیا می توانم تهران را به عنوان وطن دوم انتخاب کنم؟
بسمه تعالی، نمی توانید.
[سؤال 2620] ----> 3389
2. اگر کسی شش ماه مداوم مثلاً در تهران سکونت داشته باشد و پس از این مدت به ولایت اصلی خود برگردد و چنانچه دوباره از ولایت خود برای چند روزی به تهران بیاید، این شخص باید نمازش را در تهران تمام بخواند یا مانند مسافر قصر بخواند؟
بسمه تعالی، حکم مسافر دارد.
[سؤال 2621] 1268
بسمه تعالی
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
احتراماً استفتا می شود، آیا مردم مسلمان مهران که مهاجر جنگ تحمیلی می باشند و از اول مهرماه 59 تا کنون در شهر ایلام اسکان دارند ایلام وطن آن ها محسوب می شود یا خیر؟
بسمه تعالی، وطن محسوب نمی شود.
[سؤال 2622] 1269
بسمه تعالی 24 / 10 / 1361
مسئول محترم دفتر امام خمینی، ضمن عرض سلام
کسی که در مشهد سکونت داشته ازدواج نموده و به یکی از شهرستان ها رفته و تا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 9
موقعی که شوهرش در آن جا می باشد ساکن شهرستان می باشند و ضمناً آن شهر وطن شوهر هم نمی باشد، بلکه هر دو تصمیم دارند بعد از انتقال به مشهد بروند و وطن اصلی خود را مشهد قرار داده اند. در این صورت تا زمان انتقال به مشهد نماز هر دوی آن ها را در آن شهر و همچنین در مشهد مشخص فرمایید که تمام بخوانند یا شکسته؟
بسمه تعالی، در محل سکونت فعلی تا قصد ماندن همیشه نکرده اید حکم مسافر دارید و اگر مشهد وطن شما است تا از آن جا اعراض نکرده اید به حکم وطن باقی است.
[سؤال 2623] 1270
بسمه تعالی
مسئول دفتر حضرت امام، سلام. امیدوارم که پیوسته در انجام وظایف خویش موفق باشید، اجرتان با خدا. چندین سؤال داشتم که خواهش می کنم جواب دهید.
1. آیا اگر زنی به منزل پدرش و یا پدر شوهرش در شهر دیگری برود نمازش شکسته است؟
بسمه تعالی، در منزل پدرش اگر وطن اصلی وی بوده و اعراض نکرده حکم وطن باقی است و در منزل پدر شوهر اگر از وطنش به قدر مسافت شرعی فاصله دارد حکم مسافر دارد.
2. اگر شخصی از اعمال گذشته توبه کرده باشد، آیا قضای روزۀ وی قبل از توبه هم بر وی واجب است و یا در مورد زنی که وضع حمل کرده، باید قضای روزه های حملش را بگیرد و کفاره بدهد؟ مگر نه این که وی بعد از زایمان، از هر گناه پاک شده است؟
بسمه تعالی، نماز و روزۀ فوت شده در هر صورت قضا دارد و با توبه از گناه یا زایمان زن قضای واجب ساقط نمی شود.
3. وقتی که خواستند مرا عقد کنند قرار شد مهریه مرا خانه قرار دهند، ولی چون داماد منزل شخصی نداشت، آقای عاقد گفتند نمی شود و آن موقع یعنی در سال 1355 مبلغ 200 هزار تومان که قیمت یک منزل نسبتاً خوب بود مهریه من کردند. بعدها شوهرم همیشه می گفت هر وقت خانه خریدم به جای
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 10
مهریه ات به نام تو می خریم، تا این که سال گذشته در خارج از تهران در جاده ورامین منزلی قرار شد بخریم و برای تهیۀ پول آن من مجبور شدم که تمامی طلاهایم را حتی حلقه ازدواجم را بفروشم به این امید که خانه به اسم من خواهد بود و مهریه ام نقد می شود، ولی وقتی که خانه را قولنامه کردیم شوهرم به نام خودش قولنامه کرد (متذکر می شوم که قیمت آن 215 هزار تومان بود که مبلغ پنجاه هزار تومان آن از فروش طلاهای من تأمین می شد) وقتی که به او اعتراض کردم گفت حالا تا روز محضر خیلی مانده و بالاخره روز محضر آمد و او خانه را به نام خودش کرد. وقتی که به او گفتم مگر نه این که مهریۀ من عند المطالبه است و من هم طلب آن را کرده بودم چرا چنین کردی؟ در جواب گفت: قیمت خانه ترقی می کند، هر وقتی که خواستی طلاق بگیری نمی آیند که خانه مرا بفروشند مهریه تو را بدهند، آن وقت قسط بندی می کنند و ماهی 500 یا 1000 تومان به تو می دهند (آیا شرعاً چنین است؟) و یا هر وقت پولدار شدم و نخواستم دیگر چیزی بخرم آن وقت به تو می دهم. دیگر این فکر را نمی کند خانه ای که در سال 55، دویست هزار تومان بود الآن چقدر قیمت دارد؟
بسمه تعالی، اگر در ضمن عقد پول، مهریه قرار داده شد فقط همان پول را استحقاق دارید و نسبت به خانه خریداری شده به نسبت پولی که در تهیۀ قیمت آن پرداختید می توانید مطالبه کنید.
4. آیا مرد می تواند به خاطر خصومتش با خانواده زنش مانع رفتن همسرش به منزل پدرش بشود؟
بسمه تعالی، خروج زن از منزل موقوف بر اجازۀ شوهر است.
خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، خدا نگهدار
[سؤال 2624] 1271
بسمه تعالی 10 / 10 / 1361
محضر مبارک محترم رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی
پس از عرض سلام، سلامتی آن وجود مبارک را از خداوند تبارک و تعالی خواستارم، ضمناً چند سؤال شرعی است، استدعا دارم جواب آن ها را محبت بفرمایید:
1. ما در توابع اصفهان دارای ملک و خانه شخصی و پدری هستیم و در سال چند مرتبه به محل مراجعه و هر دفعه چهار الی شش روز توقف داریم و مابقی اوقات در تهران ساکن هستیم. امر فرمایید نماز را چطور به جا آوریم.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 11
بسمه تعالی، در وطن اصلی تا اعراض از آن نکرده اید نماز شما تمام است و در تهران اگر قصد ماندن همیشه نکرده اید، حکم مسافر دارید.
2. آیا به مسجدی که در محل، در دست ساختمان است از وجوهات شرعی می توانیم مقداری کمک کنیم؟
بسمه تعالی، با تعیین مقدار استجازه کنید.
3. آیا به اقوام فقیر و مستضعف هم که داریم و سادات نیستند و دارای عائله بوده و از کار افتاده شده اند می توانیم مقداری از وجوهات شرعی کمک کنیم؟
بسمه تعالی، مقداری که می خواهید به آن ها بدهید را معلوم کنید.
[سؤال 2625] ----> 5397
2. بنده مدت ده سال است که در تهران زندگی می کنم و خانه از خود دارم، اما قصد ماندن در تهران را ندارم هر وقت که ممکن شد می خواهم به وطن خویش بروم. آیا تهران وطن من محسوب می شود یا بنده مسافر هستم؟ تکلیف شرعی بنده چیست؟
بسمه تعالی، وطن محسوب نمی شود.
[سؤال 2626] 1272
بسمه تعالی 10 / 8 / 1361
حضور مبارک مرجع عظیم الشأن حضرت امام خمینی مدّ ظله العالی
نظر مبارک را در جواب دو سؤال زیر بفرمایید.
1. کسی که اعراض از وطن کرده از اعراض می تواند اعراض کند؟
بسمه تعالی، می تواند به قصد توطن برای بار دوم در آن جا بماند و در این صورت وطن می شود.
[سؤال 2627]
2. وضعیت اقامت نوع طلاب در قم و... که نه توطّن است و نه سفر چه می شود؟ به خصوص آن ها که سال های زیادی اقامت دارند.
بسمه تعالی، حکم مسافر دارند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 12
[سؤال 2628] 1273
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران و مرجع عالی قدر شیعیان جهان حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی
پس از تقدیم درود و سلام و عالی ترین تحیّات، امید است سایۀ آن وجود مقدس تا انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) بر سر کافّۀ مسلمین و مستضعفین جهان برقرار بوده باشد، مستدعی است بذل مرحمت نموده و به سؤالات ذیل پاسخ عنایت بفرمایید:
1. کارمندان دولت که در شهری ـ مثلاً تهران ـ استخدام می شوند و تشکیل خانه و زندگی می دهند و احتمال دارد سال ها و شاید سی سال دوران خدمت را بمانند و به جایی منتقل نشوند، ولی قصد دارند هر موقع بازنشست شدند به وطن اصلی برگردند و در آن جا زندگی کنند، آیا وطن دوم برای آن ها صدق می کند یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال محل خدمت و کار، وطن حساب نمی شود.
2. چنانچه کسی از مکانی که وطن او نیست هر روز به محل کار خود برود و حداقل نتواند ده روز در آن جا بماند چنین کسی چهار فرسخ رفتن او و برگشتن، با کسی که این مسافت را نمی رود و فقط از حد ترخص خارج می شود فرق می کند یا خیر؟
بسمه تعالی، در هر دو صورت قصد اقامت ده روز در یک محل متحقق نیست.
