شاید بتوان طلاق به دلیل ضرب و شتم (دست بزن) مرد را از جمله مهم‌ترین و شایع‌ترین موارد طلاق در ایران دانست. در این مقاله قصد داریم از لحاظ حقوقی بررسی کنیم که آیا زن می‌تواند به دلیل ضرب و شتم و دست بزن مرد، از شوهر خود طلاق بگیرد یا خیر؟ براساس قانون ایران و فقه اسلامی، طلاق در اختیار مرد است. به همین دلیل زنی که خواستار طلاق باشد و شوهر با آن مخالف باشد، باید خواسته خود را با دلایلی اثبات کند. زن باید بتواند قاضی را مجاب کند که ادامه زندگی برای او دشواری‌های جدی به دنبال دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل دشواری جدی زن در زندگی مشترک، ضرب و شتم و دست بزن مرد است.
طلاق به دلیل ضرب و شتم (دست بزن) چطور اتفاق می‌افتد؟
ابتدا باید بدانیم که ضرب و شتم و دست بزن مرد، صرفآً از این جهت که زن را دچار سختی و مشقت شدید و غیر قابل تحمل (عسر و حرج) در زندگی مشترک می‌کند، برای زن حق طلاق ایجاد می‌نماید. در حقیقت، آنچه به زن حق طلاق می‌دهد، سختی و مشقت زیادی است که با توجه به سوء رفتار و ضرب و شتم و دست بزن مرد، برای زن ایجاد می‌شود.
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، ابتدا عسر و حرج را دلیلی برای حق طلاق زن ذکر می‌کند:
«ماده 1130 قانون مدنی: در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد ، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند ، چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود ، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.»
سپس در تبصره‌ی این ماده، عسر و حرج را تعریف کرده و سوء معاشرت و ضرب و شتم زن و دست بزن مرد را، از موارد عسر و حرج معرفی می‌کند:
« تبصره (الحاقی 29/04/1381): عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقّت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل درصورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می گردد:
4- ضرب و شتم یا هر گونه سوء رفتار مستمر [مرد] که عرفا با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد»
روش‌های اثبات ضرب و شتم و عسر و حرج زن نامحدود است
نکته مهم در مورد طلاق به علت اینست که اثبات سختی غیرقابل تحمل برای زن، به عهده زوجه قرار داده شده است، ولی در مورد طریقه اثبات آن مقرره خاصی وجود ندارد. بنابر این، زن می‌تواند از هر طریقی که بتواند دادگاه را اقناع نماید بهره بگیرد. پس زوجه می‌تواند ضرب و شتم و خشونت مستمر زوج را از طریق اقرار صریح یا ضمنی شوهر، شهادت شهود و یا گرفتن رای محکومیت ضرب و جرح، از دادگاه کیفری اثبات نماید.
گواهی پزشکی قانونی کافی نیست
البته نکته قابل تذکر این است که در اثبات ضرب و شتم صرفاً گواهی پزشکی قانونی، هر چند مبنی بر وقوع ضرب و شتم از سوی زوج باشد، به تنهایی کفایت نمی‌کند و نیز نمی‌تواند ثابت کننده ضرب و شتم برای دادگاه باشد. ملاک دادگاه های خانواده که صلاحیت رسیدگی به موضوع طلاق را دارند عموماً رای دادگاه کیفری یا کیفرخواست دادسرا است و نه صرفا برگه اخذ شده از پزشکی قانونی.
پس لازم است بدانیم اگر زوجه‌ای صرفاً به دریافت گواهی پزشکی قانونی اکتفا نماید (هرچند گواهی به نفع او نیز باشد) و دعوی را در دادسرا و دادگاه ادامه ندهد، دادگاه خانواده به آن گواهی ترتیب اثر نخواهد داد. حتی در صورتی که زوجه‌ای بخواهد از ادامه روند صرف نظر و گذشت کند بهتر است در دادسرا تقاضای ترک تعقیب کند تا در صورتی که مجدداً سوء رفتاری از سوی مرد مشاهده شد، بتواند پرونده ضرب و شتم را دوباره به جریان اندازد.