[سؤال 2629]
3. کسی که در جایی قصد توطّن نموده که باید حداقل پنج ـ شش ماه در آن جا بماند تا وطن بودن صدق کند، آیا متصل ماندن لازم است یا خیر؟ مثلاً در این مدّت هر روز صبح به محل کار می رفته و بر می گشته، آیا به صدق وطن بودن لطمه نمی زند؟
بسمه تعالی، میزان صدق عرفی است و متصل ماندن لازم نیست.
4. آیا حقوق بازنشستگی خمس دارد یا خیر؟ با توجه به این که حقوقی را که در باز نشستگی می دهند خیلی بیشتر است از آن مقدار که از حقوق ایام خدمت کم می کنند؛ مثلاً حقوق در حدود چهار هزار
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 13
تومان را فقط چهارصد و پنجاه تومان کم می کنند. و دیگر آن که اگر از خود شخص باشد باید جزء ماترک هم حساب شود، و در این صورت وارث صغیر و کبیر نباید فرق داشته باشد، در صورتی که دولت فقط به فرزندان کمتر از هجده سال می دهد.
بسمه تعالی، حقوق بازنشستگی اگر از حقوق ایام خدمت کم شده خمس دارد و بعد از فوت جزء ترکه محسوب است و تمام ورثه از آن ارث می برند، وگرنه خمس ندارد و تابع مقررات است.
5. در ارتش ماهی یکصد تومان به عنوان پس انداز از حقوق هر پرسنل برمی دارند و یکصد تومان هم خود دولت می گذارد و به همان مقدار یا کمتر از همان پول وام می دهند. لطفاً تکلیف خمس این سه مورد را بیان بفرمایید.
بسمه تعالی، هر مقدار که از حقوق کم شده و بعداً دریافت شده خمس دارد.
[سؤال 2630] 1274
بسمه تعالی
کسی که در شهری غیر از وطن اصلی خود اقامت گزیده است، ولی قصد ندارد که مادام العمر در آن جا بماند و ممکن است بعد از مثلاً ده سال از آن جا منتقل شود، آیا چنین شخصی می تواند در این شهر قصد توطّن نماید؟
بسمه تعالی، نمی تواند؛ و بدون قصد توطّن دائم یا ماندن به مقداری که صدق عرفی وطن تحقق یابد، حکم وطن مترتّب نمی شود.
[سؤال 2631] ----> 4428
2. زیدی از ده فرسخی محلش عیال گرفته، و به شهری آورده که با وطن اصلی زوج، بیش از هشت فرسخ فاصله دارد. آن خانم موقع آمدن به وطن اصلی پدری و به وطن اولیۀ زوج، نماز و روزه اش چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، در وطن اصلی، نمازش تمام و روزه اش صحیح است، مگر آن که اعراض کرده باشد و در وطن شوهر حکم مسافر دارد، مگر آن که قصد توطّن کرده باشد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 14
[سؤال 2632] ----> 2223
5. اگر شخصی ساکن اصفهان باشد، هر روز از منزل تا محل کارش 23 کیلومتر فاصله باشد، اگر قبل یا بعداز ظهر به منزل برگردد، تکلیف نماز و روزه اش چیست؟
بسمه تعالی، اگر از آخر اصفهان کمتر از مسافت می رود و در اصفهان مسافر نیست، نمازش شکسته نمی شود.
[سؤال 2633] 1275
بسمه تعالی 14 / 4 / 1361
به مسئولین محترم دفتر امام خمینی، مدّ ظله العالی
با درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب و امت شهیدپرور و به امید پیروزی جبهه های حق علیه باطل؛ مسائلی در ارتباط با نماز و روزه دارم، خواهشمند است از محضر حضرت امام استفتا فرمایید.
1. من کارمند دولت (ارتش جمهوری اسلامی) می باشم و مدت دو سال است که در 5 کیلومتری اصفهان شهرک قدس خانه خریدم و زندگی می کنم و شهر اصفهان را به عنوان وطن انتخاب کردم.
2. از وطن اصلی ام اعراض نموده ام و مصمم هستم که بعد از بازنشستگی در اصفهان زندگی کنم.
3. محل کارم پایگاه هشتم شکاری می باشد. از شهرک قدس تا پایگاه هشتم شکاری دو راه وجود دارد که یکی از راه ها از اصفهان می گذرد که حد ترخص آن تا پایگاه هشتم شکاری از 17 کیلومتر متجاوز نیست و راه دیگر از شهرک قدس تا پایگاه هشتم شکاری از خانۀ اصفهان و اتوبان می گذرد که حدود 25 کیلومتر می باشد.
4. کارمندان ارتش همه هر چند وقت یک دفعه به پایگاه دیگر منتقل می شوند (حداقل بعد از سه سال).
با این توضیحات، اولاً آیا می توانم شهر اصفهان را به عنوان وطن انتخاب کنم؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 15
ثانیاً وضعیت نماز و روزۀ من چگونه است؟
ثالثاً آیا کارمندان دولت با این تفاصیل می توانند وطن انتخاب کنند؟
توضیح این که مدت 18 سال است از وطن اصلی ام مهاجرت کرده ام و تصمیم دارم دیگر به وطن اصلی ام برنگردم.
بسمه تعالی، اگر به قصد ماندن دائم در اصفهان ساکن نشده اید وطن شما محسوب نمی شود و بدون قصد اقامۀ ده روز در محل سکونت حکم مسافر دارید و همچنین اگر رفت و برگشت شما از محل سکونت تا محل کار به مقدار مسافت باشد.
[سؤال 2634] 1276
بسمه تعالی 31 / 3 / 1361
دفتر استفتای امام، پس از سلام به امام امت و شما یاران او، سؤالی دارم که تقاضای پاسخ از شما می نمایم:
من نظامی هستم و شغل ما طوری است که چند سال به چند سال، از شهری به شهر دیگر منتقل می شویم؛ مثلاً سه چهار سال در این پایگاه هستیم و بعد به تهران یا جای دیگری منتقل می شویم؛ ضمناً وطن اصلی من در کرج می باشد. آیا من که مقلد ایشان هستم، باید همیشه نماز را شکسته بخوانم؟
آیا می توانیم نماز را شکسته بخوانیم و روزه را بگیریم؟
بسمه تعالی، در غیر وطن، حکم مسافر دارید و بدون قصد اقامۀ ده روز، نماز شکسته و روزه صحیح نیست.
[سؤال 2635] 1277
بسمه تعالی 5 / 3 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
با سلام و عرض تهنیت به مناسبت پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر صدامی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 16
به استحضار عالی می رساند: این جانب مدتی است که در این شک به سر می برم که مسافرم یا خیر؟ لذا از ابتدا وضع زندگی ام را بیان می دارم تا چه فتوا خواهند فرمود.
در زمان مسافرت پدر و مادرم در مشهد متولد شدم؛ تا حدود 15 سالگی، در فیض آباد تربت حیدریه بزرگ شدم؛ سپس خانواده ام به مشهد آمد؛ من نیز برای ادامۀ تحصیل به مشهد آمدم ولی گمان نمی کنم بیش از 6 ماه دائم در مشهد مانده باشم. از سال 55 به بعد برای تحصیل به دانشکده ساری آمدم. منزلی هم در ساری خریده و کاری دولتی دارم؛ دانشکده ام 10 کیلومتر و محل کارم 12 کیلومتر، در دو جهت، از منزلم فاصله دارند. در این جا هم بیش از 6 ماه اقامت دائم نداشته ام و مسافرت رفته ام. با توجه به این که در نظر دارم موقع بازنشستگی به فیض آباد برگردم و این که پس از اخذ لیسانس، محل کارم معلوم نیست ساری باشد یا شهر دیگری؛ تقاضا دارد مشخص فرمایند:
1. وضع عبادات من در شهرستان ساری چگونه است؟
بسمه تعالی، حکم مسافر دارند و بدون قصد اقامت، نماز و روزه قصر است.
2. وضع عباداتم در مدت مسافرت به فیض آباد چگونه است؟
بسمه تعالی، فیض آباد اگر وطن اصلی بوده و از آن اعراض نکردید، به حکم وطن باقی است.
[سؤال 2636]
3. وضع عباداتم در مدت مسافرت به مشهد چگونه است؟
بسمه تعالی، در مشهد مقدس حکم مسافر دارید.
4. چنانچه مسافر شناخته شوم، عبادات قبلی من تا کنون که کامل انجام می شود چگونه است؟
بسمه تعالی، نمازهایی که بر خلاف وظیفه انجام گرفته قضا دارد.
5. چنانچه مسافر باشم، چه موقع بایستی قضای آن را به جای آورم؟
بسمه تعالی، قضای واجب را باید هر وقت تمکن داشت به جا آورد و قضای روزۀ ماه رمضان نباید تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر افتد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 17
6. همان گونه که استحضار دارید، کارکنان دولت در موقع دریافت حقوق، مالیات می پردازند. آیا این مالیات با توجه به این که دولت اسلامی است، می تواند به جای مقداری از خمس محسوب گردد؟
بسمه تعالی، مالیات بابت وجوه شرعیه محسوب نمی شود.
[سؤال 2637] 1278
بسمه تعالی
این جانب منزل یکی از اقوام در گوهردشت زندگی می کنم، ولی آن را به عنوان وطن اختیار نکرده ام. هر روز صبح از گوهردشت به محل کارم در تهران آمده و بعد از ظهر مراجعت می کنم. فاصله تهران تا گوهردشت بیش از چهار فرسخ است. قم موطن اصلی و محل تولدم می باشد. با توجه به این که فعلاً محل کارم در تهران است و در آیندۀ نزدیک می خواهم در تهران شغل تدریس در دانشگاه را داشته باشم. می خواهم از حالا قصد کنم در تهران بمانم. در آینده نیز به احتمال قوی و غیر قابل تشخیص محل کارم را از تهران به شهرستان دیگری تغییر نخواهم داد. لذا سه سؤال ذیل مطرح است:
1. آیا می توانم وطن دوم خود را به عنوان وطن شغلی در تهران انتخاب کنم؟ در حالی که محل زندگی ام در گوهردشت کرج است؟
بسمه تعالی، بدون قصد زندگی دائمی در تهران، آن جا وطن شما محسوب نمی شود.
2. در صورتی که بتوانم تهران را به عنوان وطن دوم اختیار کنم، آیا با رفت و آمد روزانه از گوهردشت به تهران، می توانم روزه ام را بگیرم؟ به این صورت که قبل از ظهر به وطن؛ یعنی تهران رسیده و بعد از ظهر از وطن به منزل در گوهردشت برگردم.
بسمه تعالی، در فرض سؤال، در محل کار و محل زندگی، حکم مسافر دارید.
[سؤال 2638]
3. در صورتی که نتوان تهران را به عنوان وطن دوم اختیار نمود، چگونه می توان با حفظ محل زندگی در گوهردشت، وطن دوم را تهران انتخاب نمود؟ آیا می بایست
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 18
محل کار برای همیشه در تهران باشد؟
بسمه تعالی، میزان در وطن دوم، قصد زندگی دائمی داشتن در آن جا است؛ بعلاوه، باید مدتی که در صدق عرفی معتبر است، در آن جا بماند.
[سؤال 2639] 1279
بسمه تعالی
1. شخصی که تهران وطن اصلی او می باشد، به علت عدم تمکن از تهیۀ مسکن مناسب در تهران، به کرج رفته و مسکنی تهیه می کند. البته در صورت امکان به تهران باز می گردد. ولی تا کنون ـ که مدت یک سال است ـ برای او امکان بازگشت به تهران و تهیه مسکن مناسب حاصل نشده است. در این شرایط، آیا کرج شرعاً حکم وطن را دارد یا نه؟ نماز و روزۀ او و عیالش در کرج تمام است یا شکسته می شود؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، در کرج حکم مسافر دارند که بدون قصد اقامت نماز قصر است.
2. در صورتی که کرج برای شخص مذکور حکم وطن را داشته باشد، مسافرت همه روزه به تهران برای حضور در محل کسب کما فی السابق و برگشت به کرج عصر همه روز، موجب قصر نماز و روزه در تهران می شود یا نه؟
بسمه تعالی، محل کار، اگر در همان محل سکونت سابق که وطن بود قرار ندارد، در آن جا نیز حکم مسافر دارید.
[سؤال 2640]
3. در صورتی که کرج برای شخص نامبرده، شرعاً وطن محسوب نشود اما ماندن موقت او در کرج برای چندین سال ادامه پیدا کند، به حدی که عرفاً گفته شود: او از اهالی کرج است؛ حکم وی در مورد نماز و روزه در کرج چیست؟ قصر است یا تمام؟
بسمه تعالی، بدون قصد زندگی دائمی در آن محل، حکم وطن مترتب نیست.
4. در صورتی که برای شخص مذکور، کرج وطن محسوب نشود و با امساک از مفطرات در روز ماه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 19
مبارک رمضان و ورود قبل از زوال به تهران؛ می تواند نیت روزه بکند؟ با توجه به نظر جدید حضرت عالی که تهران از شهرهای فوق العاده است و مبدأ سفر از منزل محسوب می شود و تا در مراجعت به منزل نرسیده است، مسافر است؛ شخص نامبرده که موقتاً در کرج سکنا نموده و قبل از ظهر ماه مبارک رمضان وارد تهران می شود، کجای تهران می تواند نیت روزه بکند؟ ابتدای محدودۀ تهران یا منزل قبل از هجرت به کرج که فعلاً وجود ندارد یا حد ترخص محدودۀ تهران یا حد ترخص فرضی منزل سابق در تهران؟
بسمه تعالی، اگر قبل از ظهر به همان محل قبل از هجرت برسد، در صورتی که از آن جا اعراض نکرده باشد؛ نیت روزه صحیح است.
5. کسی که وطن او تهران است و هنگام خروج از منزل می داند برای انجام کارهایی متعاقباً، بدون خروج از تهران بیش از چهار فرسخ در رفت و بیش از هشت فرسخ در مجموع رفت و برگشت می پیماید؛ چنین شخصی بر حسب نظر مبارک حضرت عالی که در روزنامۀ جمهوری اخیراً منتشر شد، مسافر است. اما سؤالی مطرح است که آیا چنین شخصی در ماه مبارک رمضان به مجرد رسیدن به محل کار یا حد ترخص فرضی خانه خود بتواند تجدید نیت بکند؟
بسمه تعالی، با رسیدن به محله ای که وطن او است، می تواند نیت روزه کند.
6. آیا از نظر حضرت عالی مالیات های پرداخت شده به دولت جمهوری اسلامی، از خمس یا سهم مبارک امام علیه السلام محسوب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، مالیات، بابت سهمین محسوب نمی شود.
7. برای کمتر پرداخت کردن مالیات به دولت در معاملات سرقفلی، اگر بر حسب معمول کمتر از واقع امر قیمت آن را بگویند، جایز است یا نه؟
بسمه تعالی، مخالفت مقررات جایز نیست.
8. در هنگام معاملۀ سرقفلی، فروشنده بر خریدار شرط کرده که مالیات بر عهدۀ خریدار باشد؛ او هم قبول کرده است. در زمان معامله، مالیات از سوی مسئولین، مثلاً پنج درصد اعلام شده است. اما در زمان انتقال رسمی محل معامله که چند سال بعد از معامله شرعی بود، مالیات به چندین برابر افزایش یافته است. آیا مقدار افزایش یافته هم طبق شرط در ضمن معامله، بر عهدۀ خریدار است یا چون مابه التفاوت، مفروض طرفین هنگام معامله نبوده، بر عهده خریدار نیست؟
بسمه تعالی، با شرط این که اصل مالیات بر عهدۀ خریدار باشد، هر مقدار که دولت مطالبه کند بر عهدۀ خریدار است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 20
9. آیا اجازه می فرمایید مقلدین حضرت عالی خمس خود را صرف بازسازی مناطق جنگی بکنند؟ در فرض جواز به چه حسابی بریزند؟
بسمه تعالی، عجالتاً، اجازه نمی دهم.
[سؤال 2641] 1280
بسمه تعالی 18 / 10 / 1358
مرجع عالی قدر شیعیان، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت افاضاته
پس از عرض سلام و ارادت، این جانب محل سکونتم کرج و محل شغلم تهران است و کارمند اداری هواپیمایی می باشم. فاصله بین این دو شهر بیش از مسافت شرعی است؛ لکن وطن قبلی من در تهران بوده و حدود 15 سال در تهران زندگی کرده ام. به علت نابسامانی وضع مسکن در رژیم سابق، به کرج رفتم و در صورتی که در آینده برایم امکان پذیر شود، علاقه مندم محل سکونتم را به تهران انتقال دهم.
لطفاً ذیل این نامه مرقوم بفرمایید که آیا نماز و روزه این جانب حکم نماز و روزه مسافر را دارد یا این که هر دو شهر مذکور وطن من حساب می شوند.
بسمه تعالی، در فرض مذکور محل سکونت، وطن شما نشده است و در غیر وطن اصلی حکم مسافر را دارید.
[سؤال 2642] 1281
بسمه تعالی
1. اشخاصی که در بلدی قصد توطّن می کنند و مقداری که صدق عرفی بکند در آن محل توقف نمی کنند بلکه از همان اول شروع به مسافرت می کنند و رفت و آمد می کنند برای این گونه اشخاص بعد از مدت معتنابهی آن بلد وطن آن ها خواهد شد یا خیر و بر فرض صدق وطن در آن مقدار از مدت که برای آن ها مشکوک است که صدق عرفی می کند یا خیر باید قصر بخوانند یا جمع؟
بسمه تعالی، تا احراز صدق نکرده اند قصر بخوانند و میزان صدق عرفی است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 21
2. سرمایه که بخواهند تخمیس کنند باید به شغل نازل تری بپردازند فرموده اید خمس ندارد اگر این سرمایه در ظرف چندین سال جمع شد که بعد از چندین سال که جمع شد بخواهد سرمایه قرار دهد در این صورت هم خمس ندارد یا این تفصیل فقط مال سرمایه ای است که در ظرف یک سال جمع شده باشد؟
بسمه تعالی، اگر پول جمع کرده و از ارباح مکاسب بوده و سال بر آن گذشته باید خمس بدهد.
[سؤال 2643] 1282
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت مستطاب اجل و اکرم رهبر انقلاب اسلامی ایران نایب الامام، امام خمینی دامت برکاته سلام علیکم.
به استحضار می رساند ما تعدادی از پرسنل پایگاه هوایی حر در ده فرسنگی همدان ساکن هستیم. اخیراً با تشریف فرمایی نماینده آن زعیم عالی قدر به این مکان مشکلاتی در مسائل شرعی به وجود آمده که سبب شد این نامه به محضرتان تقدیم گردد تا وضع ما روشن شود. تعداد پانزده الی بیست هزار نفر ساکن این یگان همگان مقلد آن زعیم عالی قدر هستند. توجه آن مقام شامخ را به نکات زیر جلب می نماییم.