ارجاع به مددکاری، راهی برای اثبات ضرب و شتم و سوء معاشرت مرد
راهکار دیگری که می‌تواند به زوجه برای اثبات ضرب و شتم و سوءرفتار همسر او کمک کند، تقاضا از دادگاه برای ارجاع موضوع به مددکاری جهت تحقیق در این خصوص است. در این حالت مددکار دادگاه به صورت محسوس و نامحسوس از همسایگان محل زندگی زوجین تحقیق می‌کند. به کارگیری این روش در واقع مساعدتی به زوجه برای اثبات بهتر ضرب و شتم و سوءرفتار است. این موضوع در شرایطی که عموماً طلاق گرفتن به درخواست زوجه سخت می‌باشد، می تواند راه تاثیرگذاری باشد.
یک بار ضرب و شتم برای زن حق طلاق ایجاد نمی‌کند
یکی دیگر از نکات مهم در این زمینه این است که اصولاً سوءرفتار و یا سوءمعاشرت زوج باید به حدی باشد که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید، در غیر این صورت دادگاه به اقناع برای صدور حکم طلاق نخواهد رسید. بدیهی است که اگر برای دادگاه ثابت شود که شوهر دارای سوء رفتار و یا سوء معاشرت است، زوجه می‌تواند از این طریق و علی‌رغم مخالفت شوهرش به طلاق دست یابد. نکته مهم دیگر این است که سوء رفتار و یا سوء معاشرت باید به صورت مستمر باشد و اینکه مرد یک مرتبه سوء رفتار داشته باشد، نمی‌تواند برای زن حق طلاق ایجاد کند. زن باید بتواند اثبات کند که ضرب و شتم مرد به میزانی است که برای زن سختی زیادی در زندگی با مرد ایجاد کرده است. این موضوع ممکن است با گواهی‌های متعددی که از پزشکی قانونی دریافت شده یا دفعات مکرری که علیه مرد کیفرخواست یا حکم محکومیت به ضرب و شتم صادر شده است قابل اثبات باشد.
در مورد عسر و حرج بیشتر بدانید
اگرچه همانطور که ذکر شد بر اساس قوانین ایران و فقه اسلامی، طلاق صرفا حق مرد محسوب می‌شود، اما قانونگذار به شرایطی توجه کرده است که در آن، زن در صورت مواجهه به دشواری جدی در زندگی مشترک بتواند از مرد جدا شود. در همین راستا، عسر و حرج در ماده 1130 قانون مدنی به عنوان راهی برای طلاق از جانب زن ذکر شده است. عسر و حرج در واقع به معنای مشقت شدید و جدی است که زن در زندگی مشترک با مرد با آن مواجه شده است.
بر اساس قانون مزبور، موارد مختلفی می‌تواند موجب این مشقت شدید در زندگی مشترک گردد که ضرب و شتم زوجه به عنوان یکی از موارد آن ذکر شد. البته عسر و حرج صرفا با ضرب و شتم ایجاد نمی‌شود و از جمله موارد دیگری که در قانون مدنی به عنوان مصادیق عسر و حرج ذکر شده است می‌توان به ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه، اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد، محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر، ابتلاء زوج به بیماری های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید اشاره کرد.
نتیجه
حال با توضیحات فوق بدیهی است که چنانچه مردی عادت به کتک کاری داشته باشد، تکرار این کار و محکومیت او در دادگاه به جرم ضرب و شتم، از موجباتی است که دادگاه آن را برای زن عسر و حرج محسوب می‌نماید و به درخواست زن حکم طلاق را صادر می‌کند. در این میان بدیهی است که چنانچه خوف ضرر جانی و عدم تأمین جانی برای زن به وجود آمده باشد و حاکم دادگاه با توجه به اوضاع و احوال پرونده، شواهد، ادّله و قرائن این مطلب را احراز نماید، قبل از محکومیت مرد به جرم ضرب و شتم نیز دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق خواهد نمود.
مشاوره حقوقی رایگان برای طلاق به علت ضرب و شتم
اگر در زمینه طلاق و انواع طلاق و یا به طور خاص در مورد طلاق با اثبات عسر و حرج و یا ضرب و شتم سوال داشته یا نیاز به وکیل و مشاوره تخصصی دارید، می‌توانید درخواست خود را ثبت نموده و از وکلای حرفه‌ای و مجرب دادپرداز مشاوره حقوقی رایگان دریافت نمایید.