1. مدت سکونت پرسنل نظامی در این یگان سه الی چهار سال یا بیشتر می باشد حکم نماز و روزه این ها چه می شود.
بسمه تعالی، اگر قصد اقامه ده روز نکنند حکم مسافر را دارند مگر آن که فاصله بین وطن آن ها و یگان کمتر از چهار فرسخ باشد.
[سؤال 2644]
2. پرسنل کارمند ممکن است مدت بیست سال خدمت یا بیشتر را در این یگان ساکن باشند حکم نماز و روزه آن ها چیست؟
بسمه تعالی، حکم مسأله سابق را دارد.
3. تعدادی از پرسنل به علت نداشتن خانه سازمانی در پایگاه همه روزه با سرویس به همدان رفته و صبح به خدمت باز می گردند وظیفه آنان چیست؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 22
بسمه تعالی، اگر همدان وطن آن ها نباشد حکم مسافر را دارند.
4. تعدادی از پرسنل کارمند به عنوان راننده همه روزه صبح سرویس را به همدان برده عصر باز می گردند تکلیف آن ها چیست؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور نماز او تمام است مگر در صورتی که همدان وطن او نیست و مقداری که رانندگی می کند کمتر از مسافت شرعیه باشد.
5. از مقام حضرت آیت اللهی سؤال می شود آیا ما می توانیم دارای دو وطن باشیم به نام وطن اصلی و موطن فرعی.
بسمه تعالی، مانع ندارد.
[سؤال 2645]
6. آیا ما پرسنل کارمند می توانیم مدتی را که در پایگاه هستیم به عنوان محل زندگی فعلی قرار داده و وطن موقت اختیار کنیم.
بسمه تعالی، اگر موقت است وطن نمی شود.
[سؤال 2646] 1283
بسمه تعالی
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، زید عزه العالی
محترماً؛ چند مسأله پرسش می گردد:
1. امام خمینی نظرشان در رابطه با وطن گرفتن شهر غیر زادگاه چیست؟ آیا 6 ماه شرط است یا نه؟ آیا ملک داشتن شرط است یا نه؟
بسمه تعالی، محلی که قصد توطّن دائم داشته باشد وطن او محسوب است، و ماندن 6 ماه یا داشتن ملک لازم نیست.
2. نظرشان در رابطه با طرح حذف بهره از بانک ها چیست؟ آیا با این روش بهره واقعاً در کار نیست یا نه این همان حیله شرعیه است که امام صریحاً حرام می داند؟
بسمه تعالی، زیاد گرفتن از مقداری که قرض داده، ربا و حرام است.
3. با توجه به مادۀ واحده در پیرامون اجاره بهای منزل که متضمن کم کردن 20 درصد اجاره بها است،
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 23
نظر آن امام چیست؟ صاحب منزل ممکن است رضایت ندهد. آیا رضایت صاحب منزل در نظر گرفته شود یا عمل به قوانین دولت اسلامی؟ و جمع هم ممکن نیست.
بسمه تعالی، باید رضایت مالک تحصیل شود.
[سؤال 2647] 1284
بسمه تعالی
1. اشخاصی که از اوطان خود خارج شده اند و در بعضی شهرها به واسطه شغل های اداری و نحو آن آن جا را وطن نموده یا بدون این قصد مثل همه مردم آن جا زندگی می کنند و عادتاً به وطن اصلی خود نخواهند مراجعت کرد فقط چند روزی برای صله ارحام یا تغییر آب و هوا آن هم نه هر سال آیا به نظر مبارک شما این اعراض عملی اعراض قلبی است که باید بدون قصد اقامه نماز را قصر کنند یا وظیفه اتمام است؟
بسمه تعالی، با قصد توطّن تمام و بدون قصد توطن قصر است مگر آن که به قدری مانده باشد که عرفاً وطن او محسوب شود.
[سؤال 2648]
2. زیدی مثلاً از شیراز به قم می آید و در این جا قصد توطن می کند چند روز باید در قم بماند که در این مدت اگر رفت به تهران مثلاً و برگشت به قم بدون قصد اقامه نمازش را تمام بخواند؟
بسمه تعالی، به مقداری که عرفاً وطن و مسکن او گفته شود.
[سؤال 2649]
3. اگر شخص بعد از آن که تصمیم گرفت قم را محل سکونت خود قرار دهد موقتاً ولی بدون قصد اقامه برای انجام کار اداری یا غیره می رود به قدر مسافت یا کمتر، تکلیف نماز و روزه اش در قم و محل کارش یا بین راه به چه نحو است؟
بسمه تعالی، تا قصد اقامه یا توطن نکرده نمازش قصر و روزه ماه مبارک را
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 24
نباید بگیرد بلی قضای آن را از ماه رمضان بعد نباید عقب بیندازد و برای آن باید در محلی قصد اقامه کند یا در وطن قضا نماید.
4. مثلاً شخصی مبلغی در آخر سال بابت سهمین بدهکار می شود با کسانی که از طرف شما مأذونند که طول مدت یک سال بپردازد آیا از منافع بین سال که به تدریج می پردازد باید اول تخمیس کند بعد بدهد یا لازم نیست؟
بسمه تعالی، باید اولاً خمس آن را بدهد.
5. زیدی وصی میتی است که ورثه او حاضر به پرداخت مال الوصایة نمی شوند مگر به شکایت و رجوع به مأمورین دولت آیا وظیفه وصی شکایت نمودن است یا حال که ورثه حاضر نمی شوند بر وصی بأسی نیست؟
بسمه تعالی، واجب است وصی به انجام وصیت اقدام کند و در صورت ممانعت ورثه می تواند به محاکم مراجعه کند.
6. طایفه ای در یک آبادی حدود پانصد سال است تقریباً زندگی نموده و می نمایند از یک طرف این قریه معروف به وقفیت است ولی چون وقف نامه ای در دست نیست خصوصیات آن را طبقه فعلی اطلاع ندارند. از طرف دیگر مدارکی حدود صد سال اخیر در دست است که چون قریه وقف اولاد ذکور سادات سه قریه بوده این طایفه مستأجر سادات بوده اند به چیز بسیار ناچیزی و آن سادات هم چون املاک دیگری هم دست مستأجرین دیگر بوده با هم نشسته اند توافق کرده اند زید از فلان مستأجر و عمرو از مستأجر دیگر و بکر از مستأجر آخر این قلیل مال الاجاره را دریافت نماید در حالی که این حق بر ایشان نبوده زیرا هر طبقه ای از سادات مادام الحیاة حقّ استفاده از این املاک را داشته اند نه زیاده. علاوه موارد زیادی املاک را هم سادات بین خودشان تعویض و تبدیل کرده اند. در اثر کثرت سادات و متفرق شدن آن ها به اطراف و اکناف رضایت خاطر عموم غیر میسور است و آن عده ای هم که در این سه محل سکونت دارند نه آن ها یقین دارند که حقشان در نزد این طایفه غیر سادات پانصد ساله است و نه این غیر سادات یقین به مالکیت این دسته دارند. حال بعد از همه تصدیعات بفرمایید تکلیف این طبقۀ فعلی چیست و تصرفات آن ها چگونه است و راه حل چیست امید است جواب را مرقوم و جمعی را از پریشانی نجات دهید، توضیح بر این که موجرین اصلاً در این آبادی سکونت ندارند. متع الله المسلمین بطول بقائکم الشریف
بسمه تعالی، هر مقدار از این املاک که در دست اشخاص است و معامله ملکیت می کنند و اقرار به وقف ندارند محکوم به ملکیت آن ها است و هر مقدار که صاحبان ید می گویند وقف است
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 25
باید به اذن حاکم شرع اجاره متعارفه شود و مال الاجاره را اگر موقوف علیهم معلوم است به آن ها ردّ شود و إلا حکم مجهول المالک دارد.
[سؤال 2650] 1285
بسمه تعالی
1. شخصی قصد توطن در بلدی می کند یک ماه یا 25 روز با همین قصد در آن بلد می ماند بعداً مسافرت می کند و بعد از مراجعت از سفر از قصد توطن منصرف می شود آیا برای این گونه اشخاص با ماندن 25 روز یا یک ماه در آن بلد با قصد توطن، آن بلد وطن شده که بعداً انصراف از قصد اول بدون اعراض عملی مضر نباشد یا این که به ماندن یک ماه هنوز وطن آن ها نشده و بعد از برگشتن از قصد باید در آن بلد بدون قصد اقامه نماز را قصراً بخواند و در صورتی که 25 روز یا یک ماه کافی نباشد برای صدق وطن و مسافرت کرد و در مسافرت از قصد منصرف نشد و مسافرت طولانی شد آیا این مدت طولانی در مسافرت به ضمیمه آن 25 روز یا یک ماه کفایت می کند در صدق وطنیت یا این که هرچه در سفر بوده جزء حساب نیست.
بسمه تعالی، شرط است در وطن مستجد که بعد از قصد توطن به مقداری بماند که عرفاً وطن و مسکن او شمرده شود و در این موارد صدق نمی کند.
2. شخصی در زمان گذشته مبلغی از بعضی مؤسسات دولتی برداشته الآن که نادم شده و می خواهد برگرداند اگر بخواهد به افرادی که متصدی آن مؤسسات هستند بدهد اطمینان ندارد که در صندوق دولت فعلی برود لذا از محضر مبارک تقاضا کرده اند که تکلیف ایشان را معلوم فرمایید که پول یا اجناسی که از دولت سابق برداشته فعلاً به کجا تحویل دهد و اگر خود او فقیر باشد راهی دارد که به خودش برسد؟
بسمه تعالی، باید به همان مؤسسه دولتی رد کند.
3. زنی شوهر او مفقودالاثر شده آن زن می گوید من با شوهرم در ضمن عقد شرط کرده ام که اگر تا فلان مدت غیبت کرد و سر من نیامد من وکیل باشم که خودم را مطلّقه کنم و چون شوهرم مدتی است مفقود الاثر شده خودم را مطلّقه کرده ام آیا این زن اگر بخواهد شوهر کند قول او مسموع است که برای شوهر دوم بی مانع باشد یا خیر؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 26
بسمه تعالی، اگر ادعای خلیه بودن خود را می کند و مرد احتمال صدق او را می دهد تزویج مانع ندارد.
4. زن اگر بدون اذن شوهر نذر کند یا از مال خود چیزی هبه کند صحیح است یا خیر و بر فرض صحت با نهی شوهر چه صورتی دارد؟
بسمه تعالی، نذر زن بدون اذن شوهر باطل است و هبه او در مال خودش صحیح است حتی با نهی شوهر.
[سؤال 2651] 1286
بسمه تعالی
اشخاصی که در محلی قصد توطن می کنند آن مقدار که باید در آن جا بمانند تا عرفاً صدق کند که آن جا وطن آن ها است باید این مدت را در آن جا بمانند و بیرون نروند یا اگر مسافرت هم بکنند که رفت و آمد آن ها به همان حد برسد کافی است در صدق وطن؟
بسمه تعالی، مسافرت به مقداری که مضر به صدق ماندن در محل مزبور عرفاً نکند مانع ندارد.
[سؤال 2652] 1287
بسمه تعالی
اما بعد؛ من فردی هستم اهل تهران که برای تحصیل علوم دینیه به قم عزیمت نموده ام و این جا را به عنوان وطن دوم پذیرفته ام و هفته ای یک بار هم به تهران مسافرت می کنم. وضعیت نمازخواندن برای من چگونه است؟ حضرت عالی در رساله خود قسمت نماز مسافر مسأله 1331 فرموده اید: «تا انسان قصد ماندن همیشگی در جایی که غیر وطن اصلی خودش است نداشته باشد، وطن اصلی او حساب نمی شود؛ مگر آن که بدون قصد ماندن آن قدر بماند که مردم بگویند این جا وطن اوست».
سؤال این است که چقدر باید بمانیم تا بگویند وطن او است؟ دیگر این که گفته
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 27
شده: «شش ماه باید بمانید تا وطن حساب شود». آیا در این بین شش ماه به مسافرت برویم، اشکال دارد یا نه؟ بعد از همه این که تا به حال از آمدنم به قم 15 روز می گذرد و این 15 روز را به حساب این که وطن دوم حساب کرده ام نمازم را کامل خوانده ام؛ وضعیت این نمازها چیست؟ لطفاً راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، حکم همان است که از رساله نقل کرده اید و میزان صدق عرفی است و ماندن شش ماه اثر ندارد و در فرض مذکور، قم وطن شما نشده است و باید نمازهایی که بر خلاف خوانده اید قضا کنید.
[سؤال 2653] 1288
بسمه تعالی 31 / 6 / 1361
حضور محترم برادران دفتر امام سلام عرض می نمایم. این جانب متولد شهر کاشان، به مدت بیست و شش سال است در تهران زندگی می نمایم. هم اکنون منزلم در خانه های سازمانی قصر فیروزه نیروی هوایی می باشد و محل کارم در فرماندهی آموزش های هوایی خیابان دماوند است و منزل مادرم در علی آباد خزانه می باشد. در مورد نماز ظهرها که نماز جماعت در محل کار برگزار می شود، از امام جماعت سؤال نمودم گفتند که باید در مورد نماز از دفتر امام سؤال کنی که ایراد دارد یا نه؟ با توجه به خانۀ سازمانی که موقت است و نمی توانم در آن جا قصد وطن کنم، نمازی که در اداره و منزل مادرم می خوانم درست است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر قصد توطن در تهران نکردید، بدون قصد اقامت ده روز در خصوص یک محله نماز شما در فرض سؤال قصر است.
[سؤال 2654] 1289
بسمه تعالی 28 / 1 / 1361
دفتر امام خمینی، با درود به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و امت رزمنده و شهیدپرور ایران، طول عمر امام عزیزمان را از خداوند قادر منان خواستاریم.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 28
خواهشمند است جواب چند مسأله ذیل را از حضرت امام «دامت افاضاته» پرسیده و جهت آگاهی به این جانب ارسال فرمایید.
1. ما جنگزده دهلران ساکن آبدانان که قصد نداریم تا آخر در آبدانان زندگی نماییم آیا آبدانان وطن ما محسوب می گردد یا خیر؟ لازم به تذکر است که تا کنون یک سال و نیم است که در آبدانان زندگی می کنیم؟
بسمه تعالی، وطن محسوب نمی شود.
2. اگر آبدانان وطن محسوب نگردد پس از برگشتن از هر مسافرت آیا باید اقامت ده روز نمایم و چنانچه پس از برگشتن از مسافرت معلوم نباشد که 4 یا 5 یا 9 یا بیشتر از 10 روز دیگر به مسافرت بروم، نماز را چگونه به جا آورم.
بسمه تعالی، حکم مسافر دارید مگر آن که قصد ماندن ده روز در آن جا نمایید.
3. اگر جنگ زده ای که در آبدانان سکونت دارد می خواهد به جایی که تقریباً پانزده کیلومتر از محل اقامت فاصله دارد مسافرت کند در آن جا نماز را چگونه باید به جا آورد.
بسمه تعالی، اگر در آبدانان قصد ماندن ده روز کرده است با رفتن 15 کیلومتر نماز شکسته نمی شود و باید تمام بخواند و اگر قصد نکرده شکسته است.
[سؤال 2655] ----> 1495
3. آیا محل کار (بنیاد مستضعفان شهرضا) که مدت دو سال و نیم در آن جا مشغول هستم جزء وطن دوم محسوب می شود یا نه؟
بسمه تعالی، بدون قصد زندگی دائمی، وطن محسوب نمی شود.
[سؤال 2656] ----> 1382
3. عقیده دارم در شهر دیگری زندگی کنم، ولی تا حالا منزلی ندارم، لذا در ماهی یکی دو بار برای مدت دو سه روز می روم و بر می گردم، نماز و روزه ام را به چه ترتیب بایستی بخوانم و بگیرم؟
بسمه تعالی، بدون قصد توطّن و قصد ماندن ده روز، حکم مسافر دارید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 29
[سؤال 2657] 1290
بسمه تعالی 2 / 8 / 1361
حضور محترم خدمتگزاران دفتر امام خمینی؛ سلام علیکم
امید است در پیش برد اهداف عالی اسلام، بیش از پیش موفق و مؤید باشید. مسأله ای عبادی برایم مورد اشکال است که می خواهم از شما جویا شوم:
بنده ساکن تهران می باشم، در میدان امام حسین علیه السلام و پدر و مادرم در حدود 30 کیلومتری تهران اقامت دارند. بنده جمعه ها به آن جا می روم و در تابستان هم شاید هر روز به آن جا بروم. از شما می خواهم که بفرمایید وضع نماز و روزۀ بنده به چه صورت است؟
بسمه تعالی، در غیر وطن، حکم مسافر را دارید.
[سؤال 2658] 1291
بسمه تعالی 27 / 7 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران
این جانب اهل همدان و محصل دبیرستان طالقانی یک سری مشکلات دارم و امیدوارم که مشکل گشایی بفرمایید ای امام بزرگوار.
1. اکنون ما برای تحصیل، از روستا به شهر می آییم و چون راه دور است، لهذا ما در شهر اسدآباد خانه ای کرایه کرده ایم و در هفته، شش روز برای تحصیل به شهر می آییم و در آن خانه ای که گرفته ایم اسکان می یابیم و جمعه ها و تعطیلات هم به وطن اصلی مان می رویم و بعضی مواقع، دو هفته یک بار به وطن می رویم. در این مورد، نماز و روزۀ ما چگونه است؟
بسمه تعالی، در وطن اصلی، نماز تمام و روزه صحیح است و در محل تحصیل با این که فاصله به مقدار مسافت است، حکم مسافر دارید و اگر قصد ده روز کنید، نماز تمام و روزه صحیح است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 30
2. همان طور که امر فرموده اید روزهای دوشنبه و پنج شنبه روزه بگیرید، در این مورد که ما روزهای پنج شنبه به وطن می رویم، روزۀ ما چطور است در هر دو روز؟
بسمه تعالی، اگر قبل از ظهر به وطن برسید روزه صحیح است.
3. اکنون در مدرسه، نماز جماعت برپا می داریم و امام جماعت از خود بچه ها است و ما شناختی روی بعضی از آن ها نداریم. در این مورد، امر بفرمایید.
بسمه تعالی، امام جماعت باید بالغ و عادل باشد و اگر مأموم، بالغ نباشد، امامت غیر بالغ مانع ندارد .
[سؤال 2659] 1292
بسمه تعالی 8 / 11 / 1361
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب، آیت الله العظمی امام خمینی، سلامتی آن وجود ارجمند و گران قدر و پیروزی رزمندگان اسلام را از درگاه حضرت احدیت مسئلت دارم. خواهشمندم به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:
1. سپاهی و پاسدار انقلاب اسلامی سمنان هستم که از وطنم چهار فرسخ فاصله دارد. قصد دارم همیشه در سمنان بمانم؛ ولی حداقل هفته ای یک بار به وطنم نزد پدر و مادر می روم و بر می گردم. نماز و روزۀ من چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر از وطن اصلی خود اعراض نکرده اید و در سمنان هم قصد همیشه ماندن دارید، در فرض سؤال، در هر دو محل و بین راه، نماز شما تمام است و حکم مسافر ندارید.
[سؤال 2660]
2. آیا وطن پدر و مادر، وطن فرزندان هم محسوب می شود؟
بسمه تعالی، اگر فرزند در آن جا متولد شده و در آن جا بزرگ شده، وطن اصلی او است.
3. فاصلۀ چهار فرسنگ شرعی برای شهرهایی که به علت توسعه نزدیک شده اند، ابتدای مسافرت، از منزل محسوب می شود یا آخرین دیوار شهر؟ و انتها، اولین دیوار شهرِ مقصد می باشد
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 31
یا محلی که کار دارد؟
بسمه تعالی، در غیر شهرهای بزرگ خارق العاده، از انتهای شهر تا ابتدای شهر حساب می شود.
[سؤال 2661] 1293
بسمه تعالی
احتراماً؛ خواهشمند است فتوای امام را در موارد زیر به این جانب ابلاغ فرمایید:
1. این جانب پنج سال است که مستخدم دانشگاه اصفهان هستم و در این شهر اقامت دارم و شاید چندین سال دیگر هم در صورت حیات در این جا باشم. مضافاً آن که قصد توطّن در این شهر را نیز نموده ام، ولی واقعاً قصد ماندن همیشگی در این شهر را ندارم، یعنی مثلاً در صورت بازنشستگی به موطن اصلی خود بازخواهم گشت. به این ترتیب آیا شهر اصفهان در حکم وطن این جانب هست یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور، وطن محسوب نمی شود.
[سؤال 2662]
2. قصد یک امر چگونه تحقق پیدا می کند؟
بسمه تعالی، اگر بنای آن امر را داشته باشد یا قصد ده روز اقامت داشته باشد، قصد محقّق است.
[سؤال 2663] 1294
بسمه تعالی 31 / 3 / 1361
خدمت امام عزیز سلام عرض می نمایم و ان شاء الله خدا شما را در پناه امام زمان (عج) صحیح و سالم نگهدارد غرض از مزاحمت این است که در یک مسأله با دوستانم به مشکلی رسیده ام؛
1. من دختری هستم که نزدیک چهار سال است در شهر قم شاغل هستم و وقتی که به قم رفتم، نیت وطن دوم کردم و از این مسأله که باید شش ماه در یک شهر ساکن
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 32
بود تا بتوانیم آن جا را وطن دوم قرار بدهیم، اطلاع داشتم و اما هیچ اطلاع نداشتم و فکر هم نمی کردم که شش ماه باید منقطع باشد یا متوالی، تازگی ها متوجه این مسأله شدم که 6 ماه باید منقطع نباشد. الآن تکلیف من چیست؟ بعد از چهار سال می توانم قم را وطن دوم قرار دهم؟ در ضمن از وطن اصلی خودم هم اِعراض نکرده ام. در صورتی که شب های چهارشنبه به جمکران می روم و قبل از صبح بر می گردم تکلیف نماز و روزه های قبلم چه می شود؟
بسمه تعالی، شش ماه ماندن متصل یا منفصل میزان نیست؛ بلکه میزان بعد از قصد زندگی دائمی، ماندن مقداری است که در نظر عرف صدق کند شخص اهل آن جا شده است.
2. در صورتی که جاهل به مسأله بودم و تمام نماز و روزه ام را به صرف این که وطن دوم من است تمام و کامل خوانده ام اکنون وظیفه ام چیست؟
بسمه تعالی، نماز و روزۀ گذشته محکوم به صحت است، مگر آن که معلوم شود برخلاف وظیفه انجام گرفته است.
3. شما در رساله در مورد مسائل بانکی که از شما سؤال شده که «وجوهی که در بانک ها به قصد محفوظ بودن ـ نه سود بردن ـ گذاشته می شود، در هنگام دریافت، متصدیان بانک مبلغی رویش می گذارند» شما در جواب فرمودید که «اگر به عنوان سود بدهند، جایز نیست»؛ در صورتی که در موقع دریافت، حتماً مقداری به عنوان بهره می دهند؛ ما چه کنیم؟ اگر بخواهیم نگذاریم که باز شما فرمودید که هرچند پولتان کم است در بانک ها بگذارید تا کمک به دولت بشود، اگر بخواهیم بگذاریم، بهره می دهند؛ اگر نگذاریم که به فرمودۀ شما هرچند هم کم باشد، دولت احتیاج دارد. حالا من در بانک تعاون اسلامی گذاشته ام، این چه صورت دارد؟ اگر در بانک ملی بگذارم بهره را چه کنیم؟ یا در بانک اسلامی گذاشتن اصلاً ایرادی دارد یا نه؟ به دولت کمک می شود یا نه؟
بسمه تعالی، گذاشتن پول در بانک اشکال ندارد؛ ولی بهرۀ پول، ربا و حرام است، گرفتن آن جایز نیست.
[سؤال 2664] ----> 1509
2. اشخاصی که مهاجر جنگی می باشند ولی به عنوان مثال، در منطقۀ ملا ثانی خانه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 33
خریدند، ولی نیت مراجعه به شهر اصلی خود را دارند، آیا وطن برای آن ها حساب نمی شود؟ حکم روزه و نمازشان چیست؟
بسمه تعالی، تنها خریدن خانه موجب صدق وطن نیست و حکم مسافر دارند.
[سؤال 2665] 1295
بسمه تعالی 21 / 10 / 1361
محضر مبارک زعیم عالی قدر و مرجع عالم اسلام حضرت امام خمینی دامت برکاته، ضمن تقدیم عرض سلام و آرزوی موفقیت دائمی و بقای عمر، تقاضا دارد به سؤالات شرعی این جانب پاسخ فرموده و حقیر را از اضطراب درونی و پریشانی بیرون آورید:
قبلاً در یکی از دهات شهرستان رشت ساکن بودم (شش کیلومتری) و پس از ازدواج به مدت ده ماه در شهر رشت خانه ای اجاره نمودم. سپس به اقتضای شغل دبیری که داشتم به شهرستان لنگرود منتقل گردیدم و در حومۀ آن شهر به شغل معلمی اشتغال ورزیدم و در آن شهر خانه ای را اجاره نمودم ولی قصد ماندن همیشگی در آن شهر را ندارم. ضمناً هر هفته به شهر رشت مسافرت می نمایم (بی وقفه) و نزد اقوام سببی خود به سر می برم و گاه هم به ده مراجعت نموده و نزد پدر و مادر خود می روم.
1. وضع نماز و روزۀ حقیر در هر یک از سه مکان فوق در طول سال چگونه خواهد بود؟
بسمه تعالی، در وطن اصلی نماز تمام و روزه صحیح است و در دو محل سکونت موقت، حکم مسافر دارید.
2. آیا می شود مرجع تقلید را که در قید حیات است عوض نمود؟ در صورتی که جایز است در چه شرایطی جایز است؟ و در صورت جایز بودن وضع نماز و روزه و دیگر مسائل شرعی، در طول تقلید نمودن از مرجع قبلی چه صورتی پیدا خواهد کرد؟
بسمه تعالی، اگر مجتهد دوم اعلم یا محتمل الاعلمیه باشد واجب است عدول به او، علی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 34
الاحوط و چنانچه اعمال گذشته از روی تقلید صحیح بوده، اعاده لازم ندارد.
[سؤال 2666] 1296
بسمه تعالی 22 / 4 / 1361
دفتر محترم امام خمینی
ضمن عرض سلام، سؤالی در رابطه با مسائل شرعیه برایم مطرح بود که به علت شنیدن پاسخ های مختلف و متضاد، بدین وسیله برای رفع شک و شبهه با شما تماس گرفته ام.
مدت دو سال است در روستایی که زادگاه پدر و مادرم می باشد معلم هستم. پدرم در آن ده خانۀ شخصی و مختصری ملک دارد که من نیز در آن خانه به سر می برم. خودم متولد و بزرگ شدۀ تهران هستم و در تعطیلات و اکثر پنج شنبه و جمعه ها به تهران می آیم و تصمیم بر آن دارم که پس از اتمام تعهد خدمتم که پنج سال است بازگشت نمایم. حال می خواهم بدانم که آن جا وطن حساب می شود یا خیر؟ درصورت مثبت و منفی بودن، در تهران چه وضعیتی دارم و وضع نماز و روزه ام در طی مدتی که به این صورت زندگانی می کنم چگونه است؟
توضیح این که هنوز مجرد بوده و با پدر و مادر و خانواده زندگی می کنم.
بسمه تعالی، در فرض مسأله، تهران وطن شما است و روستای مذکور وطن نیست.
[سؤال 2667] ----> 7416
3. ما افرادی که برای چندین سال به خارج کشور آمده ایم و از وطن خود دور هستیم و قصد این را هم نداریم که برای همیشه این جا بمانیم، آیا می توانیم برای چندین سال، محلی را که در آن اقامت گزیده ایم، به عنوان وطن دوم خود حساب بیاوریم؟
بسمه تعالی، وطن محسوب نمی شود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 35
[سؤال 2668] ----> 1388
4. بفرمایید که کجا وطن اصلی و کجا وطن فرعی من است؟
بسمه تعالی، وطن اصلی، محلی است که شخص در آن به دنیا آمده و بزرگ شده است؛ و وطن غیر اصلی، محلی است که انسان در آن جا با قصد این که همیشه در آن ساکن باشد بماند.
[سؤال 2669] 1297
بسمه تعالی 18 / 4 / 1361
دفتر امام امت، ضمن عرض سلام و درود فراوان بر امام امت، خمینی بت شکن
این جانب اهل مرند هستم؛ اما هیچ موقع خودمان به آن طرف نرفتیم؛ به خاطر این که پدرم کارگر ذوب آهن بوده و هر چند سالی در یکی از معادن بودیم؛ اما از موقعی که بافق آمده ایم، 15 سال می گذرد که در این شهرستان انجام وظیفه می نمایم و تمام خانواده مان در شهرسازی بافق هستند و هیچ وطن دیگری نداریم. تا حال، بافق را به عنوان وطن انتخاب کرده و نماز و روزۀ خود را درست انجام دادیم؛ ولی حال می گویند نماز و روزۀ شما درست نیست؛ چون صددرصد نمی دانید که تا آخر عمرتان در بافق خواهید ماند. لذا خواهش دارم با قبول زحمت، نظر امام عزیز را در این مورد برایم ارسال فرمایید: در صورت وطن نبودن، نماز و روزۀ گذشته ما چه می شود؟
و ضمناً اگر وطن نباشد، قصد ده روز باید چطور باشد؟ چون که محل کار ما تا شهرسازی 12 کیلومتر است، باید ده روز در شهرسازی قصد کنیم و بعد از تمام شدن ده روز، به سر کار خود رفت و آمد کنیم یا همین که قصد ده روز کنیم کافی است و می توانیم به سر کار خود رفت و آمد کنیم؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، وطن شما محسوب می شود و نیازی به قصد اقامت ده روز نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 36
[سؤال 2670] 1298
بسمه تعالی 12 / 12 / 1361
السلام علیکم، محضر مبارک دفتر استفتای امام خمینی
با درود و سلام به امام امت، رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران و با درود و سلام به شهیدان راه حق و حقیقت و امت شهید پرور ایران و به شما برادران از جان گذشته
این جانب در حدود سال 1342 به تهران آمدم و در منطقۀ میدان امام حسین سکونت داشتم در حدود 13 سال در این محله بودم، و در این محله 1 الی 2 بار منزل عوض کردم، و در سال 55 دوباره به مدت 5 / 2 سال، به شهرستان اراک که وطن اصلی من می باشد و از آن اعراض هم نکرده ام برگشتم و در آن جا سکونت داشتم و بعد، شهریور 58 دوباره به تهران بازگشتم و در محلۀ خزانه بخارایی سکونت نمودم و بعد از چند ماهی به منطقۀ نظام آباد تغییر مکان دادم و بعد از یک سال، به محلۀ عقاق نارمک تغییر مکان دادم و بعد از چند ماه، به محلۀ مجیدیه باز تغییر مکان دادم و در طول مدت که ذکر شد، مستأجر بودم و هستم و معلوم نیست که در این محله تا چه مدتی باید باشیم. دربارۀ نماز و روزه خود و خانواده ام دستورات لازمۀ شرعی را توضیح دهید.
بسمه تعالی، در وطن اصلی نماز شما تمام است و در غیر آن، حکم مسافر دارید.
[سؤال 2671] ----> 1389
3. قصد دارم در شهر دیگری زندگی کنم و وطن اصلی من باشد؛ ولی تا کنون در آن جا زمین یا خانه ندارم؛ اما ماهی یکی دو بار برای مدت دو ـ سه روز می روم و می مانم. در این شهر به چه ترتیب بایستی نماز و روزه ام را انجام دهم؟
بسمه تعالی، چنانچه شهری را محل سکونت دائم قرار دهید وطن شما می گردد و لازم نیست زمین و خانه داشته باشید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 37
[سؤال 2672] 1299
بسمه تعالی 30 / 10 / 1361
تهران، جماران، دفتر امام خمینی، مسائل این جانب از امام سؤال شود
این جانب اهل اصفهان هستم و شغلم در شهر اندیمشک کشاورزی است.
زمینی را برای یک کشت ـ مثلاً شش ماه ـ در 50 کیلومتری اندیمشک اجاره می کنم و برای کارگران خود در آن خانه گلی درست می کنم؛ کشت من سیفی جات است. خود من در شهر اندیمشک خانه ای اجاره می کنم و می نشینم و هر روز صبح از خانۀ خود که در اندیمشک اجاره کرده ام، به صحرا که 50 کیلومتری شهر است می روم و عصر یا شب و یا قبل از ظهر، به شهر بر می گردم. و شاید بعضی از شب ها در صحرا بمانم.
من هر چند روز ـ تقریباً بیست روز یا یک ماه ـ به اصفهان می روم و در خانۀ خود، پنج روز یا ده روز می مانم و دومرتبه بر می گردم. یا مثلاً برای انجام کاری به تهران می آیم و دو روز یا یک روز می مانم و دوباره بر می گردم.
تکلیف نماز و روزۀ من در اندیمشک و صحرا و اصفهان و تهران چه است؟ آیا نماز من تمام و روزه باید بگیرم و یا نماز من شکسته و روزه را باید افطار نمایم؟
بسمه تعالی، نماز در اصفهان اگر وطن شما است، تمام است و در غیر آن، حکم مسافر دارید؛ مگر قصد توطّن کرده باشید.
[سؤال 2673] 1300
بسمه تعالی 27 / 8 / 1361
محضر مبارک امام امت، دامت برکاته
من یک کارگر هستم و در شرکت ملی ذوب آهن شهرستان بافق کار می کنم. وطن اصلی من در دوازده فرسنگی شهرستان بافق قرار دارد. یک عدد خانه در این شهرستان ـ بافق ـ برای خودم خریده ام. مدت چهار سال است که در شرکت ملی ذوب
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 38
آهن بافق مشغول به کار هستم و هفته ای یک روز ـ جمعه ـ به وطن اصلی خود می روم و بر می گردم. از محضر مبارک امام امت می خواهم دستور فرمایند: نماز من شکسته است یا تمام بخوانم؟ روزه چگونه می شود؟ در این مدت، نماز را تمام و روزه را هم گرفته ام. والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر در بافق، نیت ماندن دائم نکرده اید، وطن شما نشده و بدون قصد ماندن ده روز، نماز شما در آن جا شکسته است و در وطن اصلی اگر اعراض نکرده اید، نماز شما تمام است.
[سؤال 2674] 1301
بسمه تعالی 20 / 2 / 1361
محضر شریف رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از عرض سلام، توجه مبارک را به سؤالات ذیل جلب می نماید. خواهشمند است پاسخ فرمایید.
1. شخصی از وطن اصلی خارج می شود و وارد شهری می شود و در آن جا در یکی از ادارات دولتی به صورت پیمانی به استخدام دولت در می آید و در آن شهر، خانه خریداری می کند و مدت دو سالی در آن شهر کار می کند و زندگی می کند؛ ولی از این نظر که احتمال می دهد از این شهر انتقالش بدهند، هنوز قصد وطن نکرده؛ ولی از حالا قصد وطن می کند و می گوید به فرض این که چند سالی به شهر دیگر انتقال یابد، قصد دارد به شهر مذکور که در ابتدا استخدام شده و خانه دارد برگردد و بماند و آن را به عنوان وطن خود انتخاب کند. آیا با این وصف، شهر مذکور فوق وطنش محسوب می شود؟ و تکلیف همسرش چیست؟ ضمناً لازم به یادآوری و تذکر است: احتمال هم می دهد که اصلاً به شهر دیگر انتقال نیابد و تا آخر عمر در این شهر بماند.
بسمه تعالی، با قصد سکونت دائم و ماندن مدتی که در صدق عرفی وطن معتبر است، حکم وطن مترتّب است و مجرد احتمال انتقال یا قصد
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 39
مذکور مضر نیست. و همسر در قصد توطّن، مستقل است.
2. آیا ذکر تسبیحات اربعه را در هر صورت ـ چه با عجله و چه بدون عجله باشی ـ می توان یک مرتبه خواند؟
بسمه تعالی، یک مرتبه کافی است.
3. شخصی به بیماری زخم معده مبتلا می باشد و اطبّا می گویند روزه برایت ضرر دارد؛ ولی خود تشخیص نمی دهد که روزه برایش ضرر دارد یا خیر. آیا در این صورت، تکلیفش چیست؟
بسمه تعالی، اگر احتمال ضرر می دهد، نباید روزه بگیرد.
4. مال حلالی که ارث به انسان می رسد، آن مال در اثر تجارت و کسب، اضافه می شود. آیا اضافۀ آن خمس دارد یا ندارد؟
بسمه تعالی، سود تجارت ارث، در زاید بر مؤونه سال خمس دارد.
5. شخصی از وطن خود، به شهری که وطنش نیست وارد می شود و در آن شهر قصد ده روز می کند و از اول، قصد دارد که برای تفریح، از شهر خارج شود ـ کمتر از چهار فرسخ ـ آیا با خارج شدن از شهر، قصدش صحیح است؟
بسمه تعالی، قصد خروج به کمتر از چهار فرسخ، به مقدار یکی دو ساعت ضرر ندارد.
6. آیا در ماه رمضان می توان عمداً مسافرت نمود که روزه را خورده و از زیر بار روزه شانه خالی کرد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی قبل از روز بیست و سوم، بدون عذر مکروه است.
7. شخصی در ماه رمضان از شهری که وطنش نیست، سحری می خورد به نیت این که قبل از ظهر، به وطنش برسد و روزه بگیرد. آیا از اول وقت می تواند قصد روزه نماید؟
بسمه تعالی، نیت روزه در حال سفر صحیح نیست؛ ولی اگر قبل از ظهر به وطن رسیده و قبلاً افطار نکرده، باید نیت روزه کند و صحیح است.
[سؤال 2675] 1302
بسمه تعالی 12 / 4 / 1361
محضر منوّر رهبر مستضعفان جهان، حضرت امام خمینی
پس از عرض سلام، از خداوند متعال طول عمر با عزت و سلامت برای آن حضرت مسئلت دارم. استدعا دارم به مسأله شرعی این جانب پاسخ مرحمت فرمایید:
1. ساکن اصفهان و کارمند ذوب آهن می باشم. چهار سال پیش، قصد اقامت در
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 40
این شهر را نمودم؛ البته تا زمانی که در ذوب آهن کار بکنم. و در طول این مدت، هر موقع مشکلات زیاد می شده آرزو کرده ام که کاش در شهر خودم ـ دزفول ـ کار مناسب فراهم بشود و به آن جا بروم و اگر کار پیدا بشود خواهم رفت.
در ابتدای ورود به اصفهان، با پرسش از بعض روحانیون محترم و مورد اعتماد، این مسأله برایم حتمی شد که می توانم اصفهان را وطن دوم خود قرار دهم؛ ولی حدود یک هفته پیش شنیدم که نمی توانم اصفهان را وطن قرار بدهم. با توجه به این که اقامت بنده در اصفهان، بستگی به ادامۀ کار در ذوب آهن دارد ـ که حدود پنجاه کیلومتری آن است ـ آیا می توانم آن جا را وطن دوم خود محسوب کنم؟
بسمه تعالی، در اصفهان اگر قصد زندگی دائم ندارید، آن جا وطن شما محسوب نمی شود و بدون قصد اقامت ده روز، حکم سفر مترتّب است.
2. در این مدت، در اصفهان و دزفول نماز را تمام خوانده ام و در ذوب آهن، نماز را قصر به جا آورده ام. آیا نماز و روزۀ بنده در این مدت درست بوده است؟ اگر خدای نکرده درست نبوده، تکلیف بنده چیست؟
بسمه تعالی، نماز و روزۀ تمام، در وطن صحیح است و در غیر وطن، بدون نیت اقامت ده روز صحیح نیست. و هر مقدار از نماز و روزه که مخالف با وظیفۀ مقرّره انجام گرفته، قضا دارد.
[سؤال 2676] 1303
بسمه تعالی 18 / 9 / 1361
مسئول محترم دفتر امام خمینی، سلام علیکم و رحمة الله و برکاته، لطف فرمایید سؤالات را کتباً جواب فرمایید.
1. فردی است که اهل ورامین می باشد و در ورامین منزل دارد و حداقل هفته ای یک بار و یا ده روز یک بار به ورامین می رود و تصمیم دارد هر موقع فرصتی مناسب پیش آید ـ بازنشستگی و غیره ـ به ورامین برود؛ ولی فعلاً در تهران است. نماز و روزه چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، در ورامین، حکم متوطّن و در تهران، حکم مسافر دارند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 41
2. نظرتان راجع به تبدیل به احسن چیست؟
بسمه تعالی، اگر منظور، تبدیل وقف به احسن است جایز نیست و تبدیل، در بعض موارد خاصه است.
[سؤال 2677] 1304
بسمه تعالی 7 / 1 / 1361
قم، دفتر امام خمینی، سلام علیکم
بعد از عرض سلام، احتراماً به استحضار می رسد: شخصی هستم اهل و ساکن بیارجمند شاهرود؛ اما عیال این جانب اهل طزرۀ دامغان است و ما هم اکنون در بیارجمند اسکان داشته و خانه و زندگی و کار و کسب ما بیارجمند است؛ برای دیدار از اقوام عیال احتمالاً ممکن است هر چند ماهی یک مرتبه، دو یا سه روز یا بیشتر، از بیارجمند به طزرۀ دامغان برویم؛ نظر حضرت امام در مورد نماز و روزۀ خود و عیالم چیست؟ آیا عیالم می تواند در زادگاهش نماز درست و روزۀ صحیح به جا آورد یا نه؟ و مثلاً ضمن این که ما قصد ده روز یا بیشتر داریم که آن جا یعنی طزره بمانیم، اما سه یا چهار روز که ماندیم، از طزره به دامغان می رویم و بر می گردیم؛ این جا تکلیف چیست؟ لطفاً هرچه سریع تر به عرض حضرت امام رسیده، جواب مرحمت کنید.
ضمناً بچۀ این جانب در شهرستان شاهرود متولد شده است، اما الآن ساکن بیارجمند است؛ وطن اصلی او کجا است؟ و آیا او می تواند در شاهرود نماز و روزۀ صحیح به جا آورد یا خیر؟ و من الله التوفیق
بسمه تعالی، همسر شما در زادگاهش نماز او تمام و روزۀ او صحیح است مگر این که اعراض نماید؛ و شما در آن جا حکم مسافر دارید مگر این که قصد ماندن ده روز نمایید؛ و قصد سفر در اثنای ده روز با قصد ماندن ده روز منافات دارد؛ و بچه شما اگر بزرگ شدۀ محل تولدش هست، محل تولد وطن او است و تا از آن اعراض نکرده، باقی به حکم وطن است و در محل سکونت بدون قصد توطّن و قصد ده روز حکم مسافر دارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 42
[سؤال 2678] 1305
بسمه تعالی
محضر محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
با درود فراوان و قبل از اتلاف وقت آن حضرت، مسائل زیر مورد سؤال است:
1. این جانب کارمند و محل کارم دائماً در تهران می باشد؛ چون این شرکت در هیچ نقطۀ ایران شعبه ای ندارد؛ از سال 54 تا آذر 60، مداوم در تهران ساکن بودم و تهران را به عنوان وطن اختیار نمودم. در آذر ماه به علت فشار زیاد و مشکل مسکن، یک آلونک مسکونی در اطراف کرج (رجایی شهر) که در زمین اوقافی واقع است خریداری نمودم و به آن جا کوچ کرده ام؛ اولاً هر روز به تهران رفت و آمد می کنم؛ ثانیاً تا کنون آن جا را وطن اختیار نکرده و قصد دارم در موقع مناسب به تهران برگردم. لطفاً بفرمایید نمازم به چه صورت در تهران و رجایی شهر باید خوانده شود؟
بسمه تعالی، در محل سکونت فعلی اگر بنای زندگی دائمی ندارید، حکم مسافر مترتّب است و محل کار در تهران، اگر در همان محلۀ سکونت سابق ـ که وطن بوده ـ قرار دارد و از آن جا اعراض نکردید، به حکم وطن باقی است.
2. از سال 49 ـ 50 تا کنون به زخم اثنی عشر دچار شده و طبق تجویز پزشک قادر به روزه گرفتن نبوده ام؛ لیکن دو سه سال اول را روزه گرفته و بعد از آن، به دلیل عود کردن بیماری و ادامۀ آن و تشدید در صورت گرسنگی فکر می کنم از سال 1353 روزه نگرفته ام. لطفاً بفرمایید که بها و قضای روزۀ من چگونه باید محاسبه و ادا یا پرداخت شود؟
بسمه تعالی، اگر تمکن از قضا ندارید، باید برای هر روز، یک مد طعام به فقیر بدهید.
[سؤال 2679]
3. هر انسان چند وطن می تواند اختیار کند و شرایطش چیست؟
بسمه تعالی، تا دو وطن مانع ندارد و شرایط، در رساله مذکور است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 43
[سؤال 2680] 1306
بسمه تعالی 9 / 8 / 1361
سلام علیکم، دفتر حضرت امام خمینی
نظر به استفتای جدید حضرت امام نسبت به مسائل بلاد کبیره و مسائل مربوطۀ آن، لطفاً تکلیف نماز و روزۀ بنده را روشن نمایید.
1. من متولد و ساکن تهران هستم؛ در سال 1333 در میدان شهدا به دنیا آمده و بعد از سه سال به محله دیگری از تهران ـ در غرب شهر ـ نقل مکان کردیم و مدت 22 سال در آن محله زندگی کردیم؛ در این مدت، سه بار از خانه ای به خانۀ دیگر ـ در یک محدودۀ مکانی ـ نقل مکان کردیم. توضیحاً: در این مدت، در منزل پدری زندگی می کردم؛ اکنون مدت دو سال است به علت تشکیل خانواده، از خانۀ پدری جدا شده و در منزلی در حوالی (یا غیرحوالی) آن منزل قبلی، منزل دیگری اجاره کرده ام که فاصلۀ آن تقریباً یک محله است.
الف. نماز و روزۀ من در منزل اجاره ای بدین شرط که نمی دانم چند وقت در آن جا هستم (حداکثر یک سال) چیست؟
ب. اگر به خانۀ پدری بروم، آن جا وضع نماز و روزه ام چیست؟
ج. آیا می توانم در منزل اجاره ای قصد توطّن کنم؟ به چه شکل؟
حالا رابطۀ من با این مسأله که: کسی که از اول، تهران وطن او بوده است، بعد از آن که تهران در اثر توسعۀ خارق العاده، از بلاد کبیره محسوب شده، آیا محدوده ای که وطن او به شمار می رود کدام است؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، محدودۀ تهران، قبل از کبیره شدن آن، وطن شما محسوب است و نماز شما در آن تمام است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 3صفحه 44